Λίμνη Κουρνά. Ο θρύλος της όμορφης κοπέλας που ευχήθηκε να βουλιάξει η περιοχή για να σωθεί από την κακοποίηση

Στις βόρειες παρυφές των Λευκών Ορέων στην Κρήτη, μόλις 4 χιλιόμετρα από την Γεωργιούπολη Χανίων, βρίσκεται η λίμνη Κουρνά.

Πρόκειται για τη μοναδική φυσική λίμνη γλυκού νερού της Κρήτης, η οποία έχει γνωρίσει σημαντική τουριστική ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια και έχει αναδειχθεί σε σημαντικό παραθεριστικό προορισμό.

Το ακριβές υψόμετρο και οι διαστάσεις της λίμνης μεταβάλλεται κατά την διάρκεια του έτους αποκαλύπτοντας την αμμώδη όχθη της τους καλοκαιρινούς μήνες. Το μέγεθός της φτάνει τα 579 στρέμματα ενώ το μέγιστο βάθος της λίμνης υπολογίζεται στα 22.5 μέτρα.

Το σχήμα της θυμίζει αχλάδι και καταλήγει σε τεχνητό φράγμα ελέγχου της ροής των υδάτων, που κατασκευάστηκε το 1962 από την Υπηρεσία Εγγείων Βελτιώσεων του Υπουργείου Γεωργίας.

Η λίμνη Κουρνά λέγεται ότι πήρε το όνομά της από την αραβική λέξη “κουρνά“, που στα ελληνικά σημαίνει “λίμνη” ή “λουτήρας“.

Σε αρχαία κείμενα συναντάται με την ονομασία “Κορήσια”, πιθανόν λόγω τους αρχαίου ιερού της Κορησίας Αθηνάς, που βρισκόταν στην περιοχή. Ο ναός πιστεύεται πως ήταν αφιερωμένος στον Ίππο ή και στην Κόρη.

Από αυτά τα ονόματα προέκυψε και το παλαιότερο τοπωνύμιο “Ιπποκορώνα”, που αργότερα μετατράπηκε “Αποκορώνα”, ονομασία που διατηρεί ο δήμος στον οποίο ανήκει η λίμνη μέχρι και σήμερα.

Οι τοπικοί θρύλοι για τη δημιουργία της λίμνης

Η λαϊκή παράδοση έχει καταγράψει δύο θρύλους για τη δημιουργία της λίμνης Κουρνά.

Σύμφωνα με τον πρώτο, πριν αρκετά χρόνια μια ξανθιά κοπέλα προσπαθούσε να γλιτώσει από τις ερωτικές ορέξεις του πατέρα της. Καθώς έτρεχε να σωθεί, ευχήθηκε να βουλιάξει η περιοχή και να γίνει λίμνη.

“Βούλα και Βουλιλίμνα και εγώ στοιχειό στη λίμνα” είπε. Το έδαφος σείστηκε και μέσα σε λίγα λεπτά η επιθυμία της είχε γίνει πραγματικότητα.

Κατά τον δεύτερο θρύλο, η λίμνη Κουρνά δημιουργήθηκε ως “θεία τιμωρία”. Συγκεκριμένα, οι κάτοικοι της περιοχής ζούσαν “άσωτη ζωή”, προκαλώντας την οργή του Θεού, ο οποίος τους τιμώρησε ρίχνοντας βροχές και καταιγίδες που κράτησαν για μέρες.

Η νεροποντή ήταν τόσο δυνατή που έπνιξε το χωριό και δημιούργησε τη λίμνη Κουρνά στη θέση του. Λέγεται ότι η μόνη που επιβίωσε του βιβλικού κατακλυσμού ήταν η κόρη του παπά, η οποία καθόταν σε ένα βράχο και χτένιζε τα μαλλιά της.

Παράλληλα, σύμφωνα με τους ντόπιους η λίμνη λέγεται “άπατη” και “αματάτη“, δηλαδή χωρίς πυθμένα, εξαιτίας των γαλάζιων διαδοχικών κύκλων της ενώ μερικοί πιστεύουν ότι στη λίμνη υπάρχουν ηλεκτρομαγνητικά πεδία, που προκαλούν μια αναστάτωση σε όποιον μπαίνει να κολυμπήσει στα νερά της.

Στην πραγματικότητα, η λίμνη δημιουργείται από την συσσώρευση του υπόγειου νερού που κατεβαίνει από τα Λευκά Όρη και αναβλύζει από την πηγή Αμάτι ή Μάτι, η οποία είναι ορατή τους καλοκαιρινούς μήνες, που παρατηρείται υποχώρηση των υδάτων. Η δεύτερη πηγή που τροφοδοτεί τη λίμνη βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια του νερού.

Το καλοκαίρι ο όγκος του νερού φτάνει τα 7.5 εκατομμύρια κυβικά μέτρα, τα οποία καταλήγουν στο Κρητικό Πέλαγος, μέσω του ποταμού Δέλφινα ή Αλμυρός, που έχει μήκος 5 χιλιόμετρα.

Η λίμνη απειλείται

Η λίμνη είναι σημαντικός σταθμός για αποδημητικά πουλιά, έχει ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000 και αποτελεί προστατευόμενη Περιοχή Προστασίας Ορνιθοπανίδα.

Τα σημαντικότερα προβλήματα που παρατηρούνται είναι η συσσώρευση απορριμάτων και λυμάτων λόγω των τουριστικών και οικιστικών δραστηριοτήτων, που επιδρούν αρνητικά στον υδροβιότοπο της περιοχής, χωρίς, όμως, να καθιστούν τα νερά της ακατάλληλα για κολύμπι.

Ταυτόχρονα, η κατασκευή του φράγματος στο τέλος της λίμνης δεν επιτρέπει την ελεγχόμενη εκροή, με αποτέλεσμα οι αντλήσεις του νερού της λίμνης για την άρδευση ποτιστικών εκτάσεων και οικισμών, να έχουν μεταβάλλει σημαντικά τα ποσοτικά και βαθυμετρικά χαρακτηριστικά της.

Δείτε το βίντεο drone του συνεργάτη μας Nikos Sarantos από τη λίμνη Κουρνά στα Χανιά: