Η μεγάλη περιπέτεια των πληρωμάτων στα ελληνικά υποβρύχια του Β’ παγκοσμίου. Η έλλειψη νερού και καθαρού αέρα. Η αγωνία της ανάδυσης. Νέα έκδοση με μαρτυρίες

Πολλά έχουν γραφτεί για την επιτυχή δράση των ελληνικών υποβρυχίων κατά τη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου. Όλοι λίγο πολύ γνωρίζουν τον θρυλικό “Παπανικολή” ή το ηρωικό τέλος του “Κατσώνη”. Ωστόσο, η καθημερινότητα και οι δυσκολίες των πληρωμάτων απουσιάζουν από την σχετική έρευνα και βιβλιογραφία.

“Τι έτρωγαν κατά τη διάρκεια της  πολεμικής περιπολίας; Που κοιμόντουσαν; Τι αέρα ανέπνεαν; Τι προβλήματα αντιμετώπιζαν με το γερασμένο υλικό; Ποιες ήταν οι σχέσεις μεταξύ τους; Ποια ήταν η ψυχολογία τους, οι αγωνίες τους;”

Αυτά τα αναπάντητα ερωτήματα ήρθε να απαντήσει η συγγραφέας και ερευνήτρια ναυτικής Ιστορίας, Κρίστυ Εμίλιο Ιωαννίδου, με το νέο της βιβλίο “Η ζωή στα ελληνικά υποβρύχια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου”, από τις εκδόσεις Historical Quest.

Το λουτρό και το ξύρισμα ήταν απαγορευμένα

Ο υποβρύχιος στόλος της Ελλάδας επανδρώθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1920. Αν και τα περισσότερα υποβρύχια ήταν γαλλικής προέλευσης και κατά συνέπεια αξιόπιστης ποιότητας, μέχρι το 1940 είχαν ήδη “γεράσει”. Έτσι, με το ξέσπασμα του πολέμου, τα πληρώματα χρειάστηκε να πολεμήσουν με δύο εχθρούς ταυτόχρονα. Τόσο τους Γερμανούς όσο και την παλαιότητα των σκαφών και τις αντίξοες συνθήκες διαβίωσης.

Σύμφωνα με τις μαρτυρίες και καταγραφές του βιβλίου, κατά τη διάρκεια της ημέρας το υποβρύχιο περιπολούσε εν καταδύσει και ταξίδευε στην επιφάνεια μόνο τις νυκτερινές ώρες. Στο εσωτερικό του επικρατούσε πάντοτε υγρασία και ο αέρας γινόταν σταδιακά βεβαρυμμένος.

Η περιορισμένη ποσότητα πόσιμου ύδατος προοριζόταν να καλύψει τις απόλυτα βασικές ανάγκες, όπως την πόση και το πλύσιμο δοντιών. Το λουτρό και το ξύρισμα ήταν απαγορευμένα.

Στο εσωτερικό του σκάφους

Το μεγαλύτερο μέρος του σκάφους καταλάμβανε ο χώρος των μηχανών, που επέβαλλε τη δυσοσμία του σε όλο τον χώρο. Το μικρότερο δωμάτιο ήταν του σταθμού ασυρμάτου, όπου οι ασυρματιστές “έμοιαζαν με φυλακισμένους”.

Ο αριθμός των κλινών δεν ήταν ποτέ ίσος με τον αριθμό του πληρώματος, ενώ οι χώροι ξεκούρασης και οι καμπίνες, ελλείψει χώρου χρησιμοποιούνταν και για αποθήκευση εξοπλισμού ή άλλες λειτουργίες.

Στο μαγειρείο, ο φούρνος και οι εστίες λειτουργούσαν κυρίως με ηλεκτρισμό και λαμπτήρες πετρελαίου. Τα φαγητά με έντονη οσμή, όπως τα τηγανητά, αποφεύγονταν, ενώ τα νωπά προϊόντα έπρεπε να καταναλωθούν εντός διημέρου, καθώς ψυγεία δεν υπήρχαν.

