Η ιστορικότερη μονή της Αρκαδίας στον απρόσιτο βράχο. Ιδρύθηκε στο Βυζάντιο και την έκλεισαν οι Βαυαροί (drone)

Η παλαιά Μονή Φιλοσόφου είναι η πιο ιστορική και παλαιά μονή της Αρκαδίας, αλλά και ένα από τα παλαιότερα βυζαντινά μνημεία της Ελλάδας.

Βρίσκεται “κρυμμένη” στα βράχια του φαραγγιού του Λούσιου, απέναντι από το επονομαζόμενο “Άγιον Όρος της Πελοποννήσου“.

Ιδρύθηκε το 963, από τον γραμματέα του αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά, Ιωάννη Λαμπαρδόπουλο. Η ασυνήθιστη ονομασία της δόθηκε από το προσωνύμιο του ιδρυτή της, “φιλόσοφος”.

Μεταγενέστερα, έγινε γνωστή και ως “Κρυφό Σχολειό”, καθώς σύμφωνα με την παράδοση, επί Τουρκοκρατίας τα Ελληνόπουλα της περιοχής έκαναν μυστικά μαθήματα στο μοναστήρι.

Στην πραγματικότητα, η μονή που λειτούργησε σίγουρα ως σχολή είναι η νεότερη επέκτασή της. Περί τον 17ο αιώνα, σε κοντινή απόσταση από τη Μονή Φιλοσόφου κτίστηκε η Νέα Μονή Φιλοσόφου. Το σημείο ήταν πιο προσιτό και ως εκ τούτου, η πρόσβαση των πιστών ευκολότερη.

Η ιερατική σχολή που λειτούργησε στη Νέα Μονή εξελίχθηκε σε μία από τις σπουδαιότερες της Πελοποννήσου. Εκεί φοίτησε πλήθος δασκάλων, ιερέων, μοναχών, ανωτέρων κληρικών, καθώς και ηγετικές μορφές της Εκκλησίας. Από αυτήν αναδείχτηκαν τέσσερις πατριάρχες Ιεροσολύμων, δύο Οικουμενικοί Πατριάρχες και άλλοι πολλοί επιφανείς εκκλησιαστικοί άνδρες (Γρηγόριος ο Ε΄, Παλαιών Πατρών Γερμανός κ.ά.).

Στη σχολή λειτουργούσε και αξιόλογη βιβλιοθήκη που είχε στην κατοχή της μεταξύ άλλων και σημαντικά χειρόγραφα του 12ου αιώνα, τα οποία πλέον φυλάσσονται στην Εθνική Βιβλιοθήκη Αθηνών.

Εγκατάλειψη

Με το κτίσιμο της Νέας, η Παλιά δεν εγκαταλείφθηκε αμέσως. Για λίγο καιρό συνέχισε τη λειτουργία της. Ωστόσο, οι μοναχοί ολοένα και μειώνονταν. Το δυσπρόσιτο του σημείου, σε συνδυασμό με την ύπαρξη της Νέας Μονής Φιλοσόφου, οδήγησε σε αναπόφευκτη παρακμή το μοναστήρι.

Τελικά, μεταξύ των ετών 1834-1836 η Μονή διαλύθηκε με απόφαση της Βαυαρικής Αντιβασιλείας. Η αιτιολογία ήταν πως είχε κάτω από έξι μοναχούς. Η περιουσία της δημεύθηκε και πωλήθηκε σε ιδιώτες. Μέσα σε λίγα χρόνια, το μοναστήρι ερήμωσε και σταδιακά κατέρρευσε.

Σήμερα λειτουργεί ως ανδρική Μονή, μετόχι της γειτονικής Μονής Τιμίου Προδρόμου Στεμνίτσας.

Οι αγιογραφίες που σώζονται, καθώς και η αρχιτεκτονική της -ναός τετράστυλος σταυροειδής εγγεγραμμένος με οκτάπλευρο τρούλο-, την καθιστούν μνημείο απαράμιλλης πολιτιστικής και ιστορικής αξίας. Εντυπωσιακά είναι ακόμα τα ερείπια των κελιών, το εξωτερικό προστατευτικό τείχος που κτίστηκε μετά την Άλωση, καθώς και δύο μισογκρεμισμένοι πυργίσκοι πάνω στο βράχο, που την τροφοδοτούσαν με νερό από πηγή.

Το 1955 η Παλαιά Μονή Φιλοσόφου χαρακτηρίστηκε διατηρητέο μνημείο, ενώ από το 1992 άρχισε να ανακαινίζεται ριζικά με την επίβλεψη του Υπουργείου Πολιτισμού.

Δείτε εικόνες από την ιστορική Παλαιά Μονή Φιλοσόφου, όπως τις κατέγραψε ο συνεργάτης μας Up Stories: