Η κόντρα για τη συνεισφορά του Κολοκοτρώνη στον αγώνα. Οι απαντήσεις στην ιστορικό Μαρία Ευθυμίου

Η έγκριτη καθηγήτρια ιστορίας στο ΕΚΠΑ Μαρία Ευθυμίου, σε συνέντευξή της στο Insidestory αναφέρθηκε στον Κολοκοτρώνη προσεγγίζοντας κριτικά το ρόλο του, στους εμφύλιους πολέμους. Συγκεκριμένα ανέφερε:

«… Αυτό που οδήγησε την επανάσταση σε δύο κύκλους εμφυλίων ήταν η επιδίωξη του Θ. Κολοκοτρώνη να την ελέγξει πολιτικά. Τελικά, ο Κολοκοτρώνης και οι Πελοποννήσιοι ηττήθηκαν, γι’ αυτό και φυλακίστηκαν από τους αντιπάλους τους το 1825 στο μοναστήρι του Προφήτη Ηλία, στην Ύδρα

Ο Κολοκοτρώνης μπήκε στη διαδικασία διεκδίκησης της εξουσίας εκ μέρους των ‘στρατιωτικών’ στηριγμένος στο γεγονός ότι είχε νικήσει, το καλοκαίρι του 1822, τον Δράμαλη στα Δερβενάκια, κάτι που εκτίναξε το κύρος και τη δύναμη του ίδιου, αλλά και των ‘στρατιωτικών’ απέναντι στους ‘πολιτικούς’.

Με τις κινήσεις του να ελέγξει την Εθνοσυνέλευση του Άστρους, κατηγορήθηκε ότι επεδίωκε να εγκαθιδρύσει ‘γκοβέρνο μιλιτάρε’, δηλαδή στρατιωτική κυβέρνηση. Θα μπορούσε να είχε επιτύχει, αλλά χειρίστηκε το πράγμα αφρόνως και τελικά

απέτυχε, την ίδια ώρα που ο Ιμπραήμ Πασάς και οι Αιγύπτιοι έμοιαζε πως συνέτριβαν την Επανάσταση, με μεγάλο κίνδυνο να ακολουθήσει γενική σφαγή.

… ένας άνθρωπος, ο οποίος πράγματι στα Δερβενάκια έσωσε την Επανάσταση, δρα μετά με τρόπο βλαπτικό για αυτήν…».

Η απάντηση του Γιώργου Καραμπελιά

Ο Γιώργος Καραμπελιάς, συγγραφέας του βιβλίου, Η ανολοκλήρωτη επανάσταση του Ρήγα Βελεστινλή: «Κόψε το ρόδο πριν μαραθεί», απάντησε στη συνέντευξη της ιστορικού, επικαλούμενος συγκεκριμένες πηγές, ανοίγοντας έναν ενδιαφέροντα διάλογο για την ιστορία μας.

Γράφει ο συγγραφέας:

Στο απόσπασμά της η πραγματικότητα όχι απλώς διαστρέφεται αλλά αντιστρέφεται εντελώς. Ο Κολοκοτρώνης κατηγορείται συνήθως για το ακριβώς αντίθετο, ότι δηλαδή δεν εγκαθίδρυσε μαζί με τον Δημήτριο Υψηλάντη και τον Οδυσσέα Ανδρούτσο αυτό το περιβόητο «γκοβέρνο μιλιτάρε» και επέτρεψε στους κοτζαμπάσηδες και τον Μαυροκορδάτο να πυροδοτήσουν τον εμφύλιο. Και αυτό το έκανε διότι ήθελε να αποφύγει τις εμφύλιες διαμάχες στις οποίες και σύρθηκε κυριολεκτικά.

Πράγματι, τρεις φορές μέσα στο 1821, οι «στρατιῶτες ἐπῆραν ὅλοι τὰ ἄρματα διὰ νὰ σκοτώσουν ὅλους τοὺς ἄρχοντας», λέει στα Απομνημονεύματά του, και θα τους εμποδίσει ο ίδιος: Στα Βέρβαινα τους σταμάτησε λέγοντας πως:

«… ἂν σκοτώσωμεν τοὺς προεστούς, θὰ εἰποῦν οἱ Βασιλεῖς, ὅτι τοῦτοι εἶναι … Καρβονάροι, καὶ τότε ἠμποροῦν νὰ βοηθήσουν τὸν Τοῦρκο». Ιδιαίτερα κατά τους πρώτους επαναστατικούς μήνες, οι διαθέσεις του λαού ήταν πολύ εχθρικές απέναντι στους κοτζαμπάσηδες και τους Φαναριώτες «Ὁ λαὸς εἶχε πάντοτε σκοπὸ νὰ σκοτώσει =τοὺς ἄρχοντας».

