Η Φρασίκλεια και ο Κούρος. Τα αριστουργήματα της αρχαϊκής γλυπτικής που ενταφιάστηκαν για να σωθούν από τους Πέρσες εισβολείς. Πώς βρέθηκαν στο Πόρτο Ράφτη

Το 1968 ανακαλύφθηκε μια αρχαία μαρμάρινη επιγραφή τοποθετημένη ως οικοδομικό υλικό στην εκκλησία της Παναγία της Μερέντας, στο ομώνυμο βουνό, κοντά στο Πόρτο Ράφτη.

Η επιγραφή αποκολλήθηκε από την εκκλησία και μεταφέρθηκε στην αρχαιολογική υπηρεσία για μελέτη. Οι αρχαιολόγοι διαπίστωσαν πως επρόκειτο για τη βάση ενός αγάλματος που ανέφερε:

«Μνήμα της Φρασίκλειας, θα καλούμαι κόρη για πάντα, αφού αντί για γάμο οι θεοί αυτό το όνομα μου όρισαν».

Η ανακάλυψη της επιγραφής ήταν το έναυσμα για να ξεκινήσουν ανασκαφές στην περιοχή που έφεραν στο φως σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα.

Τέσσερα χρόνια αργότερα, τον Μάιο του 1972, ο αρχαιολόγος Ευθύμος Μαστροκώστας και ο βοηθός του Ευάγγελος Κακαβογιάννης ανακάλυψαν σε βάθος 200  μέτρων, σε έναν λάκκο 1,95 Χ 0,90 μ. έναν μαρμάρινο κούρο και το άγαλμα μιας κόρης τοποθετημένα αντικριστά, σε κοντινή απόσταση το ένα από το άλλο.

Και τα δύο γλυπτά, από μάρμαρο Πάρου, είναι έργα του Αριστίωνα και χρονολογούνται μεταξύ 540 και 530 π.Χ.

Στον κούρο ύψους 1,89 μ. διακρίνονται υπολείμματα χρωμάτων κάτι που κάνει τους αρχαιολόγους να συμπεραίνουν ότι ήταν ζωγραφισμένος με έντονα χρώματα σε διάφορα σημεία του σώματός του, όπως τα μαλλιά και το λαιμό.

Η γλυπτό της κόρης έχει ύψος 1,79 μ. χωρίς τη βάση. Σώζονται χρωστικά υπολείμματα που δείχνουν την άλλοτε πολύχρωμη εμφάνισή της ενώ τα κοσμήματα που φέρει δηλώνουν κόρη από πλούσια οικογένεια.

Τα δύο αγάλματα, θεωρούνται από τα ωραιότερα δείγματα της αρχαϊκής γλυπτικής.

Γι’ αυτό άλλωστε κι όταν τα ανακάλυψαν οι αρχαιολόγοι σήμανε «συναγερμός».

Ο διευθυντής και το συνεργεία της ανασκαφής έμειναν με το στόμα ανοιχτό όταν βρέθηκαν μπροστά στα δύο αριστουργήματα.

Εκτιμάται ότι ο Κούρος και η Κόρη ενταφιάστηκαν  το 480 – 490 πΧ στην αρχαία Μυρρινούς – σημερινή Μερέντα – λίγο πριν από την εισβολή των Περσών.

Ήταν μια τακτική που ακολουθούσαν οι Αθηναίοι σε περιόδους πολέμων όταν αναγκάζονταν να εγκαταλείψουν την πόλη: έκρυβαν πολύτιμα αντικείμενα ώστε να μην τα καταστρέψουν οι εισβολείς και να τα βρουν οι ίδιοι αν και όταν επιστρέψουν. Και πράγματι τα δύο γλυπτά διασώθηκαν από την καταστοφική μανία των εισβολέων που έφτασαν μέχρι την Ακρόπολη και έσφαξαν και έκαψαν τα πάντα στο πέρασμα τους το 480 πΧ.

Τα γλυπτά ανασύρθηκαν σε αρκετά καλή κατάσταση αλλά εικάζεται ότι όποιος τα έθαψε, τα σήκωσε βιαστικά από τη θέση τους και άθελά του έσπασε τα άκρα.

Η Μερέντα που βρέθηκαν τα γλυπτά είναι βουνό της Αττικής ανάμεσα στους οικισμούς Μαρκόπουλο Μεσογαίας, Καλύβια Θορικού, Πόρτο Ράφτη και Κουβαρά.

Το όνομά της οφείλεται σε παραφθορά της ονομασίας του παρακείμενου αρχαίου Αθηναϊκού δήμου, της Μυρρινούντας.

Ο κούρος της Μερέντας και η κόρη Φρασίκλεια φιλοξενούνται στην έκθεση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Η περιπέτεια του διάσημου Κούρου που κοσμούσε τον ναό του Ποσειδώνα. Τον έκρυψαν οι αρχαίοι μέσα σε πηγάδι για να τον σώσουν από τους Πέρσες. Τον έθαψαν και οι νεοέλληνες για να τον προστατεύσουν από τους γερμανούς κατακτητές