Η μάχη Άγγλων και Γάλλων που έγινε μέχρι θανάτου, σε δυο ημίχρονα και με θεατές, που έπιναν αναψυκτικά

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Στην αρχή του Εκατονταετούς Πολέμου (1337-1453) μεταξύ Αγγλίας και Γαλλίας, έγινε μια από τις πιο περίεργες μάχες που έμεινε στην ιστορία ως Μάχη των Τριάντα. Οφείλει το όνομά της στο ότι οι συμμετέχοντες ήταν μόλις τριάντα σε κάθε πλευρά. Επρόκειτο για κανονική μάχη με απώλειες μεταξύ των αντιμαχόμενων. Όμως, είχε και όλα τα χαρακτηριστικά ενός αθλητικού αγώνα. Είχαν καθορισθεί από πριν τα ονόματα των συμμετεχόντων, το πεδίο της μάχης και η ώρα έναρξής της. Πραγματοποιήθηκε σε δύο ημίχρονα μ’ ένα σύντομο διάλειμμα ενδιάμεσα. Στη διάρκεια της μάχης, στους θεατές που παρακολουθούσαν τη μάχη σερβίρονταν αναψυκτικά!

Εκατονταετής Πόλεμος και Βρετάνη

Το 1351 ο Εκατονταετής Πόλεμος μεταξύ Αγγλίας και Γαλλίας διένυε τον 14^ο χρόνο του. Μετά τη μεγάλη νίκη τους το 1346 στο Κρεσί, οι Άγγλοι βρίσκονταν σε πλεονεκτικότερη θέση σε σχέση με τους αντιπάλους τους. Επιπλέον, είχαν συμμαχήσει με ισχυρούς Γάλλους φεουδάρχες, όπως ο Δούκας της Βουργουνδίας, που ήταν εχθροί του βασιλιά της Γαλλίας.

Την ίδια εποχή, στο δουκάτο της Βρετάνης στη Γαλλία διεξαγόταν εμφύλιος πόλεμος μεταξύ αγγλόφιλων και γαλλόφιλων με αφορμή ποιος θα γινόταν δούκας. Υπήρχαν δύο υποψήφιοι για τη θέση, ο Ζαν ντε Μοντφόρτ που υποστήριζε ο βασιλιάς της Αγγλίας, Εδουάρδος Γ΄, και ο Κάρολος Μπλουά που υποστήριζε ο βασιλιάς Φίλιππος ΣΤ΄ της Γαλλίας.

Η κάθε μία από τις δυο φατρίες ήλεγχε προπύργια σε διαφορετικές τοποθεσίες της Βρετάνης. Περιστασιακά πραγματοποιούσαν επιδρομές η μία στην επικράτεια της άλλης. Όμως, η εμφύλια διένεξη είχε φθάσει σε αδιέξοδο, αφού δεν αναδεικνυόταν νικητής.

“Μαύρος Θάνατος”

Η φοβερή πανδημία πανώλης, γνωστή ως “Μαύρος Θάνατος”, που έπληξε τη δυτική Ευρώπη μεταξύ 1347-1350 και σκότωσε περίπου το 30% του πληθυσμού της είχε σαν αποτέλεσμα να περιοριστούν στο ελάχιστο οι στρατιωτικές επιχειρήσεις μεταξύ Άγγλων και Γάλλων.

Φαίνεται ότι στο πλαίσιο αυτό υπήρξε μία άτυπη συμφωνία μεταξύ του Εδουάρδου και του Φιλίππου να μη στείλουν στρατεύματα στη Βρετάνη να πολεμήσουν για λογαριασμό αυτών που υποστήριζαν.

Μονομαχία

Ποιος θα γινόταν δούκας της Βρετανής θα αποφασιζόταν από μία μονομαχία μέχρι θανάτου μεταξύ του Ζαν ντε Μπομανουά, του καλύτερου ιππότη του Φιλίππου που θα εκπροσωπούσε τον Κάρολο Μπλουά και του Ρόμπερτ Μπέμπορο, τον καλύτερο ιππότη του Εδουάρδου που θα εκπροσωπούσε τον Ζαν ντε Μοντφόρτ.

Οι δύο μονομάχοι συμφώνησαν να μην είναι μόνοι τους στη μάχη, αλλά να έχει ο καθένας 29 ιππότες και ιπποκόμους. Η γαλλική πλευρά είχε αποκλειστικά Γάλλους ενώ στην αγγλική «ομάδα» συμμετείχαν 20 Άγγλοι, έξι Γερμανοί μισθοφόροι και τέσσερις ντόπιοι από τη Βρετάνη.

Επίσης, κανονίστηκε η μάχη να δοθεί σε μια τοποθεσία της Βρετάνης που βρισκόταν στα μισά της απόστασης μεταξύ δύο σημαντικών κάστρων που ανήκαν το ένα στη γαλλική πλευρά και το άλλο στην αγγλική. Έτσι το πεδίο της μάχης μπορούσε να θεωρηθεί «ουδέτερο» έδαφος.

Αρχίζει το “ματς”

Το πρωινό της 26^ης Μαρτίου 1351, οι άνδρες του βασιλιά της Αγγλίας και της Γαλλίας πάτησαν πάνοπλοι στο πεδίο της μάχης. Όλοι, συμπεριλαμβανομένων και των ιπποτών, συμφώνησαν να είναι πεζοί. Είχε μάλιστα καθορισθεί και η ακριβής ώρα όπου θα ξεκινούσε η μάχη. Πριν απ’ αυτή, οι αντίπαλοι συζητούσαν φιλικά μεταξύ τους.

Όταν έφθασε η καθορισμένη ώρα, ξεκίνησε η μάχη που κράτησε για πολύ ώρα. Εκατοντάδες ντόπιοι παρακολουθούσαν τις μονομαχίες ζητωκραυγάζοντας την πλευρά που υποστήριζαν. Παράλληλα, έμπαιναν στοιχήματα για το ποιος θα νικούσε. Σύμφωνα με φιλολογικές πηγές της εποχής, οι θεατές παρακολουθούσαν τη μάχη πίνοντας αναψυκτικά που αγόραζαν από πλανόδιους πωλητές!

Το πρώτο ημίχρονο υπέρ των Άγγλων

Οι ώρες περνούσαν και δεν φαινόταν καμία πλευρά να κερδίζει. Οι Γάλλοι είχαν τέσσερις νεκρούς και οι Άγγλοι δύο. Αν και οι δεύτεροι είχαν μείνει με περισσότερους μαχητές στο πεδίο δεν μπορούσαν να εκμεταλλευτούν την αριθμητική υπεροχή και «να πάρουν το παιχνίδι». Όλοι είχαν αρχίσει να εξαντλούνται.

Tότε συμφωνήθηκε να γίνει ένα σύντομο διάλειμμα για να πάρουν οι συμμετέχοντες μία ανάσα, να φροντίσουν τα τραύματά τους και να φάνε κάτι. Στη λήξη του πρώτου ημιχρόνου πολλοί θεατές έσπευσαν να αγοράσουν αναψυκτικά.

Η γαλλική αντεπίθεση

Με την έναρξη του δευτέρου ημιχρόνου, οι Γάλλοι μπήκαν πολύ δυναμικά στο «παιχνίδι». Ο αρχηγός τους, Ζαν ντε Μπομανουά, μονομάχησε με τον Άγγλο αρχηγό Ρόμπερτ Μπέμπορο, και τον τραυμάτισε σοβαρά. Λίγο αργότερα τον σκότωσε.

Σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία, οι Άγγλοι έχασαν το ηθικό τους και ξεκίνησαν να «παίζουν» αμυντικά. Σχημάτισαν μια σφιχτή, αμυντική διάταξη και μπόρεσαν έτσι να αποκρούσουν τις γαλλικές επιθέσεις. Όμως, το σφυροκόπημα των Γάλλων άρχισε να επιφέρει απώλειες στους Άγγλους και να δημιουργούνται ρήγματα στη γραμμή τους.

Ο ιπποκόμος

Τη νίκη των Γάλλων τελικά έδωσε  ένας ιπποκόμος, ο Γκιγιόμ ντε Μοντομπάν. Ενώ οι Άγγλοι απέκρουαν τους Γάλλους, ο Μοντομπάν μπήκε με το άλογο του κυρίου του, στο πεδίο και όρμησε στους Άγγλους από ένα σημείο που δεν περίμεναν επίθεση. Αιφνιδιάστηκαν, και ο Μοντομπάν λέγεται ότι χτύπησε και τραυμάτισε διαδοχικά επτά άνδρες της αγγλικής πλευράς. Αυτό το εκμεταλλεύτηκαν οι Γάλλοι.

Επιτέθηκαν όλοι εναντίον των Άγγλων, ανέτρεψαν τη γραμμή τους και τους ανάγκασαν να παραδοθούν. Έτσι η γαλλική «ομάδα» αναδείχτηκε νικήτρια σε αυτό τον πρωτοφανή αγώνα.

Εκτός από τον αρχηγό τους οι Άγγλοι έχασαν και άλλους οκτώ. Οι Γάλλοι έχασαν συνολικά έξι. Αυτό σημαίνει ότι στο δεύτερο ημίχρονο οι Γάλλοι είχαν τη συντριπτική υπεροχή.

Διαμαρτυρίες

Μετά το τέλος της μάχης, οι Άγγλοι διαμαρτυρήθηκαν ότι ο ιπποκόμος είχε μπει στο πεδίο με το άλογο, και είχε παραβιάσει τη συμφωνία. Οι Γάλλοι με τη σειρά τους ισχυρίστηκαν ότι οι Άγγλοι «έπαιξαν βρώμικα». Υποτίθεται ότι είχε προσυμφωνηθεί πως ο κάθε μαχητής θα πολεμούσε με συγκεκριμένο αντίπαλο. Σύμφωνα με τους Γάλλους, οι Άγγλοι είχαν κάνει παραβάσεις πολεμώντας με όποιον εύρισκαν μπροστά τους.

Υπάρχουν αντιφάσεις για το τι έκαναν στη συνέχεια οι Γάλλοι με τους αιχμαλώτους.

Έχουν ακουστεί δύο εκδοχές εκ διαμέτρου αντίθετες. Η μία ότι τους εκτέλεσαν και η δεύτερη  ότι τους μεταχειρίστηκαν καλά και τους απελευθέρωσαν μετά την καταβολή λύτρων. Προφανώς κάθε πλευρά προπαγάνδιζε τη δική της εκδοχή.

Στα ποιήματα, τραγούδια και βιβλία που γράφηκαν τους επόμενους αιώνες για τη «Μάχη των Τριάντα», οι Γάλλοι  εκθειάζουν τους δικούς τους ως ήρωες και χαρακτηρίζουν ως βαρβάρους τους αντιπάλους τους. Αντίθετα, για τους Άγγλους, οι ήρωες ήταν οι δικοί τους, ενώ οι Γάλλοι ήταν απατεώνες που έκλεψαν τη νίκη.