Η ιστορία του κλίματος. Οι δεινόσαυροι, ο Homo Sapiens και η σαβάνα της Αττικής. Πως διαμόρφωσε πολιτισμούς και λαούς. Νέα εκπομπή

Διάφοροι φυσικοί παράγοντες, όπως η τροχιά της Γης γύρω από τον ήλιο και τον εαυτό της, η ηλιακή ακτινοβολία και η ηφαιστειακή δραστηριότητα, επηρέασαν το κλίμα.

Στους προϊστορικούς χρόνους, η Γη ήταν παγωμένη σαν μια μεγάλη χιονόμπαλα, αλλά όταν η θερμοκρασία έφτασε στους 26 βαθμούς Κελσίου ευνοήθηκε η εξέλιξη πολλών ειδών.

Η εξαφάνιση των Δεινοσαύρων

Η έρευνα της εκπομπής αποκαλύπτει τους μεγάλους αφανισμούς των ειδών πριν από εκατομμύρια χρόνια. Επιστήμονες αναφέρουν ότι κατά την Πέρμια γεωλογική περίοδο, οι κλιματικές συνθήκες οδήγησαν σε κοσμογονικές αλλαγές, με αποτέλεσμα να αφανιστεί το 96% των θαλάσσιων ειδών και το 70% των χερσαίων.

Η πιο γνωστή όμως εξαφάνιση ήταν εκείνη των Δεινοσαύρων.

Η «Μηχανή του Χρόνου» αποκαλύπτει πως η πτώση ενός μετεωρίτη σκίασε τη γη, η ηλιακή ακτινοβολία περιορίστηκε και τα φυτά δεν άνθισαν. Έτσι, οι Δεινόσαυροι σταδιακά πέθαναν από την πείνα, το είδος πέρασε στην ιστορία, πριν από 65 εκατομμύρια χρόνια.

Προϊστορική αντιλόπη που έζησε στη Σαβάνα του Πικερμίου

Η Πικερμική πανίδα στην Αττική

Η εκπομπή αποκαλύπτει ότι σε διάφορα μέρη της Ελλάδας, και κυρίως στο Πικέρμι της Αττικής, ζούσαν αντιλόπες, ελέφαντες και καμηλοπαρδάλεις,7 εκατομμύρια χρόνια πριν.

Και σε αυτή την περίπτωση το κλίμα έπαιξε τον ρόλο του, αφού πολλές περιοχές ήταν σαβάνες.

Το ιππάριο και ο πεντελικός πίθηκος, αποτελούν σπουδαία ευρήματα της πικερμικής πανίδας, που θεωρείται διεθνώς η «Ακρόπολη της Παλαιοντολογίας» .

Στην εκπομπή προβάλλονται μοναδικά απολιθώματα από το Μουσείο Παλαιοντολογίας και Γεωλογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, όπως κρανία και οστά από δεινοθήρια, καμηλοπαρδάλεις, ρινόκερους κ.ά.

Με την Καθηγήτρια Παλαιοντολογίας Ευτέρπη Κοσκερίδου στο μουσείο του ΕΚΠΑ με ευρήματα προϊστορικών ζώων από τη σαβάνα του Πικερμίου.

Παρόμοιες συνθήκες σαβάνας επικρατούσαν και στη Μεγαλόπολη της Αρκαδίας. Ιστορικοί και ερευνητές αναφέρουν στον Χρίστο Βασιλόπουλο, ότι στην περιοχή βρέθηκαν τα πρώτα εργαλεία των πρωτόγονων ανθρώπων στην Ελλάδα, ενώ οι Αρχαίοι πίστευαν πως στην περιοχή οι Γίγαντες συγκρούστηκαν με τους θεούς του Ολύμπου, εξαιτίας των τεράστιων απολιθωμάτων οστών που βρήκαν.

Η επικράτηση του Homo Sapiens

Η εκπομπή αναφέρει πως οι Νεάντερταλ υπήρξαν θύματα των κλιματικών μεταβολών. Μαθημένοι στο ψυχρό κλίμα, δεν μπόρεσαν να προσαρμοστούν σε θερμότερες συνθήκες και τελικά οι Homo Sapiens, τους ξεπέρασαν και υπερίσχυσαν, αφού είχαν καταφέρει να εξημερώσουν τα σκυλιά. Άρα είχαν βοήθεια στο κυνήγι και στην αναζήτηση τροφής.

Η τελευταία εποχή των Παγετώνων έληξε 11.500 χρόνια πριν και αυτό οφείλεται στην αλλαγή του κλίματος.

