Το Έπος του ’40 ήταν ο πόλεμος του Άγνωστου Στρατιώτη και κρίθηκε στις απόκρημνες κορυφές και τα βραχώδη εδάφη. Όπως αυτό της Γκαρμπάλας, στις κρίσιμες πρώτες ώρες του πολέμου.
Στα σχολικά βιβλία η μάχη στο βουνό της Γκραμπάλας δεν έχει ειδική αναφορά και συμπεριλαμβάνεται στο ευρύτερο θέμα της Μάχη Ελαίας – Καλαμά στο Καλπάκι.
Σήμερα, όπως και στην εποχή της μάχης, η Γκραμπάλα είναι ένα γυμνό βουνό, πράγμα που, σε περίοδο πολέμου, συνιστά μειονέκτημα, διότι συνεπάγεται έλλειψη κάλυψης από τα εχθρικά πυρά.
Οι εργασίες οχύρωσης καθυστέρησαν να ξεκινήσουν, γιατί η Γκραμπάλα συμπεριλήφθηκε στις τοποθεσίες που έπρεπε να οχυρωθούν μόλις δύο μήνες πριν από την κήρυξη του πολέμου. Έτσι, οι στρατιώτες έστησαν αυτοσχέδια ταμπούρια, όπως έκαναν οι αγωνιστές του 1821.
Σκηνή αναπαράστασης της Μάχης της Γκραμπάλας από την “Μηχανή του Χρόνου” με την συμμετοχή της “Αναβιωτικής Ομάδας του ΕΣ 1940”
Η μάχη που κρίθηκε στην ξιφολόγχη
Στις 2 Νοεμβρίου 1940, οι Ιταλοί κατέλαβαν το ομώνυμο ύψωμα, κυρίως χάρη στη βοήθεια που τους παρείχαν Αλβανοί εθελοντές. Ωστόσο, οι Έλληνες, με όπλα τους τις ξιφολόγχες και την αυταπάρνηση, εξαπέλυσαν αιφνιδιαστική επίθεση τα ξημερώματα της επόμενης ημέρας κι ανακατέλαβαν το στρατηγικής σημασίας ύψωμα.
Στις 4, 5 και 6 Νοεμβρίου οι Ιταλοί έκαναν νέες επιθέσεις κατά των υψωμάτων Γκραμπάλα και Ψηλορράχη, έχοντας την κάλυψη του πυροβολικού και των αεροπλάνων. Απέτυχαν να πατήσουν την κορυφή.
Όμως δεν τα παράτησαν. Επιτέθηκαν και πάλι την νύχτα της 7ης Νοεμβρίου. Χτύπησαν αιφνιδιαστικά εναντίον δύο ελληνικών διμοιριών που υπήρχαν στο πλάτωμα, το λεγόμενο “νότιο ύψωμα” και εκδίωξαν τους Έλληνες από εκεί.
Η υψηλότερη κορυφή του βουνού Γκραμπάλα φτάνει τα 1201 μέτρα. Νοτιότερα, υπάρχει πλάτωμα, το αποκαλούμενο “νότιο ύψωμα”. Εκεί εισέβαλαν οι Ιταλοί. Αεροφωτογραφία: © Μηχανή του Χρόνου
Η ελληνική νίκη στην Γκραμπάλα είχε πολλά θύματα
Οι Έλληνες αντεπιτέθηκαν την επομένη. Οι εντολές ήταν να πάρουν πίσω την Γκραμπάλα πάση θυσία, διαφορετικά θα άνοιγε ρήγμα στα νώτα της ελληνικής άμυνας, που είχε στήσει ο υποστράτηγος Κατσιμήτρος, στην προσπάθεια να φράξει το δρόμο των Ιταλών προς τα Γιάννενα. Στην μάχη τέθηκε επικεφαλής ο ταγματάρχης Κωνσταντίνος Πανταζής με όλους τους διαθέσιμους άνδρες.
Στο πλευρό του είχε τον ανθυπολοχαγό Νίκο Χατζόπουλο, ο οποίος διοικούσε μια διμοιρία πυροβολητών. Ο νεαρός Εύελπις ήταν το “δεξί χέρι” του Πανταζή. Ο ίδιος είχε γράψει στο βιβλίο του “Τα δύο ΟΧΙ” για τις δραματικές εκείνες στιγμές:
“Εις την κοσμοχαλασιάν της νυκτερινής μάχης ακούεται η φωνή του Στύπα: “Επάνω τους παιδιά!”. Από τον νότον αι διμοιρίαι Χατζόπουλου και Γουρζή πλησιάζουν, ρίπτονται κατ’ επάνω εις τους Ιταλούς με τας λόγχας, έρχονται εις τας χείρας και τους αιφνιδιάζουν. Αρχίζει το μακελειό. Ο ανθυπολοχαγός Χατζόπουλος πίπτει νεκρός από ριπήν πολυβόλου“.