Όμως η Εθνοσυνέλευση στο  Άστρος Κυνουρίας άρχισε στις 10 Απριλίου και κράτησε μέχρι τις 30 Απριλίου του 1823, δηλαδή σχεδόν δύο χρόνια πριν την αποβίβαση του Ιμπραήμ, στις 26 Φεβρουαρίου 1825, στη Μεθώνη.

Επιπλέον προβαίνει σε μια ανοιχτή διαστρέβλωση όταν λέει πως «Με τις κινήσεις του να ελέγξει την Εθνοσυνέλευση του Άστρους, κατηγορήθηκε ότι επεδίωκε να εγκαθιδρύσει ‘‘γκοβέρνο μιλιτάρε’’, δηλαδή στρατιωτική κυβέρνηση… και τελικά απέτυχε, την ίδια ώρα που ο Ιμπραήμ Πασάς και οι Αιγύπτιοι έμοιαζε πως συνέτριβαν την Επανάσταση, με μεγάλο κίνδυνο να ακολουθήσει γενική σφαγή».

Όμως η Εθνοσυνέλευση στο  Άστρος Κυνουρίας άρχισε στις 10 Απριλίου και κράτησε μέχρι τις 30 Απριλίου του 1823, δηλαδή σχεδόν δύο χρόνια πριν την αποβίβαση του Ιμπραήμ, στις 26 Φεβρουαρίου 1825, στη Μεθώνη. Ο δε Κολοκοτρώνης θα παραδοθεί μόνος του στην Κυβέρνηση, θα συλληφθεί στις 23 Ιανουαρίου του 1825, και θα φυλακιστεί στον Προφήτη Ηλία, στην Ύδρα, ενώ ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, που επίσης παραδόθηκε, θα εγκλειστεί στην Ακρόπολη και θα δολοφονηθεί στις 5 Ιουνίου 1825.

Και όμως, η ιστοριολογούσα κυρία Ευθυμίου μας πληροφορεί πως ο Κολοκοτρώνης «τελικά απέτυχε, την ίδια ώρα που ο Ιμπραήμ Πασάς και οι Αιγύπτιοι έμοιαζε πως συνέτριβαν την Επανάσταση, με μεγάλο κίνδυνο να ακολουθήσει γενική σφαγή»!!!

Η κυβέρνηση του Γεώργιου Κουντουριώτη θα διορίσει ως αρχηγό της εκστρατείας εναντίον του Ιμπραήμ τον… Υδραίο πλοίαρχο Κυριάκο Σκούρτη· για άλλη μια φορά, ο δαιμόνιος μυστικοσύμβουλος του ναυάρχου, ο Μαυροκορδάτος, τον είχε πείσει να επιλέξει τον πλοίαρχο ώστε να αποκλειστεί η επιστροφή του Κολοκοτρώνη. Έτσι, στη μάχη στο Κρεμμύδι, στις 7 Απριλίου 1825, οι Έλληνες ηττήθηκαν με 600 νεκρούς και, στις 25 Απριλίου, ο αιγυπτιακός στόλος κατέλαβε τη νήσο Σφακτηρία, φονεύοντας 350 από τους 800 υπερασπιστές της, και ανάμεσα στους νεκρούς, ο Αναγνωσταράς, ο φιλέλληνας Ιταλός κόμης Σανταρόζα, ο Aναστάσιος Tσαμαδός. Παρών ήταν και ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος.

Έτσι, μόλις τον Μάιο του 1825 απελευθερώνεται ο Κολοκοτρώνης:

«Σὰν εἶδαν τὸν κίνδυνον τῆς πατρίδος μᾶς ἐλευθέρωσαν… Ἔτσι μ ̓ ἔκαμαν γενικὸν Ἀρχηγόν».

Και τότε ο γέρος του Μοριά θα κρατήσει ζωντανή τη φλόγα της Επανάστασης μέχρι το Ναβαρίνο και την έλευση του Καποδίστρια. Εφαρμόζοντας έναν γενικευμένο κλεφτοπόλεμο όχι μόνο σταμάτησε το κύμα της προσκύνησης στους Τούρκους με το «φωτιά και τσεκούρι στους προσκυνημένους» αλλά έφθειρε και τις δυνάμεις του εχθρού:

«…ἔδωκα διαταγὴ νὰ κτυποῦν ἀπὸ ὅλα τὰ μέρη· μᾶς ἤφερναν κεφάλια, καὶ ἐπλήρωνα ἕνα τάλλαρο τὸ κεφάλι… τοὺς ἐκτυποῦσαν τοὺς Τούρκους καὶ τοὺς ἐσκότωναν καὶ τοὺς ἔπαιρναν πότε 20, πότε 30, 40 μουλάρια, καὶ ἔτζι ἐζοῦσαν,

διατὶ μισθὸν δὲν ἐπῆραν

».

Και όμως η κ. Ευθυμίου αποσιωπά εντελώς αυτό τον υπεράνθρωπο αγώνα ακριβώς γιατί θέλει να αποδώσει τη σωτηρία της Επανάστασης αποκλειστικά στο Ναβαρίνο.

