Δείτε το κτήμα Τατοΐου πριν και μετά την καταστροφική πυρκαγιά. Διαβάστε την ιστορία του (drone)

Η καταστροφή του δάσους στο πρώην βασιλικό κτήμα στο Τατόι το 2021, υπήρξε η μεγαλύτερη στην ιστορία του. Κάηκε το Παλαιόκαστρο, όπου βρίσκεται το βασιλικό κοιμητήριο, η θέση Κιθάρα με την τεχνητή λίμνη και άλλα σημαντικά τοπόσημα όπως η Κιάφα, η Δρίζα και το Κεραμίδι.

Η φωτιά του 2021 έφτασε στα σκαλιά του ανακτόρου και κάηκαν τα κοντέινερ που βρίσκονται εκεί.

Επίσης κάηκε το ιστορικό πέτρινο κτίριο του προσωπικού που είχε τοποθετηθεί νέα ξύλινη στέγη αλλά και το Διευθυντήριο. Μπορεί να διασώθηκαν τα υπόλοιπα κτίρια της αποκαλούμενης ανακτορικής ενότητας, αλλά το υπέροχο δάσος χάθηκε. Και αυτό αποτελεί καίριο πλήγμα.

Κτήμα χωρίς δάσος δεν νοείται.

Είναι ιστορικά καταγεγραμμένο ότι δημιουργός αυτής της όασης, βασιλιάς Γεώργιος Α’, είχε απορρίψει όλες τις προτάσεις των αρχιτεκτόνων της εποχής, αναμεσά τους και ο Τσίλερ, για ανέγερση εντυπωσιακού θερινού ανακτόρου τύπου Βερσαλλιών.

Είχε την άποψη ότι ο “εύθραυστος” θεσμός της βασιλείας δεν επέτρεπε μεγαλειώδη κτήρια. Μάλιστα είχε εκμυστηρευτεί στους ανθρώπους του περιβάλλοντός του ότι ήταν έτοιμος ακόμα και για “έξωση”, όπως έγινε και με τον προκάτοχό του βαυαρό Όθωνα.

Τελικά ο Γεώργιος έκανε την μεγαλύτερη από κάθε άλλον θητεία στο αξίωμα και στο διάστημα της βασιλείας του έθεσε τις βάσεις για την δημιουργία του κτήματος που το μετέτρεψε σταδιακά σε επίγειο παράδεισο. Πίστευε στην κυριαρχία της φύσης έναντι κάθε μεγαλοπρεπούς παλατιού.

Για αυτό και επέλεξε να στείλει έναν άσημο Έλληνα αρχιτέκτονα Σάββα Μπούκη στην Ρωσία για να αντιγράψει στο Πέτερχοφ το κτήριο που σήμερα αποκαλούμε θερινό ανάκτορο Τατοϊου.

Στην πραγματικότητα το κτήριο είναι μια αγροικία αγγλικού τύπου, που σχεδίασε ο Άγγλος αρχιτέκτονας Άνταμ Μένελαους. Το συγκρότημα του «Πέτερχοφ» ανήκε στον τσάρο Αλέξανδρο Β΄, θείο της βασίλισσας Όλγας, δηλαδή της συζύγου του Γεωργίου Α. Αυτά έγιναν το 1884.

Ξεκίνησε η οικοδόμηση αλλά πέρα από τις κτιριακές υποδομές αποφασίστηκε η δημιουργία ενός αγροτικού οικισμού δυτικού τύπου, με έμφαση στο δάσος το οποίο εμπλουτίστηκε με νέα είδη  φυτών και δέντρων. Δημιουργήθηκε ελαιώνας και αμπελώνας.

Στα δασικά έργα που ήταν πρωτοπόρα στην Ελλάδα της εποχής, προϊστάμενος ήταν ο Δανός δασολόγος και φιλέλληνας, Χανς Λούντβιχ Μύντερ. Στη συνέχεια τη διεύθυνση του κτήματος, ανέλαβε ο Ότο Βάισμαν.

Οι φωτιές στο Τατόι

Το Τατόι μέσα σε έναν αιώνα έζησε άλλες δυο μεγάλες καταστροφικές πυρκαγιές το 1916 και το 1945, καθώς και πολλές μικρότερες. Δύο φορές αναστήθηκε από τις στάχτες του και τώρα καλείται να ανταπεξέλθει για μια ακόμα φορά.

Στο παρελθόν διασώθηκε από το αποτελεσματικό σύστημα πυρόσβεσης και την ορθολογική αναδάσωση. Αυτός που έκανε καίριες παρεμβάσεις ήταν ο Βασίλειος Δρούβας, διευθυντής του κτήματος από το 1925 έως το 1961.

Όπως επισημαίνει η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, ο Δρούβας συνέταξε μελέτη με τίτλο  “Η καταστροφή των δασών εκ πυρκαϊών και η αναδάσωσις αυτών” (Αθήναι 1934) με αφορμή την πυρκαγιά της 6^ης Σεπτεμβρίου 1931 που τότε κατέστρεψε 9.000 στρέμματα.

Μεταξύ των προτεινόμενων μέτρων, τα οποία ο ίδιος με επιτυχία εφάρμοσε από το 1932 και πέρα, ήταν η επιλογή κατάλληλων ειδών εγχώριων δένδρων όπως το κυπαρίσσι, τα οποία φύτεψε σε πυκνές σειρές και κατά τριγωνική, όπως γράφει διάταξη, τόσο κατά μήκος των αντιπυρικών ζωνών τις οποίες διαπλάτυνε όσο και της σιδηροδρομικής γραμμής, καθώς επίσης ανά τετράγωνα περιβάλλοντα έκταση δάσους με χαλέπια πεύκη (καθώς και διαγώνια μέσα σε αυτή), της οποίας συνιστούσε τον περιορισμό.

Η πρόταση του Δρούβα αποτυπώνεται στους παλιούς έγχρωμους δασικούς χάρτες του Τατοΐου.

Το κτήμα του Τατοΐου έκανε πλήρη επανεκκίνηση από το μηδέν. Ο Δρούβας έδωσε έμφαση στην παραγωγή κρασιού και των γαλακτοκομικών προϊόντων για να αντισταθμίσει την απώλεια εσόδων που προέκυψε από την καταστροφή του δάσους.

Το 1952, ανεγέρθηκε το νέο βουστάσιο, τα προϊόντα του οποίου, όπως, συνολικά, τα προϊόντα του κτήματος, πωλούνταν σε ξενοδοχεία, νοσοκομεία, ιδρύματα, καθώς και στρατόπεδα.

Στα τέλη του 1948, η βασιλική οικογένεια εγκαταστάθηκε σε μόνιμη βάση στο Τατόι και παρέμεινε εκεί, μέχρι την 13η Δεκεμβρίου 1967, ημέρας του Αντικινήματος κατά της Χούντας.

Σήμερα το κτήμα βιώνει μια νέα τεράστια δοκιμασία, καθώς η καταστροφή του δασικού πλούτου ξεπέρασε κι αυτές του παρελθόντος. Με ανακοίνωσή της η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ)  επισήμαινει ότι “αν το Τατόι είχε αποκτήσει έγκαιρα την πρέπουσα διοίκηση, θα είχε μεριμνήσει για την εγκατάσταση αποτελεσματικού συστήματος πυρόσβεσης, που τόσο τραγικά έλλειψε την στιγμή της δοκιμασίας”.

Δείτε πώς είναι σήμερα το πρώην βασιλικό κτήμα στο Τατόι: