Η φρικιαστική συνήθεια των αρχαίων Αιγυπτίων να κόβουν το δεξί χέρι των εχθρών τους. Τα αρχαιολογικά ευρήματα

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Αρχαιολογική ανασκαφή στην Αίγυπτο αποκάλυψε για πρώτη φορά στοιχεία για μια φρικτή πρακτική που προηγουμένως ήταν γνωστή μόνο από ανάγλυφες απεικονίσεις και κείμενα σε ναούς και τάφους.

Οι αρχαιολόγοι βρήκαν σε τρεις λάκκους 16 δεξιά χέρια, που είχαν κοπεί από εχθρικούς στρατιώτες και που είχαν προσφερθεί ως τρόπαια στον Φαραώ.

Το παλάτι των Υκσώς

Το 2014 Αυστριακοί και Αιγύπτιοι αρχαιολόγοι από το Αυστριακό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο στο Κάιρο σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Αιγυπτιολογίας του Πανεπιστημίου της Βιέννης, με επικεφαλής τους Μάνφρεντ Μπίτακ και Ιρέν Φόρστνερ-Μίλερ, έσκαβαν τα κατάλοιπα ενός παλατιού της βασιλικής δυναστείας των Υκσώς της 15ης Δυναστείας (περίπου 1640–1530 π.Χ.) στην πόλη Άβαρις (σημερινή Τελ ελ Ντάμπα) στη βορειοανατολική Αίγυπτο.

Οι Υκσώς ήταν μία ξένη δυναστεία από την Εγγύς Ανατολή, πιθανόν από τη βόρεια Χαναάν (Παλαιστίνη και νότια Συρία), που κυβερνούσε για περίπου δύο αιώνες μεγάλα τμήματα της Αιγύπτου με επίκεντρο την Άβαρι.

Όπως αποκάλυψαν οι ανασκαφείς, το βόρειο τμήμα του παλατιού είχε αναγερθεί στα χρόνια της βασιλείας του Χαγιάν (Khayan), περίπου το 1600 π.Χ. Στο χώρο αυτό βρήκαν μία αυλή με τρεις λάκκους μπροστά ακριβώς από την αίθουσα του θρόνου.

Οι αρχαιολόγοι βρήκαν μέσα σε αυτούς συνολικά 16 δεξιά κομμένα χέρια

Η αποκοπή του δεξιού χεριού

Επιγραφές σε τάφους ή ναούς και ανάγλυφες παραστάσεις από το Νέο Βασίλειο (περίπου 1570-1069 π.Χ.) δείχνουν ότι η αποκοπή του δεξιού χεριού ενός εχθρού ήταν γνωστή τακτική στην αρχαία Αίγυπτο.

Σε τοίχο του τάφου ενός υψηλόβαθμου Αιγυπτίου στρατιωτικού έχει βρεθεί ένα ανάγλυφο κείμενο που αφηγείται πώς μετά από κάθε μάχη εναντίον των εχθρών του Φαραώ, του παρουσίαζε ως τρόπαιο το χέρι ενός εχθρού του και έπαιρνε ως ανταμοιβή το «χρυσό της ανδρείας». Φαίνεται ότι αυτό ήταν ένα χρυσό περιδέραιο.

Επίσης, έχουν διασωθεί απεικονίσεις από την περίοδο του Νέου Βασιλείου κομμένων χεριών που  καταμετρώνται και συλλέγονται από στρατιώτες για να παρουσιαστούν στον Φαραώ ως απόδειξη της επιτυχίας τους.

Ωστόσο, μόλις το 2014 ήλθαν στο φως τα πρώτα αρχαιολογικά ευρήματα σχετικά με αυτή τη φρικιαστική διαδικασία.

Κοινή τακτική

Η αποκοπή του δεξιού χεριού εφαρμοζόταν σε πολλούς αρχαίους πολιτισμούς και εποχές ως πράξη επίδειξης δύναμης. Όμως, η συνήθεια δεν φαίνεται να ήταν γνωστή στη βόρεια Χαναάν, που πιθανότατα ήταν η αρχική κοιτίδα των Υκσώς.

Ως εκ τούτου, τα προκαταρκτικά συμπεράσματα δείχνουν ότι η πρακτική ήταν εγγενής στην Αίγυπτο και υιοθετήθηκε από τους Υκσώς όταν κατέλαβαν τη χώρα.

Για τους αρχαίους Αιγυπτίους αυτός ο ακρωτηριασμός ήταν ιδιαίτερα ταπεινωτικός για τους εχθρούς, λαμβάνοντας υπόψη τις πεποιθήσεις τους ότι η σωματική ακεραιότητα κατά τον θάνατο ήταν σημαντική.

Οι Αιγύπτιοι πίστευαν ότι στη μετά θάνατο ζωή, οι άνθρωποι είχαν τις ίδιες αναπηρίες όπως ήταν ζωντανοί

Επιστημονικές ανακαλύψεις

Οστεολογικές αναλύσεις σε 12 από τα δεξιά χέρια που ανακαλύφθηκαν δείχνουν ότι ανήκαν σε ενήλικες. Απ’ αυτούς, 11 ήταν άνδρες και πιθανόν μία γυναίκα. Δεν είναι σαφές εάν τα χέρια ελήφθησαν από νεκρά ή ζωντανά άτομα. Η προσεκτική εξέταση των οστών αποκάλυψε ότι πιο πιθανό αποκόπηκαν μετά θάνατον.

Αφού αφαιρέθηκαν τυχόν προσκολλημένα μέρη του αντιβραχίου, τα χέρια τοποθετήθηκαν στο έδαφος με τα δάχτυλα ανοιχτά. Αυτό φαινομενικά έγινε με μεγάλη προσοχή χωρίς να προκληθεί βλάβη στο ίδιο το οστό του χεριού. Έτσι ο βασιλιάς θα μπορούσε να επιθεωρήσει τα χέρια και να ανταμείψει τους στρατιώτες που έφεραν τα χέρια των εχθρού του.

Στη συνέχεια, τα χέρια θάφτηκαν στον προαύλιο χώρο της αίθουσας του θρόνου, υποδεικνύοντας ότι αυτό έγινε δημόσια ως μέρος μιας τελετής. Η οστεολογική ανάλυση όχι μόνο υποστηρίζει την αρχαιολογική ερμηνεία αυτών των στοιχείων αλλά προσθέτει επίσης περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τις πρακτικές λήψεως τροπαίων στην αρχαία Αίγυπτο.