1821

Η κατάργηση της δουλείας στην επαναστατημένη Ελλάδα. Η πρωτοπόρα απόφαση της Α’ Εθνοσυνέλευσης που ψήφισε το πρώτο Σύνταγμα. Γιατί χαρακτήρισε το πολίτευμα “προσωρινόν”

Η κατάργηση της δουλείας στην επαναστατημένη Ελλάδα. Η πρωτοπόρα απόφαση της Α’ Εθνοσυνέλευσης που ψήφισε το πρώτο Σύνταγμα. Γιατί χαρακτήρισε το πολίτευμα “προσωρινόν”
ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
Στις 25 Φεβρουαρίου 1822 καταργήθηκε η δουλεία στην Ελλάδα. Την ιστορική απόφαση είχε λάβει πριν από λίγες ημέρες η Α’ Εθνοσυνέλευση Επιδαύρου, όταν ψήφισε και το προσωρινό πολίτευμα της χώρας. Ήταν μια πρωτοποριακή πολιτική επιλογή για την εποχή, δεδομένου ότι οι υπόλοιπες χώρες συνέχιζαν να διατηρούν το δουλοκτητικό καθεστώς στις αποικίες που ήλεγχαν. 

Υπολογίζεται ότι από τον 15ο μέχρι τον 18ο αιώνα μεταφέρθηκαν στην Βόρεια Αμερική, Κεντρική Αμερική και Νότια Αμερική περισσότεροι από 20.000.000 Αφρικανοί. Το σύνταγμα των ΗΠΑ, του 1788, προέβλεπε την απελευθέρωση των δούλων μέσα σε μια περίοδο 20 χρόνων. Ωστόσο, η δουλεία συνεχίστηκε στις νότιες πολιτείες των ΗΠΑ. Στις αρχές του 19ου αιώνα, η Βρετανία, η Γαλλία και τα περισσότερα από τα νέα ανεξάρτητα έθνη της Νότιας και Κεντρικής Αμερικής κατάργησαν τη δουλεία. Αλλά Πορτογάλοι και Ισπανοί, κάλυπταν τις ανάγκες σε εργατικό δυναμικό στις νέες χώρες με μεταφορά Αφρικανών σκλάβων.

To επίσημο έγγραφο της απόφασης για την κατάργηση της δουλείας σώζεται σήμερα στα Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας, στη Βιβλιοθήκη της Βουλής.

Η κατάργηση της δουλείας

Με το ξέσπασμα της Επανάστασης και τις πρώτες επιτυχίες του Αγώνα, κρίθηκε αναγκαία η σύσταση μίας Εθνικής Συνέλευσης για την διοικητική οργάνωση των αγωνιστών, τον καθορισμό του πολιτεύματος και τη σύσταση ενός επίσημου νομοθετικού σώματος του νεοσύστατου ελληνικού κράτους. Θα ήταν η “πρώτη ελευθέρα Συνέλευσις των Ελλήνων ως Έθνους μετά είκοσι δύο αιώνας”.

Διαβάστε ακόμα: Νέα Επίδαυρος. Το ιστορικό χωριό όπου ψηφίστηκε το πρώτο Σύνταγμα της Ελλάδας. Η αρχαία ακρόπολη, η αινιγματική πυραμίδα, το μεσαιωνικό φρούριο και τα μνημεία της Α’ Εθνοσυνέλευσης

Η επίσημη έναρξη της Α’ Εθνοσυνελεύσεως Επιδαύρου, όπως έμεινε στην ιστορία, ήταν στις 20 Δεκεμβρίου 1821. Συμμετείχαν συνολικά 59 εκπρόσωποι από την Πελοπόννησο, τη Στερεά Ελλάδα, την Ύδρα, τις Σπέτσες και τα Ψαρά, καθώς και ένας αντιπρόσωπος των Αλβανών, παρόλο που η ελληνοαλβανική συμμαχία είχε διαλυθεί. Πρόεδρος του εκτελεστικού σώματος εκλέχθηκε ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος.