Ο πλανήτης έγινε πιο ζεστός και φιλόξενος. Τότε ανακαλύφθηκε η γεωργία, η οποία άλλαξε ριζικά τον ανθρώπινο πολιτισμό.

Στη Μεσόγειο, εξαιτίας των εύκρατων κλιματικών συνθηκών, γεννήθηκαν και άκμασαν οι σημαντικότεροι πολιτισμοί της Αρχαιότητας, όπως ο αιγυπτιακός και ο μινωικός.

Ακαδημαϊκοί συνδέουν την θρησκευτική λατρεία του ήλιου με τις ευνοϊκές συνθήκες του κλίματος.

Η κατάρρευση των Αυτοκρατοριών

Η «Μηχανή του Χρόνου» φανερώνει πως το κλίμα επηρέασε άμεσα και τη ροή της ιστορίας.

Οι Ρωμαίοι επεκτάθηκαν σε θερμές περιοχές και κυριάρχησαν στη Μεσόγειο, αλλά υπέφεραν όταν η κλιματική μεταβολή επέτρεψε στον Αττίλα, από τον παγωμένο βορρά, να τους επιτεθεί με την ασταμάτητη ορμή του. Κάτι ανάλογο συνέβη και με την επέκταση των Βίκινγκς στην Αγγλία τον 8^ο αιώνα μ.Χ.

Επιστήμονες εξηγούν πως το ψυχρό κλίμα συνδέθηκε και με την πιο θανατηφόρα επιδημία πανώλης που γνώρισε η Ευρώπη τον 14^ο αιώνα.

Ιστορικοί αναφέρουν στη «Μηχανή του Χρόνου» ότι η μεταβολή του κλίματος κατά τον 18^ο αιώνα υπήρξε καθοριστικός παράγοντας της Γαλλικής Επανάστασης. Το δριμύ ψύχος της περιόδου, παρέλυσε τη γεωργική παραγωγή. Ο λαός πεινούσε , ενώ το κράτος έβαζε περισσότερους φόρους.

Το αποτέλεσμα ήταν ο πεινασμένος όχλος να ξεσηκωθεί, κυρίως για να μην πεθάνει από την πείνα και λιγότερο για τις ιδεολογικές αρχές των διαφωτιστών, με τις οποίες φυσικά δεν είχε αντίρρηση.

Η ανθρωπότητα προσαρμοζόταν πάντα στη φύση και τις κλιματικές μεταβολές, μέχρι και τα μέσα του 19^ου αιώνα. Η μεγάλη αλλαγή έγινε όταν οι μηχανές και η τεχνολογία εκτόξευσαν την παραγωγή. Όμως οι μηχανές επηρέασαν το κλίμα και το τίμημα ήταν η κλιματική αλλαγή, εξαιτίας της ανθρώπινης παρέμβασης, όπως θα δούμε στο επόμενο επεισόδιο.

Έρευνα επεισοδίου: Μαρία Γαλάτη

ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΤΡΕΪΛΕΡ:

Στην εκπομπή μιλούν:

Χρήστος Ζερεφός, Καθηγητής Φυσικής της ατμόσφαιρας, Μετεωρολογίας και Κλιματολογίας –Ακαδημία Αθηνών

Αναστασία Πασχαλίδου, Αναπληρώτρια καθηγήτρια Μετεωρολογίας και ατμοσφαιρικής ρύπανσης – Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο

Ιωσήφ Μποτετζάγιας, Καθηγητής του Τμήματος Περιβάλλοντος – Πανεπιστήμιο Αιγαίου

Μαρία Τριανταφύλλου, Καθηγήτρια με Μικροπαλαιοντολογίας, Παλαιοπεριβάλλοντος και Στρωματογραφίας – Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, ΕΚΠΑ

Ευτέρπη Κοσκερίδου, Καθηγήτρια Παλαιοντολογίας ασπόνδυλων και Παλαιοοικολογίας – Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, ΕΚΠΑ

Κωνσταντίνος Λαγός, Ιστορικός

Κατερίνα Κούλη, Καθηγήτρια Παλαιοντολογίας, Παλαιοβοτανικής, Γεωαρχαιολογίας – Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, ΕΚΠΑ

Παναγιώτης Σαμπατακάκης, Δρ. Υδρογεωλογίας στο Πανεπιστήμιο Μπολόνιας και Διευθυντής υδατικών πόρων γεωθερμίας στην Ε.Α.Γ.Μ.Ε.