Η ισπανική πόλη που τιμά τον Ηρακλή για τον δέκατο άθλο του. Το ταξίδι μέχρι τον Ατλαντικό και οι “Ηράκλειες Στήλες” του Γιβραλτάρ

Ο δέκατος άθλος του Ηρακλή ήταν να κλέψει τα περίφημα βόδια του Γηρυόνη. Ήταν το πιο μακρινό ταξίδι που του ανέθεσε ο Ευρυσθέας. Πήγε σε ένα μέρος που οι Αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν το “τέλος του κόσμου”.

Το μέρος ονομαζόταν Ερύθεια. Ήταν ένα νησί που κατοικούσε ο Γηρυόνης, ο γίγαντας με τα τρία κεφάλια ή σώματα, μαζί με τα βόδια του. Πιθανόν πήρε το όνομά του από το εντυπωσιακό κόκκινο ηλιοβασίλεμα με θέα τον Ατλαντικό Ωκεανό.

Η ακριβής τοποθεσία της Ερύθειας δεν είναι απόλυτα γνωστή μέχρι σήμερα. Κάποιοι την τοποθετούν στις ακτές της Λουσιτανίας, που στην αρχαιότητα αποτέλεσε ρωμαϊκή επαρχία και σήμερα αντιστοιχεί στην κεντρική και νότια Πορτογαλία και την ισπανική κοινότητα της Εξτρεμαδούρα.

Σήμερα η επικρατέστερη εκδοχή είναι ότι βρισκόταν βόρεια του σημερινού κόλπου του Κάντιθ νότια της Σεβίλλης.

Το Κάντιθ, παραθαλάσσια πόλη της νότιας Ισπανίας, θεωρείτο ένα σύμπλεγμα νησιών στην αρχαιότητα. Αρχαιολογικές μελέτες επιβεβαίωσαν την ύπαρξη του αρχιπελάγους. Τα νησιά που το αποτελούσαν ενώνονταν μέσω μιας διαδικασίας καθίζησης που προκλήθηκε από διάφορες αιτίες.

Τα παλιρροϊκά κύματα, τα ρεύματα των ποταμών, οι σεισμοί και το ανθρώπινο χέρι ήταν οι παράγοντες που έδρασαν και άλλαξαν τη διαμόρφωση του κόλπου και των νησιών. Σήμερα η διασύνδεση με την ξηρά γίνεται μέσα από γέφυρες.

Σε κάθε περίπτωση, η συναίνεση είναι ότι ο δέκατος άθλος του Ηρακλή έλαβε χώρα στην ευρύτερη περιοχή του Κάντιθ.

Το ταξίδι του Ηρακλή για τη χώρα του Γηρυόνη

Ο Ηρακλής, σύμφωνα με τον μύθο, ξεκίνησε το μεγάλο ταξίδι του για την Ερύθεια. Από την Κρήτη έφτασε στη Λιβύη και ήρθε αντιμέτωπος με τον βασιλιά της, τον γίγαντα Ανταίο που έπαιρνε την τεράστια δύναμή του από τη μητέρα του, τη Γη και σκότωνε όποιον ξένο πατούσε τη γη του.

Όταν ο Ηρακλής συνάντησε τον Ανταίο, τον προκάλεσε να παλέψουν. Οι δυο τους πήραν θέση μάχης. Ο αγώνας αποδείχθηκε αμφίρροπος αλλά ο Ηρακλής τον σκότωσε έπειτα από σφοδρή πτώση.

Συνέχισε το ταξίδι του και έφτασε στην Ιβηρική χερσόνησο, στο σημερινό στενό του Γιβραλτάρ. Εκεί, σε ανάμνηση του ταξιδιού του έστησε δυο κολόνες, μία στην πλευρά της Ευρώπης και μία σε εκείνη της Αφρικής.

Οι κολόνες του Ηρακλή έμειναν γνωστές ως “Ηράκλειες Στήλες”

Φτάνοντας στην άκρη του κόσμου, έπρεπε να διασχίσει τη θάλασσα για να φτάσει στην Ερύθεια. Ένα κύπελλο του θεού Ήλιου τον βοήθησε να ταξιδέψει για τον προορισμό του.