Η απάντηση του πολιτικού επιστήμονα Κωνσταντίνου Χολέβα huffingtonpost.gr

Προβληματίσθηκα κυρίως από τον ισχυρισμό της ότι μετά το 1826 ο Θ. Κολοκοτρώνης δεν πολεμά, αλλά ασχολείται μόνο με την πολιτική και με την Γ΄ Εθνοσυνέλευση! Εκτιμώ την προσφορά της κ. Μ. Ευθυμίου στην επιστήμη και στην κοινωνία, γι’ αυτό καταθέτω ορισμένα ιστορικά στοιχεία που αντικρούουν την άποψή της και την παρακαλώ να τα λάβει σοβαρά υπ’ όψιν.

• Έχουμε μία σαφή απάντηση από μία επιστολή που του αποστέλλει ο Άγγλος Ριχάρδος Τσωρτς (υπογράφει Τζουρτζ), ο οποίος είχε ορισθεί από τη Γ΄ Εθνοσυνέλευση ως αρχιστράτηγος όλων των ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων. Στις 4 Αυγούστου 1827 γράφει από το Ναύπλιο προς τον:«Γενναιότατον Θ. Κολοκοτρώνην, αρχηγόν όλων των Πελοποννησιακών όπλων», μεταξύ άλλων τα εξής:

«Αι δουλεύσεις σας είναι σημαντικαί και η πατρίς πρέπει να τας γνωρίση. Η κατά του εχθρού επιτυχία σας είναι αξία της πολεμικής σας υπολήψεως, το σημαντικότερον όμως είναι ότι ανακαλέσατε εις τα χρέη των και εις το αίσθημα του πατριώτου υπέρ πατρίδος τους απατημένους αυτούς ανθρώπους, οπού είχαν ενωθή με τους Τούρκους»

Ο Κολοκοτρώνης, λοιπόν, το θέρος του 1827 μάχεται στην Πελοπόννησο και συγκεντρώνει στράτευμα κατά του Ιμπραήμ.

Και όταν δεν δίνει μάχες κατά του Ιμπραήμ, τούτο δεν οφείλεται σε αδράνεια ή σε άλλο λόγο, αλλά στην έλλειψη πολεμοφοδίων. Στον ιστότοπο του Μητροπολιτικού Ναού Κοιμήσεως της Θεοτόκου (Μεγάλης Παναγίας) Αιγίνης: imna.gr/1194-2/, έχουν αναρτηθεί τα πρακτικά της Βουλής, η οποία το 1827 συνεδρίαζε μέσα στον ναό. Τα πρακτικά αυτά έχουν εκδοθεί το 2020 από τη Βουλή των Ελλήνων. Στο πρακτικό υπ’ αριθμόν 14 διαβάζουμε:

«Τη 27 Οκτωβρίου (1827). Συνεδρίασις ρα‘. Προεδρία του κυρίου Ν. Ρενιέρη. Γ’. Ανεγνώσθη και άλλο (έγγραφον) υπ΄αρ. 739, εις το οποίον εγκλείεται αντίγραφον αναφοράς του Γεν. Αρχηγού της Πελοποννήσου Θ. Κολοκοτρώνη, διά του οποίου ζητεί πόρον παρά της Βουλής, διά να προμηθεύση τα ζητούμενα παρά του Γεν. Αρχηγού αναγκαία του πολέμου, διά να μη μείνωσιν άπρακτα τα γενναία επιχειρήματα, τα οποία ο Γεν. Αρχηγός σκοπεύει να ενεργήση κατά του εχθρού».

• Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, λοιπόν, ζητεί επειγόντως χρήματα και πολεμοφόδια για να επιχειρήσει πολεμική ενέργεια κατά του Ιμπραήμ, ο οποίος ελέγχει μεγάλο μέρος της Πελοποννήσου.
• Η «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους» της Εκδοτικής Αθηνών επιβεβαιώνει τα ανωτέρω λεχθέντα και διαφωνεί με την κ. Μαρία Ευθυμίου. Γράφει για τη δράση του Κολοκοτρώνη το θέρος του 1827, ότι, για να αποτρέψει το προσκύνημα, ο Γέρος του Μοριά έφτασε μέχρι τη Μεσσηνία, ενώ η Αντικυβερνητική Επιτροπή δεν του έστελνε πολεμοφόδια και το Βουλευτικόν του διεμήνυε να επιστρέψει στο Άργος για να ξεκινήσουν όλοι μαζί. «Παρ’ όλα αυτά το κουράγιο του δεν χανόταν. Πίστευε ότι τελικά ο αγώνας θα κερδιζόταν»

***

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Τι απέγινε ο τελευταίος Κολοκοτρώνης, εγγονός του γέρου του Μοριά. Πολέμησε σε όλους τους απελευθερωτικούς αγώνες και μπήκε πρώτος στην Θεσσαλονίκη. Η έρευνα για τα οστά του