Η μεταχείριση των αιχμαλώτων στον Β΄ Π.Π. Η στάση των Γερμανών, των Σοβιετικών και τον Ιαπώνων

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Στη διάρκεια του Α΄  Παγκοσμίου Πολέμου οι αιχμάλωτοι στρατιώτες προστατεύονταν με βάση τους όρους της Σύμβασης της Χάγης του 1907. Εξαιτίας του πολέμου προέκυψαν πολλά ζητήματα σχετικά με τους αιχμαλώτους που δεν καλύπτονταν από τη Σύμβαση της Χάγης.  Έτσι οι όροι προστασίας ενισχύθηκαν με τη Σύμβαση της Γενεύης του 1929 για τους αιχμαλώτους πολέμου.

Στη διάρκεια του Β΄  Παγκοσμίου Πολέμου η ναζιστική Γερμανία εφάρμοσε τη Σύμβαση της Γενεύης με βάση τη χώρα του κάθε αιχμαλώτου. Έτσι γενικά οι αιχμάλωτοι από δυτικές χώρες τύγχαναν της προστασίας της σύμβασης, αλλά δεν την εφάρμοζαν για τους αιχμαλώτους από τη Σοβιετική Ένωση. Για τους Ιάπωνες η Σύμβαση ήταν ανύπαρκτη!

Δυτικοί αιχμάλωτοι των Γερμανών

Από την αρχή του πολέμου οι Γερμανοί αναγνώρισαν το καθεστώς του αιχμάλωτου σύμφωνα με τη Σύμβαση της Γενεύης του 1929 στους στρατιώτες των Δυτικών Συμμάχων.

Εξαίρεση αποτελούσαν οι κομάντος οι οποίοι με προσωπική διαταγή του ίδιου του Χίτλερ δεν αναγνωρίζονταν ως «νόμιμοι εμπόλεμοι».

Έτσι εκτελούνταν μετά τη σύλληψή τους. Κάποιοι Γερμανοί στρατιωτικοί, με πιο γνωστό παράδειγμα τον στρατηγό Έρβιν Ρόμελ, δεν εφάρμοσαν τη διαταγή του Χίτλερ.

Δείτε εδώ:

Ο Βρετανός κομάντο που ήπιε τσάι με τον στρατάρχη Ρόμελ. Γιατί δεν εκτελέστηκε παρά την πάγια εντολή του Φύρερ

Θα πρέπει να επισημανθεί ότι υπήρξαν και κάποιες περιπτώσεις όπου Γερμανοί εκτέλεσαν δυτικούς αιχμαλώτους. Πιο γνωστές, είναι οι δολοφονίες ορισμένων αεροπόρων βομβαρδιστικών που καταρρίφθηκαν πάνω από τη Γερμανία.

Επίσης υπάρχει, η «Σφαγή της Μάλμεντι» όπου οι Γερμανοί εκτέλεσαν Αμερικανούς στρατιώτες που είχαν παραδοθεί καθώς και πολλούς αιχμαλώτους της «Μεγάλης Απόδρασης», ανάμεσά τους και έναν Έλληνα, τον αεροπόρο Σωτήρη Σκάντζικα.

Αυτές οι περιπτώσεις ήταν μεμονωμένες και δεν αφορούσαν τα εκατομμύρια των δυτικών αιχμαλώτων που οι Γερμανοί είχαν συλλάβει στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόλις το 3.5% των Βρετανών και το 1.2% των Αμερικανών αιχμαλώτων πέθαναν σε γερμανική αιχμαλωσία.

Γάλλοι αιχμάλωτοι των Γερμανών

Μόνο οι Γάλλοι που αιχμαλωτίστηκαν το 1940 ήταν δύο εκατομμύρια. Μέχρι το 1941 περίπου το ένα τρίτο είχε απελευθερωθεί. Από τους υπόλοιπους, οι αξιωματικοί και οι υπαξιωματικοί κρατήθηκαν σε στρατόπεδα και δεν δούλευαν.

Οι μισοί Γάλλοι αιχμάλωτοι εργάστηκαν σε φάρμες της Γερμανίας όπου είχαν σχετικά καλή διαβίωση. Οι υπόλοιποι δούλευαν σε γερμανικά εργοστάσια ή ορυχεία όπου οι συνθήκες ήταν σκληρότερες.

Παρά ταύτα, υπολογίζεται ότι μόλις το 4.1% των Γάλλων που κρατούνταν από τους Γερμανούς πέθαναν σε αιχμαλωσία.

Γερμανοί αιχμάλωτοι των Συμμάχων

Οι Γερμανοί που αιχμαλωτίζονταν από τους Συμμάχους γενικά τύγχαναν της προστασίας της Σύμβασης της Γενεύης.

Ωστόσο, σε περιπτώσεις μονάδων του γερμανικού στρατού, κυρίως των Βάφεν SS, που είχαν συμμετάσχει σε εγκλήματα πολέμου, κάποια στελέχη τους εκτελέστηκαν από τους Συμμάχους.

Στο τέλος του πόλεμου μόλις το 0.2% των Γερμανών που είχαν αιχμαλωτιστεί από Βρετανούς είχε πεθάνει. Ο αντίστοιχος αριθμός για τους Γερμανούς αιχμαλώτους σε χέρια Αμερικανών είναι ακόμη μικρότερος, και φθάνει το 0.1%.

