Η ιστορική έπαυλη Ερρίκου Κλωναρίδη που ανταγωνίστηκε την μπύρα του Κάρολου Φιξ. Η χρεοκοπία και η αναστήλωση (drone)

Σε έναν από τους σημαντικότερους “πνεύμονες” πρασίνου της Αθήνας, στο πάρκο Κλωναρίδη-Φιξ των Πατησίων έκτασης 7.500 τ.μ., βρίσκεται η βίλα Κλωναρίδη.

Πρόκειται για ένα κτήριο με ιστορία πάνω από έναν αιώνα. Πήρε το όνομά της από τους αδερφούς Μιλτιάδη και Ερρίκο Κλωναρίδη, οι οποίοι αγόρασαν τις γύρω εκτάσεις, προκειμένου να κατασκευάσουν στις αρχές του 20ού αιώνα ένα από τα σημαντικότερα εργοστάσια ζυθοποιίας και παγοποιίας.

Το εργοστάσιο αρχικά πήγαινε πολύ καλά, όμως τα οικονομικά λάθη και ο μεγάλος ανταγωνισμός έφεραν το λουκέτο. Από το 1930 το εργοστάσιο πέρασε στη εταιρεία του ανταγωνιστή Καρόλου Φιξ μέχρι το 1982, που κι αυτός χρεωκόπησε.

Οι απόψεις για τη χρονολογία ανοικοδόμησης της βίλας διίστανται. Σύμφωνα με κάποιες πηγές, φέρεται να κατασκευάστηκε την ίδια περίοδο με το εργοστάσιο, κατά το διάστημα 1900-1902, ενώ, με βάση άλλες αναφορές, χτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα.

Λόγω του νεοκλασικού της χαρακτήρα, εκτιμάται ότι ο αρχιτέκτονάς της ήταν ο Γερμανός Ερνστ Τσίλερ, που συνέδεσε το όνομά του με την αναμόρφωση του οικιστικού περιβάλλοντος της Αθήνας. Έχει δύο ορόφους με σοφίτα και υπερυψωμένο υπόγειο, το ύψος του οποίου προσεγγίζει τα 11 μέτρα.

Εγκαταλείφθηκε, τυλίχθηκε στις φλόγες και σήμερα αναστηλώνεται

Στην ερυθρά έπαυλη, όπως έμεινε γνωστή για το χαρακτηριστικό κόκκινο χρώμα της που είναι μέχρι σήμερα διακριτό, στεγάστηκε η οικογένεια του Ερρίκου Κλωναρίδη, καθώς συνηθιζόταν η κατοικία των βιομηχάνων να βρίσκεται δίπλα στο εργοστάσιο, με σκοπό την επίβλεψη των εργασιών.

Σύμφωνα με μαρτυρίες, η έπαυλη στέγαζε απόγονο της οικογένειας Κλωναρίδη μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 2000. Ωστόσο, είχε περιπέσει σε φάση εγκατάλειψης ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ’70 με αρχές του ’80.

Αν και το 1994 χαρακτηρίστηκε  ως διατηρητέο κτήριο από το Υπουργείο Πολιτισμού, η βίλα Κλωναρίδη αφέθηκε να ρημάζει και να υφίσταται την αναπόδραστη φθορά του χρόνου.

Μάλιστα, το Μάιο του 2020, απειλήθηκε με ολοκληρωτική καταστροφή, από πυρκαγιά που ξέσπασε κάτω από άγνωστες συνθήκες. Οι δυνάμεις της πυροσβεστικής επενέβησαν και πρόλαβαν να αποσοβήσουν τα χειρότερα.

Αμέσως μετά το συμβάν, η μη κερδοσκοπική εταιρεία για την προστασία της φυσικής και της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς Ελλάδας MONUMENTA έστειλε επιστολή στον δήμαρχο Αθηναίων, ζητώντας την άμεση αποκατάσταση της βίλας Κλωναρίδη.

Στα τέλη Φεβρουαρίου 2022, ξεκίνησαν οι πρώτες εργασίες αναστήλωσης από συνεργεία του Δήμου Αθηναίων. Ο προϋπολογισμός του έργου ανέρχεται στα 220.000 ευρώ. Γύρω από το ιστορικό κτήριο ο επισκέπτης αντικρίζει σήμερα λαμαρίνες και σκαλωσιές.

Επιπλέον, πάνω από τη βίλα έχει τοποθετηθεί μια μεγάλη κόκκινη σκεπή για λόγους προστασίας. Ταυτόχρονα έχουν δρομολογηθεί  οι διαδικασίες εκπόνησης μελετών για την πλήρη αποκατάσταση του κτηρίου, σύμφωνα με τον Δήμο Αθηναίων.

Ο συνεργάτης μας, Michael Miller επισκέφθηκε τη βίλα Κλωναρίδη και κατέγραψε τη φάση, στην οποία βρίσκονται οι εργασίες αναστήλωσής της. Μπορείτε να τη δείτε στο παρακάτω βίντεο drone:

Η ιστορία του εργοστασίου Κλωναρίδη

Το εργοστάσιο ζυθοποιίας και παγοποιίας Κλωναρίδη υπήρξε σημαντική βιομηχανική μονάδα, σε μια εποχή που τα Πατήσια αποτελούσαν ακόμη εξοχικό προορισμό, με περιβόλια, ανθόκηπους και χωράφια.

Το παγοποιείο ξεκίνησε να λειτουργεί το Μάρτιο του 1903, ενώ το ζυθοποιείο το Δεκέμβριο του ίδιου έτους, με μηχανήματα, μηχανικούς και τεχνίτες από τη Γερμανία.

Οι αδερφοί Κλωναρίδη είχαν δραστηριοποιηθεί στη ζυθοποιία στη Γαλλία και την Αίγυπτο.

Υπολογίζεται ότι επένδυσαν 1,5 εκατομμύριο δραχμές για την κατασκευή του επιβλητικού εργοστασίου.

Kαταλάμβανε ένα ολόκληρο οικοδομικό τετράγωνο και υπερκάλυπτε τις ανάγκες της κοινωνίας σε πάγο και μπίρα. Ενδεικτικά, η ημερήσια παραγωγή μπίρας υπολογιζόταν σε 200 εκατόλιτρα.

Λέγεται πως οι αδελφοί Κλωναρίδη προσέφεραν δωρεάν πάγο για το Βρεφοκομείο Αθηνών και το Δημοτικό Νοσοκομείο, ακριβώς λόγω της επάρκειας της παραγωγής, και έγιναν οι επίσημοι προμηθευτές της Βασιλικής Αυλής.

Η φήμη του εργοστασίου και η ποιότητα του προϊόντος “κέρδισαν” τους Αθηναίους, με αποτέλεσμα η οδός Πατησίων να μετατραπεί σε τόπο διεξαγωγής διαφόρων κοινωνικών εκδηλώσεων.

Το 1904, οι αδερφοί Κλωναρίδη εναντιώθηκαν σε νόμο του κράτους που προέβλεπε την αύξηση του δασμού επί της βύνης. Τέσσερα χρόνια αργότερα, αποκαλύφθηκε πως η εταιρεία ήταν αναμεμειγμένη σε οικονομικό σκάνδαλο.

Δεν κατέβαλλε επί μακρόν το νόμιμο δασμό για την εισαγωγή κριθαριού, ζημιώνοντας έτσι το Ελληνικό Δημόσιο. Το σκάνδαλο οδήγησε στη σύλληψη του Ερρίκου Κλωναρίδη για χρέη και αυτό σήμανε την αρχή του τέλους για την επιχείρηση, με το εργοστάσιο να σφραγίζεται το 1911.

Το 1930, περιήλθε στην ιδιοκτησία της οικογένειας Φιξ, του κύριου ανταγωνιστή των αδερφών Κλωναρίδη. Λειτούργησε έως το 1982 και, το 1993, ολόκληρη η έκταση του πάρκου πέρασε στα “χέρια” του Δήμου Αθηναίων, κατόπιν πλειστηριασμού της Εθνικής Τράπεζας έναντι 1,7 δισ. δραχμών.

To 2000, o Δήμος Αθηναίων πήρε την απόφαση να κατεδαφιστεί το κτήριο του εργοστασίου, με σκοπό τη δημιουργία κοινόχρηστου χώρου πρασίνου.

Με πληροφορίες από: MLP Blogspot

Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: Michael Miller