Η Μάχη της Καλλίπολης που θα απέτρεπε την γενοκτονία των Ποντίων και των Αρμενίων, αν δεν κατέληγε σε νίκη των Οθωμανών και οδυνηρή θυσία χιλιάδων Αυστραλών

Στις 25 Απριλίου 1915, οι σύμμαχοι αποβιβάζονται στην Καλλίπολη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η μέρα αυτή θεωρείται αποφράδα για την Αυστραλία, καθώς πάμπολλοι στρατιώτες της στάλθηκαν σε μάχη χωρίς επιστροφή.

Δεν πολέμησαν επειδή κινδύνευε η εδαφική ακεραιότητα της χώρας τους, αλλά επειδή η κυβέρνησή τους αποφάσισε ως μέλος της βρετανικής κοινοπολιτείας να υποστηρίξει τις επιλογές του Ηνωμένου Βασιλείου.

Η Καλλίπολη είναι η χερσόνησος στο ευρωπαϊκό τμήμα της Τουρκίας, όπου βρίσκεται το στενό των Δαρδανελλίων, το θαλάσσιο πέρασμα που ενώνει την Ευρώπη με τη Ρωσία. Η περιοχή είχε τεράστια στρατηγική σημασία στην εξέλιξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Σκοπός των συμμάχων ήταν να θέσουν υπό τον έλεγχό τους το στενό των Δαρδανελλίων και να φτάσουν ως την Κωνσταντινούπολη, που ήταν η πρωτεύουσα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Σύμφωνα με ιστορικούς, η νίκη των συμμάχων στην Καλλίπολη θα σήμαινε άμεσο τερματισμό της γενοκτονίας των Αρμενίων, το σταμάτημα των διώξεων κατά των ελληνικών πληθυσμών της ανατολικής Θράκης και της Ιωνίας και την αποφυγή της Γενοκτονίας στον Πόντο (1916).

Εκστρατεία της Καλλίπολης

Η εκστρατεία στην Καλλίπολη αποτελούσε ιδέα του Ουίνστον Τσόρτσιλ, ο οποίος τότε ήταν υπουργός Ναυτικών της βρετανικής κυβέρνησης. Οι σύμμαχοι θα αποβιβάζονταν στην Καλλίπολη, θα εγκλώβιζαν τους Τούρκους στην ευρωπαϊκή ακτή της Χερσονήσου και θα τους ανάγκαζαν να παραδοθούν. Για τον Τσόρτσιλ, η κατάκτηση της χερσονήσου θα έβγαζε εκτός πλάνου έναν δυνατό σύμμαχο των Γερμανών και θα έκρινε την έκβαση του πολέμου.

Είχε προηγηθεί ο αποκλεισμός του θαλάσσιου περάσματος από τους Γερμανούς και τους Τούρκους. Οι Γερμανοί είχαν επικεντρώσει τις δυνάμεις τους στη Ρωσία με αποτέλεσμα να βρεθεί αποκλεισμένη από την υπόλοιπη Ευρώπη.

Ο μέγας Δούκας Νικόλαος ζήτησε τη βοήθεια των συμμάχων για να χαλαρώσουν οι πιέσεις των Γερμανών και η Ρωσία να είναι ξανά ελεύθερη να επικοινωνεί με τους συμμάχους.

Παρά τις αρχικές αντιρρήσεις, μετά τις πιέσεις των Ρώσων, οι Βρετανοί αποφάσισαν να θέσουν σε εφαρμογή το σχέδιο του Τσόρτσιλ στις 15 Ιανουαρίου 1915.

Στην εκστρατεία πήραν μέρος Βρετανοί, Γάλλοι, Νεοζηλανδοί και Αυστραλοί στρατιώτες της ΑΝΖΑΚ.

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος αποφάσισε να ταχθεί στο πλευρό της Αντάντ, καθώς μια ενδεχόμενη νίκη των Συμμάχων δεν θα άφηνε ανεπηρέαστη την Ελλάδα εδαφικά.

Επέτρεψε να χρησιμοποιηθεί η Λήμνος ως ναυτική βάση των συμμάχων και πρότεινε στους Βρετανούς να συμμετέχουν στον πόλεμο Έλληνες στρατιώτες.

Οι πολιτικές διαμάχες μεταξύ Στέμματος και κυβέρνησης Βενιζέλου δεν επέτρεψαν τελικά την ελληνική συμμετοχή στη μάχη της Καλλίπολης.

Συμμαχικά πλοία βυθίζονται

Ο Τσόρτσιλ πίστευε ότι οι Τούρκοι θα ήταν ευάλωτοι σε ναυτική επίθεση.

Στις 19 Φεβρουαρίου, το ναυτικό σώμα των συμμάχων βομβάρδισε τις θέσεις των Τούρκων στην Καλλίπολη.