Πίνακας που απεικονίζει τη στιγμή της ορκωμοσίας των πληρεξουσίων μπροστά στο «Προσωρινόν πολίτευμα της Ελλάδος» (1η Ιανουαρίου 1822). Τοιχογραφίες του Μεγάρου της Βουλής, αίθουσα των Υπασπιστών, βόρειος τοίχος. Έργο του Ludwig Michael von Schwanthaler (Πηγή: Wikipedia)

Μετά από 26 ημέρες διαβουλεύσεων, οι 59 παραστάτες και οι σύμβουλοί τους, επιτέλεσαν έργο μεγάλης ιστορικής και ανθρωπιστικής αξίας. Ανάμεσα στις βαρυσήμαντες αποφάσεις, ήταν και η κατάργηση της δουλείας. Ο Αρχιγραμματέας της επικρατείας και Μινίστρος (υπουργός) των εξωτερικών υποθέσεων, Θεόδωρος Νέγρης, υπέγραψε το ανάλογο έγγραφο, το οποίο απευθυνόταν στον Μινίστρο του Πολέμου, Νότη Μπότσαρη. Το έγγραφο ανέφερε:

Γνωστοποιείται κατ’ επιταγήν της Διοικήσεως προς το Μινιστέριον του πολέμου, ότι, επειδή η Διοίκησις αρχήν θεμελιώδη έχει την κατάργησιν της δουλείας:

α΄. Είναι απηγορευμένον άχρις εκδόσεως ειδικού νόμου να πωλώνται και ν’ αγοράζωνται, καθ’ όλην την ελληνικήν επικράτειαν, άνθρωποι εκατέρων των γενών παντός έθνους.

β΄. Αν τυχόν ευρίσκωνται ή ακολούθως ευρεθώσιν αργυρώνητοι, από αυτήν την ώραν είναι ελεύθεροι και από τους ιδίους δεσπότας ακαταζήτητοι.

Το Μινιστέριον του πολέμου να ενεργήση ταύτην την επιταγήν, εφ’ όσον ανήκει τω αυτού Μινιστερίω.

Εν Κορίνθω τη κε΄ Φεβρουαρίου 1822».

Στην A’ Eθνοσυνέλευση γράφτηκε ακόμα η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας της Ελλάδος, ορίστηκε ο τρόπος της προσωρινής λειτουργίας του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους και την 1 Ιανουαρίου 1822 ψηφίστηκε το πρώτο Σύνταγμα της Ελλάδας, το “Προσωρινό Πολίτευμα”.
Στο Σύνταγμα ορίστηκε για πρώτη φορά το εθνικό σύμβολο του κράτους, η ελληνική σημαία, θεσμοθετήθηκε η προστασία των ατομικών ελευθεριών, η αντιπροσωπευτική αρχή και η διάκριση των εξουσιών.
Η διεξαγωγή της Α΄ Εθνοσυνέλευσης πραγματοποιήθηκε στην Πιάδα, τη σημερινή περιοχή της Νέας Επιδαύρου Αργολίδας. Η επιλογή της Πιάδας έγινε για τρεις βασικούς λόγους.
Βρισκόταν μακριά από τα θέατρα των πολεμικών επιχειρήσεων, ήταν κτισμένη σε στρατηγικό σημείο, προστατευμένη από τα βουνά, ενώ ταυτόχρονα παρείχε τη δυνατότητα διαφυγής από τη θάλασσα προς τα νησιά του Αργοσαρωνικού.
Η περιοχή μετονομάστηκε σε Νέα Επίδαυρος, κατόπιν εισήγησης του Ιωάννη Κωλέττη προς την Κυβέρνηση το 1823, προκειμένου να μετατραπεί σε δήμο και να κατοχυρώσει προνόμια και δικαιώματα πόλης.

Η Ελλάδα είναι από τις πρώτες χώρες που απαγόρευσε στη νεότερη ιστορία τη δουλεία. Όλα τα επαναστατικά συντάγματα όριζαν ότι «εις την ελληνική επικράτειαν ούτε πωλείται ούτε αγοράζεται άνθρωπος. Αργυρώνητος δε παντός γένους και πάσης θρησκείας, άμα πατήσας το Ελληνικό έδαφος, είναι ελεύθερος και από τον δεσπότην αυτού ακαταζήτητος». Πηγή: Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων

Το “Προσωρινόν Πολίτευμα της Ελλάδας” ως συνταγματικό κείμενο ήταν ιδιαίτερα προοδευτικό για την εποχή του. Θεωρείται ότι ήταν κείμενο τουΙταλού Βιντσέντζο Γκαλλίνα και των Αναστάσιου Πολυζωίδη, Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου και του Θεόδωρου Νέγρη. Ήταν διαποτισμένο με τα δημοκρατικά και φιλελεύθερα ιδεώδη της εποχής, όπως αρχικά διατυπώθηκαν στα γαλλικά συντάγματα του 1793 – 1795 και του συντάγματος των ΗΠΑ το 1787.

Με το Σύνταγμα αυτό, (107 άρθρα) θεσμοθετήθηκε η προστασία των ατομικών ελευθεριών, η αντιπροσωπευτική αρχή και η διάκριση των εξουσιών.

Το Προσωρινόν Πολίτευμα της Επιδαύρου, έδωσε προσωρινή λύση στο πρόβλημα της ηγεσίας του Αγώνα, με τον αντιαπολυταρχικό χαρακτήρα του και τη θέσπιση πολυαρχικής εξουσίας. Ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος κατόρθωσε να γίνει ρυθμιστής της κατάστασης, έχοντας εξασφαλίσει για τον κύκλο του και για τους προκρίτους την εξουσία, ενώ αγνοήθηκαν ο Κολοκοτρώνης και ο Υψηλάντης. Έτσι δημιουργήθηκε ρήγμα στις σχέσεις μεταξύ στρατιωτικών και προκρίτων.

Πηγή: Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων (foundation.parliament.gr)

Διαβάστε ακόμα: Νέα Επίδαυρος. Το ιστορικό χωριό όπου ψηφίστηκε το πρώτο Σύνταγμα της Ελλάδας. Η αρχαία ακρόπολη, η αινιγματική πυραμίδα, το μεσαιωνικό φρούριο και τα μνημεία της Α’ Εθνοσυνέλευσης 

Του Συντάγματος προτασσόταν η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας Ελληνικού Έθνους, η οποία απευθυνόταν προς τους Ευρωπαίους. Στόχος ήταν να γίνει σαφές στην Ευρώπη, ότι η επανάσταση δεν είναι μία επιπόλαιη πράξη, αλλά μία συντονισμένη ενέργεια, που προκύπτει από την ανάγκη των Ελλήνων, να αποκτήσουν εθνική ταυτότητα και συνείδηση (έθνος) να γίνουν ένα ανεξάρτητο, οργανωμένο κράτος με Ευρωπαϊκό προσανατολισμό απέναντι σε μία  τυραννική Οθωμανική αυτοκρατορία που παρακμάζει και αποτελεί πάντα απειλή για την ευρωπαϊκή ειρήνη.

Οι Έλληνες με το Σύνταγμα που ψήφισαν ζητούσαν ουσιαστικά βοήθεια από την Ευρώπη και προσπαθούσαν να πείσουν ότι ο στόχος τους δεν ήταν αυτό που φοβούνταν οι μεγάλες δυνάμεις, δηλαδή η κοινωνική ανατροπή, αλλά η εθνική απελευθέρωση.

«Τό ἑλληνικό έθνος, τό ὑπὸ την φρικώδη ὀθωμανικήν δυναστείαν, μή δυνάμενον νά φέρη τόν βαρύτατον καί ἀπαραδειγμάτιστον ζυγόν τῆς τυραννίας καί ἀποσεῖσαν αὐτόν μέ μεγάλας θυσίας, κηρύττει σήμερον διά τῶν νομίμων παραστατῶν του, εἰς ΄Εθνικήν συνηγμένων Συνέλευσιν, ἐνώπιον Θεού καί ἀνθρώπων, τήν πολιτικήν αὑτοῦ ύπαρξιν καί ἀνεξαρτησίαν».

Στην Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας ο Μαυροκορδάτος και ο Νέγρης  φρόντισαν να καθησυχάσουν τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις διαχωρίζοντας τις θέσεις της Επανάστασης από τους Καρμπονάρους και τους Κομουνέρος, καταργώντας τα σύμβολα της Φιλικής Εταιρείας και καθιερώνοντας ως σημαία τη γαλανόλευκη.

Χαρακτήρισαν το πολίτευμα προσωρινόν, όχι γιατί η Επανάσταση ήταν στην αρχή και το ελεύθερο ελληνικό κράτος δεν είχε ακόμη αναγνωρισθεί από τη διεθνή κοινότητα, αλλά κυρίως για να αποφευχθούν οι αντιδράσεις της Ιεράς Συμμαχίας και των απολυταρχικών κύκλων της Ευρώπης.

Ο Μαυροκορδάτος στις 15 Ιανουαρίου έγινε πρόεδρος του Εκτελεστικού Σώματος και αργότερα του Βουλευτικού (αρχικά ο Υψηλάντης που παραιτήθηκε), ο Νέγρης έγινε αρχιγραμματέας του Εκτελεστικού και υπουργός Εξωτερικών. Ο Κωλέττης Εσωτερικών και μετέπειτα και Πολέμου λόγω απουσίας του Νότη Μπότσαρη.

Ειδήσεις σήμερα:

Ακολουθήστε την mixanitouxronou.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε τις σημαντικότερες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στη mixanitouxronou.gr