Η γάτα ήταν ιερό ζώο σε πολλούς πολιτισμούς. Στην Αίγυπτο η δολοφονία ή ο βασανισμός της ήταν αποτρόπαιο έγκλημα

Η γάτα, είναι το πιο διαδεδομένο κατοικίδιο ζώο στην οικογένεια των Αιλουροειδών και ίσως το πιο παλιό καθώς πιθανόν να εμφανίσθηκε περίπου πριν από 9.500 χρόνια. Πολλοί λαοί και κυρίως οι Αιγύπτιοι, την λάτρεψαν ως ιερό ζώο.

Προέλευση γάτας

Έχουν βρεθεί 209 διαφορετικά δείγματα DNA γάτας σε πάνω από 30 αρχαιολογικούς χώρους σε Ευρώπη, Μέση Ανατολή και Αφρική.

Οι γάτες εξαπλώθηκαν σε δύο κύματα. Το πρώτο ήταν στην ανατολική Μεσόγειο με τις πρώτες αγροτικές κατοικίες. Το δεύτερο κύμα ήταν μετά από χιλιάδες χρόνια στην Ευρασία και την Αφρική. Γάτες υπήρχαν επίσης στους Φοίνικες και στους Βίκινγκς, που ήταν θαλασσοπόροι άρα μαζί τους ταξίδευαν σε διάφορα μέρη τα οποία κατακτούσαν.

Η γάτα μπορεί να κυνηγήσει πάνω από 100 είδη ζώων για τροφή, μπορεί να υπακούσει σε απλές εντολές και να χειριστεί απλούς μηχανισμούς όπως το πόμολο της πόρτας. Διακρίνεται για την εξαιρετική της όραση στο σκοτάδι και για τις ικανότητες της στο σκαρφάλωμα.

Μέχρι πρόσφατα, πιστευόταν ότι η γάτα εξημερώθηκε στην αρχαία Αίγυπτο. Αποτελέσματα έρευνας που διεξήχθη το 2007, έδειξε με στοιχεία, ότι οι πρώτες γάτες έζησαν στην Εγγύς Ανατολή περίπου το 8000 π.Χ. Η καταγωγή τους, πιθανώς ανάγεται σε πέντε αφρικανικές αγριόγατες με το όνομα Felis silvestris lybica.

Η γάτα ως ιερό σύμβολο 

Η γάτα, αποτελούσε σύμβολο για πολλούς λαούς. Για τους Ρωμαίους ήταν σύμβολο ανεξαρτησίας. Στα ινδικά έπη, ο Θεός Ίντρα μεταμορφώθηκε σε γάτα, στην Περσία θεωρείται ανταμοιβή στον ήρωα Ρουστούμ από μάγο που του έσωσε τη ζωή, στην Κίνα, η θεά Λι-Σου της γεωργίας, απεικονιζόταν ως γάτα. Για το Ισλάμ, η γάτα δεν αποτελεί ιερό ζώο, ωστόσο ο Προφήτης Μωάμεθ είχε μια αγαπημένη, τη Μουέζα και θα προτιμούσε να έμενε χωρίς το μανδύα του παρά να ενοχλούσε μια γάτα που θα κοιμόταν επάνω σε αυτόν.

Στην Ιαπωνία, η Μανέκι Νέκο είναι ένα αγαλματάκι γάτας, που συμβολίζει το έλεος και την καλή τύχη, και σύμφωνα με θρύλο είχε σώσει και τη ζωή του αυτοκράτορα. Το συγκεκριμένο πωλείται και σήμερα ως σουβενίρ και όποιος το έχει στο σπίτι του θεωρείται ότι  διαθέτει περισσότερη τύχη. Είναι συνήθως κατασκευασμένα από κεραμικό ή πλαστικό και τοποθετείται στις εισόδους των καταστημάτων, των εστιατορίων, των σπιτιών και των επιχειρήσεων.

Σε ορισμένα από αυτά το ένα πόδι της γάτας κουνιέται σαν να χαιρετά. Το πρώτο αγαλματίδιο χρονολογείται το 1852 , ενώ μετά το 1902 αρχίζουν και γίνονται ολοένα και πιο γνωστά. Κυκλοφορούν σε διάφορα χρώματα που το κάθε ένα συμβολίζει κάτι διαφορετικά. Το λευκό φέρνει ευτυχία, το μαύρο απομακρύνει το κακό, το πράσινο δίνει υγεία, το κόκκινο επιτυχία και αγάπη και το χρυσό πλούτο και ευημερία.

Κατά τον Μεσαίωνα, πίστευαν πως αν ένας άνθρωπος ήταν σοβαρά άρρωστος, τότε θα έπρεπε να τον πλύνουν και κατόπιν με το ίδιο νερό να πλύνουν μια γάτα, και έτσι η γάτα έπαιρνε την αρρώστια πάνω της και ο ασθενής γινόταν καλά.

Σε κάποιες περιοχές  πολλοί, έχουν μια γάτα στο σπίτι τους γιατί η παρουσία της και μόνο, διώχνει τα κακόβουλα αερικά.

Υπήρξαν όμως και κακά σύμβολα για τη γάτα, ειδικότερα για τις μαύρες. Κατά τη περίοδο της εξάπλωσης του χριστιανισμού στον Μεσαίωνα από τον Πάπα, οι γάτες θεωρήθηκαν ζώα του διαβόλου γιατί ήταν νυκτόβιες και όχι αρκετά υπάκουες. Θεωρούνταν επίσης ότι ήταν μάγισσες μεταμορφωμένες, να και αργότερα αυτή η ιστορία διαψεύσθηκε από το βατικανό, ότι έγινε με δική του εντολή.

Σε κάποιες περιπτώσεις δεν σκότωναν απευθείας τις γάτες, αλλά χάραζαν το δέρμα τους σε σχήμα Σταυρού προκειμένου να φύγει ο διάβολος από μέσα τους. Λίγο μετά πέθαιναν λόγω αιμορραγίας.

Ως αποτέλεσμα της προσπάθειας για εξαφάνισή τους, τα τρωκτικά στις πόλεις αυξήθηκαν και οδήγησαν στις μεσαιωνικές επιδημίες όπως αυτή της πανούκλας στην Ευρώπη.

Ναός στην Αίγυπτο, αφιερωμένος στη γάτα Θεά Μπαστέτ

Ο Ηρόδοτος, που ταξίδεψε στην Αίγυπτο τον 5ο π.Χ. αιώνα περιέγραψε το ναό της αιγύπτιας γάτας-θεότητας Μπαστ. Ο ναός της Μπαστ βρισκόταν στο κέντρο της πόλης σε ένα νησί που σχηματιζόταν από δύο διαφορετικά κανάλια που ξεκινούσαν απ’ τον Νείλο, πλαισιώνοντας τον ναό από τις τρεις πλευρές του. Γύρω απ’ το μεγάλο ιερό υπήρχε ένα άλσος από πανύψηλα δέντρα. Το σχήμα του ναού ήταν τετράγωνο και υπήρχε δρόμος στρωμένος με πέτρα μέχρι την είσοδο πλάτους 400 μέτρων.

Ο Ηρόδοτος αναφέρει επίσης, ότι πραγματοποιούνταν πολλές επίσημες εορτές προς τιμήν της, και ειδικά στη Βούβαστη, όπου κάθε χρόνο την ημέρα της γιορτής της, έρχονταν περίπου 700.000 προσκυνητές. Οι γυναίκες ήταν επιφορτισμένες με τη μουσική, το τραγούδι και το χορό προς τιμήν της θεάς. Οι πιστοί έκαναν θυσίες και κατανάλωναν τεράστιες ποσότητες κρασιού.

Η θεά Μπαστ, μερικές φορές απεικονίζεται να κρατά ένα τελετουργικό σείστρο (κάτι σαν κουδουνίστρα) στο ένα χέρι και μια αιγίδα (ασπίδα από δέρμα κατσίκας) στο άλλο, ή ένα γοργόνιο (μικρός αστερισμός) στολισμένο με κεφάλι λέαινας.

Οι Έλληνες την ταύτισαν με την Αρτέμιδα, σεληνιακή θεότητα, που ήταν αδελφή του Απόλλωνα και ονομαζόταν “Αίλουρος” θεά.

Η Μπαστ, θεωρήθηκε καλή μητέρα και απεικονίζεται με πολλά γατάκια. Οι μητέρες φορούσαν επίσης στα παιδιά τους ένα φυλαχτό που δείχνει τη θεά με τα γατάκια της, ο αριθμός των οποίων είχε σχέση με το πόσα παιδιά ήθελε να κάνει κάθε οικογένεια.

Ο θάνατος των γατών και ο συμβολισμός 

Στο ναό, βρέθηκαν περισσότερες από 300.000 μουμιοποιημένες γάτες που ανακαλύφθηκαν κατά τις ανασκαφές, μερικές μάλιστα θαμμένες δίπλα από τους ιδιοκτήτες τους. Ο θάνατος μιας γάτας σε μια οικογένεια, έφερνε μεγάλο πένθος.

Τα μέλη της οικογένειας ξύριζαν τα φρύδια τους σε ένδειξη πένθους και την έθαβαν με ιδιαίτερες τιμές.

Η δολοφονία, ο βασανισμός ή ακόμη και η παρενόχληση γάτας, ήταν ανάμεσα στα αποτρόπαια εγκλήματα. Σε κάθε ναό βρίσκονταν ένας μεγάλος αριθμός από γάτες, που τις τάιζαν και τις φρόντιζαν. Οι αδέσποτες ήταν επίσης άξιες σεβασμού και φροντίδας. Οι γάτες των σπιτιών θεωρούνταν θεϊκή εύνοια για την οικογένεια, μοιραζόταν γενναιόδωρα η τροφή μαζί τους και μετά τον θάνατό τους ακολουθούσε επικήδεια τελετή με μέγιστες τιμές. Οι σαρκοφάγοι για τις νεκρές γάτες υπήρξαν αριστουργήματα τέχνης και το νεκρό σώμα ταριχευόταν από ιερείς.

Αρχική εικόνα: Wikimediamtx Commons

Διαβάστε επίσης στη “ΜτΧ”: Γιατί θεωρούμε γρουσουζιά τις μαύρες γάτες; Όλα ξεκίνησαν από μια μεγάλη ιστορική αδικία σε βάρος τους