Τα αποφάγια και τα σκουπίδια γενικότερα αποτελούσαν πάντοτε πρόβλημα, καθώς αποθηκεύονταν εντός του υποβρυχίου και με τη ζέστη μύριζαν. “Πιο πολύ ενέτειναν τη μυρωδιά οι φλούδες των φρούτων που σάπιζαν. Σιγά-σιγά, όμως, το συνήθιζαν κι αυτό”.

Την ήδη επιβαρυμένη κατάσταση επιδείνωνε η υγρασία, το κρύο και η δυσκολία στην προσωπική υγιεινή.

Ο χρόνος έμοιαζε ατελείωτος

“Και μέσα σε ένα υποβρύχιο αργούν τόσο πολύ οι μέρες να περάσουν, όπου θαρρείς πως και ο χρόνος ο ίδιος, μουδιασμένος απ’ την αδιάκοπη κατάδυση, αργοσέρνεται“, αναφέρει μια μαρτυρία. Ο τρόπος επιβίωσης του πληρώματος είναι κοινός για όλους:

“Ολόκληρος ο οπτικά αισθαντικός κόσμος για ένα υποβρύχιο.. ουσιαστικά παύει να υπάρχει. Και μοιραία τότε κανείς καταφεύγει στον εσωτερικό του κόσμο και αρχίζει τον ατελείωτο διάλογο με τον εαυτό του“

Στην εμπόλεμη περίοδο

Στην περίοδο του πολέμου, όλα γίνονταν χειρότερα. Η συγγραφέας Κρίστυ Εμίλιο Ιωαννίδου αναφέρει:

“Σε τέτοιες στιγμές, φαίνεται καθαρά η διαφορά ενός πλοίου επιφανείας που δέχεται εχθρικά πυρά σε σύγκριση με ένα υποβρύχιο. Οι άνδρες των πλοίων επιφανείας γνωρίζουν ότι μερικοί συνάδελφοί τους θα σκοτωθούν, αλλά μερικοί ή αρκετοί άλλοι θα διασωθούν. Τα πληρώματα των υποβρυχίων, κλεισμένα σε ένα ημίτυφλο κέλυφος, όταν θα έρθει η τραγική ώρα θα χαθούν όλα, το σκάφος τους θα βυθισθεί αύτανδρο”.

Ο φόβος του θανάτου και ο καθηλωτικός εγκλωβισμός στα βάθη της θάλασσας ήταν καθημερινότητα.

Στο βιβλίο “Η ζωή στα ελληνικά υποβρύχια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου”, η συγγραφέας φιλοξενεί τις εμπειρίες δεκάδων ανθρώπων που επάνδρωσαν τον υποβρύχιο στόλο της χώρας μας την περίοδο του πολέμου και οι περιγραφές τους είναι συγκλονιστικές.

Η κ. Ιωαννίδου πραγματοποιεί μία κατάδυση μνήμης και τιμής στην ηρωική και άγνωστη ιστορία των ανθρώπων που πολέμησαν με το προβληματικό υλικό των γερασμένων υποβρυχίων μέρα – νύχτα εκτελώντας το καθήκον τους και προσφέρει στον αναγνώστη την ευκαιρία να γνωρίσει μια άγνωστη πτυχή της πολεμικής ιστορίας.

Προμηθευτείτε το βιβλίο εδώ

Διαβάστε ακόμα στη “ΜτΧ”: Η βύθιση του υποβρυχίου «Κατσώνης». Ο κυβερνήτης του, Β. Λάσκος, αρνούμενος να παραδοθεί, επιτέθηκε ο ίδιος με το πυροβόλο του καταστρώματος εναντίον των Γερμανών. Έπεσε πολεμώντας, με άλλους 32 ηρωικούς ναυτικούς