Ένα μήνα αργότερα, συμμαχικά πλοία προσπάθησαν ξανά να παραβιάσουν το στενό των Δαρδανελλίων αλλά χωρίς επιτυχία. Τρία βρετανικά θωρηκτά βυθίστηκαν και άλλα δύο τέθηκαν εκτός μάχης. Εφόσον η παραβίαση του στενού ήταν αδύνατη από τη θάλασσα, αποφασίστηκε να πραγματοποιηθεί η απόβαση του στρατιωτικού σώματος στη χερσόνησο.

H απόβαση των συμμάχων

Στις 25 Απριλίου 1915, εφτά μεραρχίες των Συμμάχων αποβιβάστηκαν σε πέντε διαφορετικά σημεία της Χερσονήσου. Η πρώτη αποβίβαση πραγματοποιήθηκε στο Μπουλαϊρ και στον όρμο Μπεσηκίων και τα υπόλοιπα σώματα αποβιβάστηκαν στις περιοχές Γκαμπά-Τεπέ, Κουμ-Καλέ και Άκρα Έλλης.

Οι τούρκοι στρατιώτες περίμεναν τους συμμάχους στις ακτές της Καλλίπολης πίσω από ισχυρά οχυρά. Οι σύμμαχοι είχαν να αντιμετωπίσουν έναν καλά προετοιμασμένο στρατό που τους επιτέθηκε με το που πάτησαν το πόδι τους στα τουρκικά εδάφη. Έως τον Μάιο οι Βρετανοί μετρούσαν χιλιάδες απώλειες.

Τους επόμενους μήνες οι συγκρούσεις μετατράπηκαν σε πόλεμο χαρακωμάτων.

Τον Αύγουστο οι Σύμμαχοι ενισχύθηκαν με στρατιωτικό σώμα και πραγματοποίησαν νέα επίθεση κατά των Τούρκων. Ενώ τις πρώτες μέρες η επιχείρηση ήταν επιτυχής, τα σχέδια τους χάλασε ένας άγνωστος τούρκος στρατιωτικός, που αργότερα θα γινόταν ο ιδρυτής του νεοτουρκικού κράτους, ο Μουσταφά Κεμάλ.

Ο Κεμάλ είχε μόλις αναλάβει τη θέση του συνταγματάρχη και είχε ζήτησε να είναι υπεύθυνος για την διοίκηση της άμυνας της Ραιδεστού.

Εφήρμοσε δική του αμυντική τακτική και ανάγκασε την Αντάντ να υποχωρήσει.

Μετά από αρκετούς μήνες παραμονής στην χερσόνησο της Καλλίπολης, οι σύμμαχοι ήταν ακόμα καθηλωμένοι στις ακτές και ήταν αδύνατον να προχωρήσουν. Μετρούσαν ήδη χιλιάδες απώλειες από τις σκληρές μάχες και τις αρρώστιες που τους θέριζαν.

Η εκστρατεία της Καλλίπολης είχε καταλήξει σε αδιέξοδο. Οι Σύμμαχοι είχαν υποτιμήσει τους αντιπάλους τους. Απ’ ό,τι φάνηκε, δεν γνώριζαν την ετοιμότητα των τούρκικων στρατευμάτων. Οι Γερμανοί είχαν τοποθετήσει στην Καλλίπολη, αρκετούς μήνες πριν την εισβολή, πολυβόλα, τα οποία χειρίζονταν Γερμανοί στρατιώτες. Επιπλέον οι Τούρκοι είχαν ναρκοθετήσει το στενό των Δαρδανελλίων ώστε να είναι αδύνατη η κατάληψη της περιοχής δια θαλάσσης.

Η βρετανική κυβέρνηση δεχόταν έντονες πιέσεις να τερματίσει την εκστρατεία.

Οι σύμμαχοι είχαν υποστεί τεράστιο στρατιωτικό πλήγμα και δεν υπήρχε καμία ελπίδα να κερδίσουν τους Τούρκους. Τον Ιανουάριο του 1916, έπειτα από οχτώ μήνες παραμονής στην τούρκικη χερσόνησο, τα συμμαχικά στρατεύματα αποχώρησαν από τα Δαρδανέλια χωρίς να υποστούν περαιτέρω απώλειες.

Ήταν μια από τις μεγαλύτερες νίκες των Τούρκων και παράλληλα μια από τις μεγαλύτερες ήττες στην βρετανική ιστορία.

Η αποτυχία της εκστρατείας αυτής στέρησε από τον Ουίνστον Τσόρτσιλ τη θέση του στην κυβέρνηση.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”:Η μάχη του Σομ υπήρξε η πιο αιματηρή στην ιστορία της ανθρωπότητας. Καταμετρήθηκαν 1 εκατομμύριο θύματα και έπεσαν 1,7 εκατομμύρια βλήματα. Μαρτυρίες για την μεγαλύτερη αιματοχυσία του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου