Η κατάρα του εθνικού διχασμού σε μια φωτογραφία. Το “ανάθεμα” με χιλιάδες πέτρες κατά του Βενιζέλου και ο πύρινος λόγος του αρχιεπισκόπου. Γιατί ο Βενιζέλος αρνήθηκε να το απομακρύνει

12 Δεκεμβρίου 1916. Ογκώδης διαμαρτυρία πραγματοποιείται στην Αθήνα. Αντιβενιζελικοί βγήκαν στους δρόμους προκειμένου να διαμαρτυρηθούν και να αναθεματίσουν τον Ελευθέριο Βενιζέλο.

«Ανάθεμα εις τον προδότην», «Κάτω ο προδότης», «Όλοι εις το ανάθεμα», «Ζήτω ο Βασιλεύς ο σωτήρ μας»  ήταν τα συνθήματα που ακούστηκαν εκείνη την ημέρα.

Η συγκέντρωση πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία του Πανελληνίου Συνδέσμου Συντεχνιών και Σωματείων και την υποστήριξη της εκκλησίας.

Υπολογίζεται ότι 150.000 Αθηναίοι παραβρέθηκαν εκείνη την ημέρα στο Πολύγωνο. Ανάμεσά τους, μέλη της Ιεράς Συνόδου και πολιτικά πρόσωπα.

Ήταν μια από τις καλύτερα οργανωμένες λαϊκές συγκεντρώσεις που πραγματοποιήθηκαν στην Αθήνα.

Άνθρωποι όλων των ηλικιών, κρατούσαν στα χέρια τους πέτρες και έσερναν κάρα γεμάτα με λίθους.

Περνούσαν από την οδό Ιπποκράτους, τη Χαριλάου Τρικούπη και την Πατησίων και τις έριχναν στο πεδίο του Άρεως, στο σημείο που σήμερα βρίσκεται το άγαλμα της Αθηνάς.

Στην αρχική φωτογραφία  ξεχωρίζει σωρός από χιλιάδες πέτρες, πάνω στις οποίες ήταν χαραγμένη η λέξη «προδότης».

Ο φιλοφασιλικός τύπος της εποχής το περιέγραφε ως «Μαύρο μνημείο». Στην κορυφή του, οι διαδηλωτές είχαν καρφώσει ασπρόμαυρο λάβαρο, όπου αναγραφόταν η φράση: «Ανάθεμα και αιωνία κατάρα στον προδότη Βενιζέλο».

Η συγκέντρωση διήρκεσε από το μεσημέρι μέχρι το βράδυ. Τα καταστήματα της πρωτεύουσας έκλεισαν ώστε οι πολίτες να μπορέσουν να αναθεματίσουν τον “προδότη” στο Πεδίο του Άρεως.

Ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών Θεόκλητος βρέθηκε στο Πεδίο του Άρεως και  έδωσε της εξής κατάρα : «Κατά Ελευθερίου Βενιζέλου φυλακίσαντας αρχιερείς και επιβουλευθέντος την βασιλείαν και την πατρίδαν, ανάθεμα έστω».

Πήρε τέσσερις λίθους και τους έριξε στον λάκκο. Απήγγειλε «ανάθεμα και τρις ανάθεμα».

Μέχρι το βράδυ συνέχιζαν να ρίχνουν πέτρες στο σημείο, ενώ οι καμπάνες πολλών εκκλησιών χτυπούσαν κατά τη διάρκεια όλης της ημέρας.

Οι εφημερίδες της εποχής έγραφαν: «Ήτο η οργή της ψυχής και  ο φαρμακωμένος πόνος και η λύσσα της αγανακτήσεως ενός ολόκληρου λαού, εις την καρδίαν του οποίου ενέπηξε το δηλητηριώδες βέλος της προδοσίας ο αποτρόπαιος άνθρωπος της Θεσσαλονίκης».

Ήταν μια επισφράγιση της καταδίκης του Βενιζέλου από τους πολίτες της Αθήνας.

Μερικοί Αθηναίοι έφτιαξαν ομοίωμα του Βενιζέλου από άχυρα, στο οποίο τοποθέτησαν δύο κέρατα στο κεφάλι ώστε να μοιάζει με τον Σατανά και του έβαλαν φωτιά.

Χαρακτηριστικό, του κλίματος διχόνοιας που επικρατούσε την εποχή εκείνη ήταν ο ξυλοδαρμός οδηγού τραμ που αρνήθηκε να σταματήσει στην οδό Ιπποκράτους για να κατέβουν διαδηλωτές.

Ένας άλλος πολίτης έριξε στο σημείο πέτρα η οποία είχε αίμα Ελλήνων στρατιωτών, που είχαν σκοτωθεί από Γάλλο αξιωματικό έναν μήνα πριν, στα Νοεμβριανά.

Στις 18 Νοεμβρίου, είχαν πραγματοποιηθεί συγκρούσεις μεταξύ του στρατού και του στόλου των Μεγάλων Δυνάμεων και οι εχθροί του Βενιζέλου θεωρούσαν ότι ήταν δική του σκευωρία.

Εκείνη την ημέρα, στρατεύματα των Άγγλων, των Γάλλων και των Ιταλών με επικεφαλής τον ναύαρχο Φουρνιέ αποβιβάστηκαν στην Αθήνα με σκοπό να καταλάβουν στρατηγικά σημεία της πρωτεύουσας.

Ωστόσο, ο ελληνικός στρατός τους απέκρουσε. Όμως έχασαν τη ζωή τους 62 άνθρωποι και τραυματίστηκαν περίπου 170. Ο συμμαχικός στόλος βομβάρδισε την πρωτεύουσα αλλά ο βασιλιάς Κωνσταντίνος συμφώνησε με τους πρεσβευτές της Αντάντ και οι συμμαχικές δυνάμεις αποσύρθηκαν.

Τις επόμενες ημέρες, οι αντιβενιζελικοί εκδικήθηκαν τους υποστηρικτές του Βενιζέλου, θεωρώντας τους προδότες.

Λίγες ημέρες αργότερα, η προσωρινή κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης του Βενιζέλου κήρυξε με ειδικό διάγγελμα έκπτωτο το βασιλιά Κωνσταντίνο. Η απάντηση ήρθε από την βασιλική κυβέρνηση των Αθηνών στις 4 Δεκεμβρίου όταν εκδόθηκε ένταλμα σύλληψης του Βενιζέλου για εσχάτη προδοσία, συκοφαντία και εξύβριση του Γενικού Επιτελείου Στρατού. ‘Ηταν η περίοδος του εθνικού διχασμού και οι Έλληνες είχαν χωριστεί σε δύο στρατόπεδα.

Από τη μία πλευρά οι υποστηρικτές του βασιλιά Κωνσταντίνου, ο οποίος ήταν επικεφαλής του κράτους των Αθηνών και από την άλλη, οι υποστηρικτές του Ελευθέριου Βενιζέλου, ο οποίος ήταν επικεφαλής του κράτους Εθνικής Αμύνης της Θεσσαλονίκης.

Ο Βενιζέλος υποστήριζε την ένταξη στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ ενώ ο βασιλιάς ήταν υπέρ της ουδετερότητας.

Για τους φιλελεύθερους το «Ανάθεμα» αποτελούσε απόδειξη της οπισθοδρομικότητας και του σκοταδισμού των αντιβενιζελικών.

Ο Βενιζέλος, μετά τη νίκη του τον Ιούνιο του 1917,  ζήτησε οι πέτρες να παραμείνουν στο ίδιο σημείο.

Όπως έγραφε η Πηνελόπη Δέλτα, ήθελε να μείνουν όχι ως μνημείο του καταντήματος των αντιπάλων του αλλά για «να ξέρει και να θυμάται ο κοσμάκης πως είμαι αναθεματισμένος και όμως η νίκη  θα είναι δική μας».

Αντλήθηκαν πληροφορίες από  το βιβλίο του Γιώργου Μαυρογορδάτου “1915 Ο Εθνικός Διχασμός” εκδόσεις Πατάκη 

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Η ιστορία της διαπραγμάτευσης του χρέους μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι αποζημιώσεις και το ‘κούρεμα’ του Ελ. Βενιζέλου