Ιταλοί αιχμάλωτοι των Γερμανών

Οι Γερμανοί δεν αναγνώρισαν επίσημα ως αιχμαλώτους τους Ιταλούς που έπιασαν μετά την ανακωχή της χώρας τους, τον Σεπτέμβριο του 1943.

Τους θεωρούσαν «προδότες» αφού η Ιταλία εγκατέλειψε τον Άξονα και πήγε με τους Συμμάχους. Ιταλοί στρατιωτικοί που συνελήφθησαν από Γερμανούς και Ιταλούς φασίστες οδηγήθηκαν σε στρατόπεδα εγκλεισμού στη Γερμανία ή την Ανατολική Ευρώπη, όπου κρατήθηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Δεν θεωρούνταν αιχμάλωτοι, αλλά είχαν το περίεργο καθεστώς των “στρατιωτικών κρατουμένων”.

Η μεταχείρισή τους από τους Γερμανούς ήταν γενικά κακή. Υπολογίζεται ότι από τους 700.000 Ιταλούς που αιχμαλωτίστηκαν από τους Γερμανούς, περίπου 40.000 πέθαναν υπό κράτηση και περισσότεροι από 13.000 έχασαν τη ζωή τους κατά τη μεταφορά από τα ελληνικά νησιά.

Αν και από τους δυτικούς λαούς, οι Ιταλοί αιχμάλωτοι είχαν τις μεγαλύτερες απώλειες, το ποσοστό του 7%,  ωχριά μπροστά στο ποσοστό των Σοβιετικών που πέθαναν μετά την αιχμαλωσία τους από τους Γερμανούς.

Σοβιετικοί αιχμάλωτοι των Γερμανών

Ο γερμανικός στρατός χρησιμοποίησε ως δικαιολογία την άρνηση της Σοβιετικής Ένωσης να υπογράψει τη Σύμβαση της Γενεύης για να μην παρέχει τα απαραίτητα στους Σοβιετικούς αιχμαλώτους για να επιβιώσουν.

Στην πραγματικότητα, η απάνθρωπη μεταχείριση των Σοβιετικών αιχμαλώτων από το γερμανικό στρατό ήταν πλήρως εναρμονισμένη με τη ιδεολογία των ναζί ότι οι Σλάβοι ήταν «υπάνθρωποι».

Πολλοί αιχμάλωτοι εκτελέστηκαν ή πέθαναν από τα βασανιστήρια.

Εκατομμύρια άλλοι έζησαν υπό απάνθρωπες συνθήκες με ελάχιστη τροφή και χωρίς θέρμανση ή ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.

Η μεγάλη πλειοψηφία δούλευε μέχρι θανάτου σε καταναγκαστικά έργα. Υπολογίζεται ότι το 57% των Σοβιετικών πέθαναν σε αιχμαλωσία. Από τους 5.7 εκατομμύρια Σοβιετικούς που συνέλαβε ο γερμανικός στρατός, μόλις 2.4 εκατομμύρια επιβίωσαν στο τέλος του πολέμου.

Από την πλευρά τους και οι Σοβιετικοί δεν παρείχαν στους Γερμανούς αιχμαλώτους την προστασία της Σύμβασης της Γενεύης. Στάλθηκαν και αυτοί σε καταναγκαστικά έργα στη Σοβιετική Ένωση. Όσοι επιβίωσαν συνέχισαν και μετά το τέλος του πολέμου να εργάζονται υπό σκληρές συνθήκες.

Οι Γερμανοί αιχμάλωτοι κυρίως χρησιμοποιήθηκαν για την ανοικοδόμηση των πόλεων της Σοβιετικής Ένωσης που είχαν καταστραφεί στον πόλεμο. Από τους Γερμανούς που συνέλαβαν οι Σοβιετικοί, το 35.8% πέθαναν στην αιχμαλωσία. Το ποσοστό είναι τεράστιο αλλά μικρότερο με το αντίστοιχο των Σοβιετικών αιχμαλώτων.

Δείτε εδώ:

Οι Γερμανοί αιχμάλωτοι του Στάλινγκραντ βαδίζουν στους δρόμους της Μόσχας. Η «παρέλαση των ηττημένων» ως τιμωρία από τους νικητές

Αιχμάλωτοι των Ιαπώνων

Οι Ιάπωνες δεν αναγνώριζαν σε κανέναν το καθεστώς προστασίας των αιχμαλώτων πολέμου.

Το 60% των Κινέζων που συνέλαβαν στη διάρκεια των πολεμικών τους επιχειρήσεων τη δεκαετία του 1930 και τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο εκτελέστηκαν ή πέθαναν στα καταναγκαστικά έργα.

Τα αντίστοιχα ποσοστά των Αμερικανών και Βρετανών είναι 33% και 25%.

Δείτε εδώ:

Γιατί στον Β΄ Π.Π. οι Ιάπωνες βασάνιζαν τους αιχμαλώτους. Ποιους είχαν ως ζωντανούς στόχους ή τους κανιβάλιζαν

Χιλιάδες δυτικοί στρατιώτες έχασαν τη ζωή τους στα χέρια των Ιαπώνων.

Τους βασάνιζαν και τους χρησιμοποίησαν ως ζώα σε καθεστώς καταναγκαστικής εργασίας, κυρίως στην κατασκευή της σιδηροδρομικής γραμμής που οι Ιάπωνες έφτιαχναν στην κατεχόμενη Ταϊλάνδη και Βιρμανία με στόχο την Ινδία.