Η «Κυρία του Καλού Θανάτου». Η σιωπηρή ευθανασία στη Σαρδηνία. Όλοι γνώριζαν αλλά κανείς δεν μιλούσε

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Στη Σαρδηνία μέχρι και πριν από ένα αιώνα, ο «χάρος» επισκεπτόταν τους ετοιμοθάνατους με μαύρη στολή κρατώντας στο χέρι ένα μεγάλο σφυρί. Μάλιστα, ήταν γυναίκα! Δεν πρόκειται για μύθο αλλά αληθινή πρακτική, μία πρώιμη μορφή ευθανασίας που σήμερα έχει περάσει στη σφαίρα του θρύλου.

«Κυρία του Καλού Θανάτου»

Μέχρι και τις αρχές του 20 αιώνα, στην κλειστή κοινωνία των οικισμών της Σαρδηνίας εφαρμοζόταν μία πρακτική την οποία όλοι οι ντόπιοι γνώριζαν αλλά κανένας δεν μιλούσε ανοικτά. Επρόκειτο για μια διαδεδομένη μορφή ευθανασίας για ανθρώπους που αργόσβηναν μέσα με φριχτούς πόνους χωρίς ελπίδα ίασης.

Όταν μία οικογένεια στη Σαρδηνία έβλεπε ότι ο αγαπημένος της άνθρωπος υπέφερε και η κατάσταση παρατεινόταν, ήθελε να τον λυτρώσει. Τότε με τη σύμφωνη γνώμη όλων των συγγενών καλούσαν στο σπίτι μία γυναίκα γνωστή ως «θηλυκή ακαμπαντόρα» ή ως η «Κυρία του Καλού Θανάτου». Το πρώτο όνομα προέρχεται από το ισπανικό ρήμα «acabar», που σημαίνει «τελειώνω κάτι».

Πως δρούσε;

Συνήθως η γυναίκα είχε ταυτόχρονα και τον ρόλο της μαμής. Αυτή που έφερνε τα παιδιά στη ζωή , αυτή λύτρωνε και τους μεγαλύτερους από το βασανιστικό θάνατο. Πολλές φορές ήταν ηλικιωμένη και χήρα και για το λόγο αυτό ήταν ενδεδυμένη από την κεφαλή μέχρι και τα πόδια στα μαύρα.

Εισερχόταν μόνη στο δωμάτιο που ήταν ο ετοιμοθάνατος και όταν έβγαινε μετά από λίγα λεπτά, ο ασθενής ήταν νεκρός. Αυτό το έκανε χτυπώντας τον μ’ ένα σφυρί σε συγκεκριμένο σημείο του κεφαλιού του.

Το έργο της ήταν ιερό και η ακαμπαντόρα, που έπαιρνε πάνω της το βάρος ενός θανάτου, είχε το σεβασμό της κοινωνίας. Δεν ήταν δολοφόνος αλλά λυτρωτής. Δεν προσερχόταν οικειοθελώς αλλά την καλούσαν οι εξαντλημένοι και ανήμποροι συγγενείς. Στη συνέχεια, η υπόθεση κουκουλωνόταν αφού στο πιστοποιητικό θανάτου ο γιατρός κατέγραφε ως αιτία θανάτου την πραγματική ασθένεια του αποδημήσαντος.

Οι αρχές “δεν γνώριζαν”

Παρά το γεγονός ότι όλοι γνώριζαν, οι αρχές της Σαρδηνίας ουδέποτε αναγνώρισαν το φαινόμενο.

Και πώς θα μπορούσαν; Ποιος τολμούσε να συλλάβει μια «Κυρία του Καλού Θανάτου», χωρίς αποδείξεις και μαρτυρίες; Ποιος θα αψηφούσε τον άγραφο νόμο του νησιού;

Μάλιστα, αυτό οδήγησε κάποιος ιστορικούς να ισχυριστούν ότι πρόκειται καθαρά για μύθο. Όμως, από τα μέσα του 20 αιώνα, ξεκίνησαν να δημοσιεύονται βιβλία και άρθρα για τις θηλυκές «ακαμπαντόρα».

Έτσι έγιναν γνωστές συγκλονιστικές ιστορίες που μαρτυρούν ότι σε παραδοσιακές και κλειστές κοινωνίες, όπως της Σαρδηνίας, η σιωπηρή ευθανασία ήταν μια πρακτική.

Μουσείο και λαογραφικά δρώμενα

Επιπλέον, αποδεικνύουν ότι η παράδοση λειτουργούσε αγνοώντας τους θεσμούς και συμπληρώνοντας σε ορισμένες περιπτώσεις κενά της νομοθεσίας για να ανταποκριθεί στις ανάγκες της κοινωνίας.

Από το 1989 στη Σαρδηνία υπάρχει μουσείο αφιερωμένο σε αυτές τις γυναίκες, όπου ο επισκέπτης μπορεί να δει τα σφυριά που χρησιμοποιούσαν για την ευθανασία. Επίσης, λαογραφικά δρώμενα στη Σαρδηνία περιλαμβάνουν και αναπαραστάσεις από τη δράση των «ακαμπαντόρας».