Οι συνεχείς μάχες πριν την κλοπή των βοδιών

Όταν ο Ηρακλής έφτασε στη χώρα του Γηρυόνη, συνάντησε τον Όρθρο, τον τερατόμορφο δικέφαλο σκύλο που φύλαγε τα κοκκινότριχα βόδια. Ο Όρθρος του επιτέθηκε, αλλά ο γενναίος Ηρακλής δεν έκανε πίσω. Με το ρόπαλό του χτύπησε τον Όρθρο και στα δύο κεφάλια και τον εξόντωσε.

Τα γαβγίσματα του Όρθρου έκαναν τον Ευρυτίωνα, βοσκό των κοπαδιών του Γηρυόνη να τρέξει για βοήθεια. Είχε κι εκείνος, όμως, την ίδια κατάληξη με τον δικέφαλο σκύλο. Τότε ο Μενοίτιος, βοσκός του Άδη, ειδοποίησε τον Γηρυόνη να έρθει να αντιμετωπίσει τον Έλληνα ημίθεο.

Οι στιγμές ήταν δύσκολες για τον Ηρακλή. Εκτός από τον γίγαντα, είχε για αντίπαλο και τη θεά Ήρα. Τελικά, ο Ηρακλής αψήφησε τη θεά και εξολόθρευσε τον Γηρυόνη με τα βέλη του. Έκλεψε τα βόδια και τα έφερε πίσω στον Ευρυσθέα.

Όταν σκοτώθηκε ο Γηρυόνης, λέγεται πως φύτρωσε από το αίμα του ένα δέντρο με κόκκινους καρπούς. Μια ακόμη ένδειξη ίσως για το όνομα της Ερύθειας.

Ο Ηρακλής μνημονεύεται ιδιαίτερα στην Ισπανία

Τα κατορθώματα και η δράση του Ηρακλή μόνο άγνωστα δεν είναι στη χώρα της Ιβηρικής Χερσονήσου. Ο Έλληνας ημίθεος πιστώνεται την ίδρυση του Κάντιθ και η μορφή του απεικονίζεται στο έμβλημα της πόλης.

Το ίδιο ισχύει και για την Ανδαλουσία, την αυτόνομη κοινότητα στην οποία ανήκει το Κάντιθ.

Επίσης, στη θέση του Κάντιθ βρισκόταν η αρχαία πόλη Γάδειρα, αποικία των Φοινίκων και ύστερα των Καρχηδονίων και των Ρωμαίων. Στη Γάδειρα υπήρχε ο διάσημος ναός αφιερωμένος στον Ηρακλή, τον οποίο οι Φοίνικες αποκαλούσαν Μελκάρτ και έκανε τον Ιούλιο Καίσαρα να κλάψει.

Οι αρχαίες πηγές αναφέρουν ότι επρόκειτο για ορθογώνιο οικοδόμημα. Στην είσοδό του υπήρχαν δύο στύλοι και στην προμετωπίδα αναπαρίσταντο οι άθλοι του Ηρακλή. Για αιώνες, αποτελεί ένα από τα άλυτα μυστήρια της αρχαιολογίας.

Στα τέλη του 2021, ερευνητές από το πανεπιστήμιο της Σεβίλλης και το Ινστιτούτο Ιστορικής Κληρονομιάς της Ανδαλουσίας υποστήριξαν ότι εντόπισαν το ναό του Ηρακλή στο Κάνιο ντε Σάνκτι Πέτρι, ένα ρηχό κανάλι στον κόλπο του Κάντιθ μεταξύ των πόλεων Τσικλάνα ντε Φροντέρα και Σαν Φερνάντο.

Στο στενό του Γιβραλτάρ, στη βόρεια ευρωπαϊκή πλευρά υπάρχει μνημείο προς τιμήν των Ηράκλειων Στηλών και στη νότια αφρικανική μεριά ο ανδριάντας του Ηρακλή ανάμεσα στις Στήλες που έφτιαξε. Λέγεται ότι στις στήλες είχε γραφτεί η λατινική φράση “Non Plus Ultra” για να υποδείξει ότι δεν υπήρχαν άλλα εδάφη στα δυτικά.

Το μοτίβο των Ηράκλειων Στηλών εντοπίζεται, τέλος, σε σπάνια τεκμήρια, γραμμένα στα ισπανικά, στη βιβλιοθήκη William L. Clements του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν.

Αρχική φωτογραφία: Κάντιθ Ανδαλουσίας (Πηγή Wikipedia)