«Η Κοκκινιά δεν είναι εδώ. Η Γερμανία είναι εδώ. Θα πεθάνετε όλοι σας». Το αιματοβαμμένο μπλόκο Γερμανών και Ελλήνων κουκουλοφόρων. Τι απέγινε ο επικεφαλής της σφαγής

Το Μπλόκο της Κοκκινιάς είναι μια μαύρη σελίδα στην νεότερη ιστορία καθώς εξελίχθηκε σε μια από τις μεγαλύτερες ομαδικές εκτελέσεις κατά την διάρκεια της Γερμανικής κατοχής. Στις 17 Αυγούστου 1944 χάθηκαν στην Νίκαια συνολικά 315 πατριώτες που είχαν ενταχθεί στην αντίσταση του ΕΑΜ. Πρωταγωνιστικό ρόλο στις εκτελέσεις είχαν και Έλληνες προδότες.

Οι εκτελέσεις έγιναν ως αντίποινα της Μάχης της Κοκκινιάς που είχε προηγηθεί.

Η επιχείρηση προετοιμάστηκε λεπτομερώς και  συμμετείχαν 2.500 Γερμανοί της 11ης Αεροπορικής Μεραρχίας Εδάφους, οι “γερμανοτσολιάδες” μέλη των Ταγμάτων Ασφαλείας της κατοχικής κυβέρνησης και το μηχανοκίνητο τμήμα της Αστυνομίας Πόλεων υπό τον περιβόητο αστυνομικό διευθυντή Νίκο Μπουραντά. Πρωταγωνιστικό ρόλο στην επιχείρηση είχε ο αρχηγός των Ταγμάτων Ασφαλείας, συνταγματάρχης Ιωάννης Πλυτζανόπουλος.

Δεκάδες μηχανοκίνητα και πεζοπόρα τμήματα εισέβαλαν ξημερώματα στη Νίκαια από την περιοχή της Πέτρου Ράλλη, στο ύψος του Γ’ Νεκροταφείου και από το Περιβολάκι (Πλατεία Δαβάκη) και την περικύκλωσαν. Η ισχυρή δύναμη ήταν οπλισμένη με βαριά πολυβόλα, όλμους και ελαφρά άρματα. Αφού έγινε αποκλεισμός δόθηκε διαταγή να συγκεντρωθεί όλος ο ανδρικός πληθυσμός, ηλικίας από 14 ως 60 ετών, στην πλατεία της Οσίας Ξένης, την σημερινή Πλατεία 17ης Αυγούστου 1944. Τα “χωνιά” των γερμανοτσολιάδων αντηχούσαν σε όλη την πόλη:

 Προσοχή-προσοχή! Σας μιλάνε τα τάγματα ασφαλείας. Όλοι οι άνδρες από 14-60 ετών να πάνε στην πλατεία της Οσίας Ξένης για έλεγχο ταυτοτήτων. Όσοι πιαστούν στα σπίτια τους θα τουφεκίζονται επί τόπου

Οι κουκουλοφόροι υποδεικνύουν

Όταν η πλατεία γέμισε από κόσμο, οι Γερμανοί έδωσαν εντολή όλοι οι αιχμάλωτοι να γονατίσουν και να έχουν ψηλά το κεφάλι. Η ζέστη ήταν αφόρητη και αρκετοί λιποθυμούσαν. Όσες γυναίκες προσπάθησαν να πλησιάσουν τους κρατούμενους για να τους δώσουν λίγο νερό, κακοποιήθηκαν.

Ο επικεφαλής συνταγματάρχης Ιωάννης Πλυτζανόπουλος, διοικητής του 1ου Τάγματος Ευζώνων Αθηνών με ένα μαστίγιο του ιππικού στο χέρι και έδινε εντολές. Στην επιχείρηση συμμετείχε ο ταγματάρχης Γ. Σγούρος με τον γιο του Θεόδωρο Σγούρο, που τον αποκαλούσαν «μπέμπη».

Έλληνες προδότες, που φορούσαν κουκούλες υποδείκνυαν πρόσωπα μέσα από το πλήθος. Οι κουκουλοφόροι διάλεγαν και οι στρατιώτες τους άρπαζαν. Μέχρι να τους πάνε στον τόπο της εκτέλεσης τους βασάνιζαν σκληρά για να προδώσουν.

Μια από τις πιο ανατριχιαστικές σκηνές είναι αυτή με τον λοχαγό του ΕΛΑΣ Αποστόλη Χατζηβασιλείου που τον εντόπισε μέσα στο πλήθος ένας γνωστός χαφιές της Κοκκινιάς, ονόματι Μπατράνης. Τον χαιρέτησε με ειρωνεία λέγοντας «τα σέβη μου λοχαγέ» και έδωσε το σύνθημα να του επιτεθούν. Με την ξιφολόγχη του έβγαλαν το μάτι και του έσχισαν τα μάγουλα. Τον έσερναν μέσα στον κόσμο και του ζητούσαν να υποδείξει τους συνεργάτες του. Η απάντηση ήταν «Πατριώτες, σηκώστε το κεφάλι, μη φοβάστε. Δεν πρόκειται να προδώσω κανέναν». Οι ταγματασφαλίτες τον κρεμάνε και πριν βγει η ψυχή του, τον γδέρνουν ζωντανό. Οι Γερμανοί αξιωματικοί χαμογελούν. Πριν την εκτέλεση ψέλλισε :«Πατριώτες εκδίκηση».

Οι εκτελέσεις γίνονταν στην “Μάντρα της Κοκκινιάς”. Εκεί έπεσαν νεκροί 75 στελέχη του ΕΑΜ. Ακόμα 46 πατριώτες στη συνοικία «Αρμένικα» και συνολικά 30 Κοκκινιώτες σε μεμονωμένα επεισόδια. Άλλοι 4 κάηκαν από την πυρπόληση τουλάχιστον 100 σπιτιών. Συνολικά, τα θύματα του «Μπλόκου της Κοκκινιάς» ανέρχονται σε 315.

Η αυλαία της αιματηρής ημέρας έπεσε με μια μαρτυρική πομπή περίπου 8.000 ομήρων προς το στρατόπεδο Χαϊδαρίου. Εκεί έγινε νέα διαλογή και περίπου 1.800 από αυτούς μεταφέρθηκαν σε γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης στο Μανχάϊμ, Νταχάου, Μπούνχεβαλντ, Μπίπλις, Άουσβιτς και αλλού. Αρκετοί από αυτούς εκτελέστηκαν ή πέθαναν από τις κακουχίες.

Όπως αναφέρει ο μαχητής του ΕΛΑΣ Αγ. Σοφίας Πειραιά, Μιχάλης Γρηγοράκης, που έζησε αυτήν την πορεία, ένας από τους ταγματασφαλίτες που τους συνόδευαν, καθ΄ όλη τη διαδρομή φώναζε «Η Κοκκινιά δεν είναι εδώ. Η Γερμανία είναι εδώ. Πάρτε το χαμπάρι και θα πεθάνετε όλοι σας».

Το ντοκιμαντέρ του Διονύση Γρηγοράτου ΤΟ ΜΠΛΟΚΟ ΤΗΣ ΚΟΚΚΙΝΙΑΣ, παραγωγής 1983, ακούγονται μαρτυρίες γυναικών που προσπαθούσαν να πλησιάσουν τους άνδρες στην πλατεία για να τους δώσουν λίγο νερό και αντίστοιχα μαρτυρίες ανδρών που βρίσκονταν στην πλατεία. Περιγράφουν την ψυχολογική τους κατάσταση, τις μεταπτώσεις από τον φόβο στο θάρρος και τις επίμονες προσπάθειες των γυναικών και των παιδιών να τους φτάσουν και να τους δώσουν νερό, φαγητό ή τσιγάρα.

Η αθώωση του Πλυτζανόπουλου 

Μετά την απελευθέρωση ο Ιωάννης Πλυτζανόπουλος και οι συνεργάτες του, δικάστηκαν για τη συμμετοχή σε περίπου 30 μπλόκα. Η δίκη για τις εκτελέσεις στην Κοκκινιά έγινε μέσα σε κλίμα εκφοβισμού και τρομοκράτησης των μαρτύρων. Περιορίστηκε στην κατηγορία ότι ο Πλυτζανόπουλος είχε πυροβολήσει έναν συλληφθέντα που αντιδρούσε στον απαγχονισμό του. Ο εισαγγελέας πρότεινε την ενοχή ενός κατηγορούμενου, που δρούσε στο μπλόκο ως καταδότης χωρίς να φοράει κουκούλα. Τελικά, όλοι οι κατηγορούμενοι κηρύχθηκαν αθώοι το Μάρτιο του 1947.

Ο Ιωάννης Πλυτζανόπουλος, επικεφαλής του Μπλόκου Κοκκινιάς, μετά την απελευθέρωση προήχθη σε υποστράτηγο, ενώ o ανιψιός του, απόστρατος ταγματάρχης Ε.Α. Νικόλαος Πλυτζανόπουλος, που συμμετείχε κι αυτός στο Μπλόκο, κατά την περίοδο της επταετίας διορίστηκε δήμαρχος Νίκαιας.

Αρχική Φωτογραφία από Ταινιοθήκη της Ελλάδος.  Εικονίζεται ο Μάνος Κατράκης την ταινία το “Μπλόκο”. Πληροφορίες αντλήθηκαν από το Λεύκωμα του Δήμου Νίκαιας για τα 60 χρόνια από το Μπλόκο της Κοκκινιάς.

Διαβάστε ακόμα : «Φασιστικά καμιόνια στάθηκαν στη μάντρα και μια ριπή σταμάτησε τ’ ακορντεόν». Η μάχη της Κοκκινιάς για την οποία ο Μάνος Λοϊζος έγραψε το θρυλικό τραγούδι