Η μάχη ήταν φονική και κρίθηκε στην ξιφολόγχη στην οποία υπερείχαν οι Έλληνες στρατιώτες.
Το Μνημείο των 22 Πεσόντων της Γκραμπάλας – Πηγή εικόνας: © Μηχανή του Χρόνου
Στην Γκραμπάλα έπεσαν συνολικά 22 Έλληνες στρατιώτες, οι 19 εξ αυτών εκείνη την νύχτα της 8ης Νοεμβρίου. Ανάμεσά τους ήταν και ο γενναίος ανθυπολοχαγός Χατζόπουλος. Τον έκλαψαν όλοι οι συμπολεμιστές, αλλά και οι γυναίκες των γειτονικών χωριών που ενίσχυαν με πολεμοφόδια τους στρατιώτες.
Τον τύλιξαν με την ελληνική σημαία και τον μετέφεραν στα Κάτω Πεδινά για να τον θάψουν. Οι γυναίκες του Ζαγορίου τον τίμησαν. Και κράτησαν την ματωμένη σημαία του για να θυμούνται τον ήρωα. Το κειμήλιο του αγώνα εντόπισε η Μηχανή του Χρόνου.
Η Μηχανή του Χρόνου εντόπισε το κειμήλιο του αγώνα και το παρουσιάζει στο ντοκιμαντέρ για την μάχη της Γκραμπάλας ανήμερα της επετείου 28η Οκτωβρίου στις 21.00 στο COSMOTE HISTORY.
Εκτός από επιδέξιος στα όπλα, ο Χατζόπουλος ήταν και δεξιοτέχνης στο βιολί. Ένας ρομαντικός απόφοιτος του Ωδείου Θεσσαλονίκης που όταν χρειάστηκε έγινε σκληρός μαχητής.
Γεννημένος στη Θεσσαλονίκη από Θράκες γονείς, στις 20 Μαρτίου 1920, αποφοίτησε με άριστα από το Γυμνάσιο και πήρε το δίπλωμα ως βιολιστής από το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης.
Εισήχθη από τους πρώτους στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων και στο τρίτο έτος προήχθη ως λοχίας της τάξεώς του. Διακρινόταν για το ήθος του και ήταν αγαπητός τόσο στους συμφοιτητές όσο και στους καθηγητές του.
Νικόλαος Χατζόπουλος, ο ανθυπολοχαγός που έπεσε ηρωικά μαχόμενος στην Γκραμπάλα το βράδυ της 7ης προς την 8η Νοεμβρίου 1940.
Το καλοκαίρι του 1940, ολοκλήρωσε τις σπουδές του. Ορκίστηκε ανθυπολοχαγός του πεζικού και τοποθετήθηκε στο 15ο Σύνταγμα με έδρα τα Ιωάννινα. Βρέθηκε στην πρώτη γραμμή της μάχης και έπεσε ηρωικά μαχόμενος.
Χάρη στην αυτοθυσία του Χατζόπουλου και των υπολοίπων Ελλήνων στρατιωτών, η Ψηλοράχη άντεξε και η Γκραμπάλα κρατήθηκε “με νύχια και με δόντια”. Το Καλπάκι απέκρουσε την κύρια αιχμή της ιταλικής εισβολής και σηματοδότησε την ελληνική αντεπίθεση, η οποία οδήγησε σε αυτό που πέρασε στην ιστορία ως το “Έπος της Αλβανίας”.
Πηγή εικόνων κεντρικής φωτογραφίας: Μηχανή του Χρόνου
Ειδήσεις σήμερα:
- Πλημμύρες Ισπανία. Στους 207 οι νεκροί στη Βαλένθια. Άγνωστος παραμένει ο αριθμός των αγνοούμενων
- Αμπελόκηποι. Ταυτοποιήθηκε ο νεκρός άνδρας στο διαμέρισμα που έγινε η έκρηξη. Δυο συλλήψεις. Καταζητείται μια 30χρονη
- Ηλιοφάνεια, χωρίς βροχές με σταθερές θερμοκρασίες. Αναλυτική πρόγνωση
- “Όχι” της Χαμάς για σύντομη εκεχειρία στη Γάζα. Τι ζητά η οργάνωση
Ακολουθήστε τη mixanitouxronou.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Διαβάστε τις σημαντικότερες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στη mixanitouxronou.gr
ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΣΧΟΛΙΟΥ