Η ιστορία των νοσοκομείων στην Ελλάδα. Πότε δημιουργήθηκε το υπουργείο υγείας και πως αντιμετώπισε τις επιδημίες. Ο ρόλος της μαμής και του κουρέα. Νέα εκπομπή

Την ιστορία των νοσοκομείων της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης παρουσιάζει η Μηχανή του Χρόνου με το Χρίστο Βασιλόπουλο, τη Δευτέρα 18 Ιανουαρίου στις 21.00 το βράδυ από το COSMOTE HISTORY.

Η εκπομπή μεταδίδεται σε επανάληψη Κυριακή 24 Ιανουαρίου στις πέντε το απόγευμα.

Η εκπομπή καταγράφει τις μεγάλες επιδημίες που έπληξαν την πρωτεύουσα τον 19^ο αιώνα όπως ο τύφος, η χολέρα και η ευλογιά, αλλά και τις ασθένειες από τις οποίες υπέφεραν οι Αθηναίοι όπως οι πλευρίτιδες, οι ρευματισμοί και οι πνευμονίες.

Η πόλη μετρούσε νεκρούς και όχι θεραπευμένους και έτσι από το 1854 και μετά, άρχισε η κατασκευή νέων νοσηλευτικών ιδρυμάτων. Το πρώτο από αυτά ήταν το Οφθαλμιατρείο καθώς οι κάτοικοι της Αθήνας υπέφεραν μαζικά από τη μεταδοτική νόσο του τραχώματος, που συχνά τους οδηγούσε στην τύφλωση.

Η «Μηχανή του Χρόνου» αναδεικνύει επίσης το ρόλο της μαμής και του κουρέα, που λόγω της έλλειψης γιατρών και νοσοκομείων μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, έπαιζαν καθοριστικό ρόλο στις γέννες και τις οδοντιατρικές υπηρεσίες.

Κάντε κλικ στο podstories.gr της Μηχανής του Χρόνου και ακούστε τις ιστορίες μας. Ακούστε δωρεάν επιλεγμένα άρθρα και περιηγηθείτε στο podcast μας …

Επίσης, καταγράφει τα πρώτα φαρμακεία με τα πανάκριβα φάρμακα, εξού και η φράση «η τιμή είναι φαρμακείο». Η περίθαλψη στην πόλη μπήκε σε νέα τροχιά από το 1880 και μετά.

Το πρώτο μεγάλο ίδρυμα ήταν ο Ευαγγελισμός που δημιουργήθηκε από 62 γυναίκες της υψηλής αθηναϊκής κοινωνίας για την εκπαίδευση νοσηλευτριών. Ήταν υπό την προστασία της βασίλισσας Όλγας που έδωσε σχεδόν όλη την περιουσία της για την ανέγερσή του.

Η σχολή νοσοκόμων που λειτούργησε αρχικά εκεί, ήταν η τρίτη στον κόσμο και στο «Νοσοκομικόν Παιδευτήριο» τα πρώτα μαθήματα παραδίδονταν από ξένες νοσηλεύτριες, που κάλεσε στην Ελλάδα η βασίλισσα. Τα κριτήρια για τη φοίτηση ήταν αυστηρά και οι εκπαιδευόμενες νοσοκόμες έπρεπε να ήταν ανύπαντρες, μορφωμένες και να προέρχονταν από μεγαλοαστικές οικογένειες.

Ο Ευαγγελισμός περιέθαλπε δωρεάν άπορους Αθηναίους, ενώ οι εύποροι πλήρωναν αρκετά μεγάλα ποσά. Γι’ αυτό δημιουργήθηκε η πρώτη θέση, με τα έσοδα της οποίας χρηματοδοτούνταν οι υπόλοιπες για τους φτωχούς.

Η εκπομπή εξιστορεί επίσης τη νέα γενιά νοσοκομείων άρχισε να χτίζεται από τις αρχές του 20^ου αιώνα. Η κατασκευή τους έγινε μακριά από το κέντρο της πόλης, δηλαδή κάτω από τον Λυκαβηττό και κοντά στον Ιλισό ή και σε πιο απομακρυσμένες περιοχές, ειδικά για τα Σανατόρια.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι τα νοσοκομεία Αιγινήτειο, Αρεταίειο  Αγία Σοφία, Σωτηρία, Ανδρέας Συγγρός, μαιευτήριο Αλεξάνδρα, Λαϊκό, Αγία Βαρβάρα, Σωτηρία και Ασκληπιείο Βούλας.

Οι λόγοι ήταν δύο. Πρώτον, επειδή στις περιοχές αυτές η Μονή Πετράκη δώρισε μεγάλες εκτάσεις για την ανέγερση φιλανθρωπικών ιδρυμάτων και δεύτερον διότι οι ασθενείς που υπέφεραν από λοιμώδη και μεταδοτικά νοσήματα, όπως η λέπρα και η φυματίωση, έπρεπε να νοσηλευθούν μακριά από τον πληθυσμό της πόλης. Η χρηματοδότησή τους προέρχονταν είτε από γκαλά και εράνους που οργάνωνε η βασιλική οικογένεια, είτε από γενναίες δωρεές ευεργετών όπως ο Ανδρέας Συγγρός.

Τη δεκαετία του 1910 και μετά τους βαλκανικούς πολέμους, ο Ελευθέριος Βενιζέλος έδωσε μεγάλες πολιτικές «μάχες» στη Βουλή για τη δημιουργία δημόσιου συστήματος υγείας.

Το 1917 ίδρυσε το Υπουργείο Περιθάλψεως, δηλαδή το σημερινό  Υπουργείο Υγείας. Ωστόσο η κατάσταση στα νοσοκομεία που λειτουργούσαν ήδη με μεγάλα προβλήματα, έγινε πιο εκρηκτική με την έλευση των χαροκαμένων προσφύγων του 1922.

Η εκπομπή δείχνει τη βοήθεια που προσέφερε η Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων και οι ξένες φιλανθρωπικές οργανώσεις, που βοήθησαν στους μαζικούς εμβολιασμούς και βοήθησαν καθοριστικά στην δημιουργία  αστυϊατρείων και δεκάξι προσφυγικών νοσοκομείων στα μεγάλα αστικά κέντρα, όπως το νοσοκομείο της Νίκαιας.

Η «Μηχανή του Χρόνου» καταγράφει ακόμα το νοσηλευτικό σύστημα που ίσχυσε μέχρι την απελευθέρωση, στην τουρκοκρατούμενη και πολυπολιτισμική Θεσσαλονίκη. Η κάθε μια κοινότητα της πόλης είχε το δικό της νοσοκομείο, που σταδιακά μετά τους Βαλκανικούς πέρασε στην ιδιοκτησία του κράτους.

Η αρχή έγινε στα τέλη του 18^ου αιώνα με το «πανουκλόσπιτο» που δεν ήταν άλλο παρά ένα ξύλινο παράπηγμα για την απομόνωση όσων υπέφεραν από τη χολέρα. Από το 1847 και μετά λειτούργησε το Κοινοτικό Άσυλό, δηλαδή το σημερινό Θεαγένειο, το οποίο κατά τη διάρκεια της μικρασιατικής καταστροφής περιέθαλψε αμέτρητους πρόσφυγες. Ακολουθήσαν το Ρωσικό Νοσοκομείο και το Χιρς της εβραϊκής κοινότητας που σήμερα στεγάζει το «Ιπποκράτειο» Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης.

Την περίοδο του εθνικού διχασμού, οι σύζυγοι της τριανδρίας Βενιζέλου – Κουντουριώτη – Δαγκλή, μετέτρεψαν το κτίριο της Οθωμανικής Σχολής Έφιππης Χωροφυλακής, σε νοσοκομείο, το οποίο ως σήμερα λειτουργεί υπό την ονομασία «Γιώργος Γεννηματάς».

Στην εκπομπή μιλούν:

Μαριάννα Καραμάνου – καθηγήτρια Ιστορίας και Ηθικής Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Κώστας Τσιάμης – καθηγητής Δημόσιας & Ενιαίας Υγείας Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Κωνσταντίνος Τρομπούκης – Επίκουρος καθηγητής Ιστορίας Ιατρικής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Γεράσιμος Ρηγάτος – Επίκουρος καθηγητής ΕΚΠΑ, Γεώργιος Ανδρούτσος – ομότιμος καθηγητής Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ – Lyon, Αθηνά Καλοκαιρινού -Αναγνωστοπούλου – Καθηγήτρια Κοινοτικής Νοσηλευτικής ΕΚΠΑ, Αναστάσιος Γρηγορόπουλος – Διοικητής «Γ.Ν.Α Ευαγγελισμός», Δημήτρης Πιστόλας – Διευθυντής Νοσηλευτικής Υπηρεσίας «Γ.Ν.Α Ευαγγελισμός», Στέφανος Γερουλάνος – επίτιμος καθηγητής Ιατρικής, Γιάννης Κυριόπουλος – Ομότιμος καθηγητής Οικονομικών της Υγείας, Γιώργος Κωνσταντίνου- Αρχίατρος/ Διευθυντής Υγειονομικού 424 Γ.Σ.Ν. Θεσσαλονίκης, Θεόδωρος Δαρδαβέσης – καθηγητής Υγιεινής και Κοινωνικής Ιατρικής πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Θωμάς Γερασιμίδης – Ομότιμος καθηγητής ΑΠΘ, Γεώργιος Κούτρας – διοικητής «Γ. Γεννηματάς – Άγιος Δημήτριος», Ιφιγένεια Μπερσίνη – βιβλιοθηκονόμος «Άγιος Δημήτριος», Βασίλης Νικόλτσιος – Ιστορικός & συγγραφέας, Πάνος Παπανικολάου Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών.

Συνεχίστε στο podstories από τη Μηχανή του Χρόνου…