Η κρίσιμη μάχη στο ύψωμα Γκραμπάλα που έκλεισε τον δρόμο για Ιωάννινα. Τα πολυβόλα πήραν φωτιά, αλλά όλα κρίθηκαν στη λόγχη

Τα χαράματα της 2ας Νοεμβρίου του 1940, ιταλικά πυροβολικά και αεροσκάφη ξεκίνησαν να βομβαρδίζουν το ύψωμα της Γκραμπάλας. Το φυσικό εμπόδιο της διάβασης του Καλπακίου και νευραλγικό σημείο της ελληνικής άμυνας.

Ο βομβαρδισμός διήρκεσε όλο το πρωί αλλά οι περισσότερες οβίδες έπεσαν μέσα στις χαράδρες, με αποτέλεσμα τα ελληνικά στρατεύματα παρέμειναν σχεδόν άθικτα. Το μεσημέρι, δύο ιταλικές φάλαγγες πεζικού ξεκίνησαν να κατευθύνονται προς τη Γκραμπάλα, με στόχο την κατάληψη του υψώματος.

 Οι εύστοχες βολές τόσο του πυροβολικού όσο και των πολυβόλων κατάφεραν να σταματήσουν την έφοδο των αντιπάλων. Οι Ιταλοί αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στη θέση εκκίνησης.

Το ίδιο βράδυ, γύρω στις 8, ο λόχος των Αλβανών εθελοντών (Αlbanezi Volontari) επιχείρησε νέα απόπειρα κατάληψης. Αυτή τη φορά, οι εισβολείς είχαν σύμμαχό το σκοτάδι και την πυκνή ομίχλη, που σκέπαζε το ύψωμα και περιόριζε την ορατότητα.

Σκαρφάλωσαν από τις απότομες πλαγιές και έφτασαν στη νότια κορυφή της Γκραμπάλας, σε υψόμετρο 1160 μέτρων.

Η Γκραμπάλα στα χέρια Ιταλών και Αλβανών εθελοντών

Η μοναδική ελληνική διμοιρία που αμυνόταν στο σημείο ήταν πολύ αδύναμη για να σταματήσει τον λόχο. Οι Αlbanezi Volontari κατέλαβαν το πλάτωμα.

Ακολούθησε ακόμα μία διμοιρία Ιταλών πολυβολητών, η οποία ενώθηκε με τον αλβανικό λόχο και μαζί ξεκίνησαν την πορεία τους προς την βόρεια κορυφή. Μετά από λίγες ώρες, η Γκραμπάλα ήταν “ιταλική”.

Στην ελληνική πλευρά επικράτησε δικαιολογημένη σύγχυση, καθώς η πτώση της Γκραμπάλας θα άνοιγε τον δρόμο για τα Ιωάννινα. Επομένως, η απάντηση θα έπρεπε να ήταν οπωσδήποτε νικηφόρα. Όμως, οι άσχημες καιρικές συνθήκες δεν επέτρεπαν άμεση αντεπίθεση.

Ελληνική αντεπίθεση με ξιφολόγχες

Γύρω στις 5 τα ξημερώματα της 3ης Νοεμβρίου, τα ελληνικά στρατεύματα χωρίστηκαν σε δύο κλιμάκια, των 80 και 70 ανδρών αντίστοιχα. Με το πολυβόλο τους στον ώμο έτρεξαν προς τις αλβανικές θέσεις, σε μια προσπάθεια αιφνιδιαστικής επίθεσης. Τα κακοτράχαλα μονοπάτια δυσκόλευαν ακόμη περισσότερο την κατάσταση, αλλά μόλις οι στρατιώτες έφτασαν τον στόχο, ρίχτηκαν στην μάχη με αυτοθυσία και ορμή.

Η διαταγή δόθηκε ψιθυριστά: “εμπρός διά της λόγχης”

Η αλβανική φρουρά “πιάστηκε στον ύπνο”, κυριολεκτικά. Κάθε προσπάθεια αντίστασης αποδείχθηκε μάταιη, καθώς εκτός από το γεγονός ότι αποσυντονίστηκαν από τον αιφνιδιαστικό χαρακτήρα της επίθεσης, δεν ήταν το ίδιο εκπαιδευμένοι και επιδέξιοι στη λογχομαχία, όπως οι Έλληνες.

Ταυτόχρονα, το μεγαλύτερο τμήμα της αντίπαλης δύναμης είχε επιστρέψει στη βάση για διανυκτέρευση, με εντολή να επιστρέψει το πρωί. Ήταν, όμως, ήδη αργά. Η ελληνική πλευρά είχε αποκτήσει το πλεονέκτημα και ο λόχος των Volontari τράπηκε σε φυγή.

Μία ώρα αργότερα, ιταλικές δυνάμεις συγκεντρώθηκαν στα Καλύβια Αρίστης. Τέσσερις ελληνικές πυροβολαρχίες εξαπέλυσαν άμεσα επίθεση, διασκορπίζοντας το ιταλικό τάγμα.

Στις 7.30 το πρωί η μάχη είχε κριθεί. Η Γκραμπάλα ήταν και πάλι στα χέρια των Ελλήνων.

_{Αντλήθηκαν πληροφορίες από: Εφημερίδα των Συντακτών & The Greco-Italian War 1940-1941}