Η εξέλιξη της ανθρωπότητας μέσα από 10 αυτοκρατορίες. Από τη Ρώμη ως τη Σοβιετική Ένωση και από την Κίνα ως τη βρετανική αυτοκρατορία

Ο πρώτος αυτοκράτορας της παγκόσμιας ιστορίας ήταν ο Σάργων της Ακκαδικής Αυτοκρατορίας, που κατέκτησε δεκάδες πόλεις ανάμεσά τους και τη Βαβυλώνα.

Έπειτα από κάθε νίκη «γκρέμιζε τα τείχη της πόλης» ενσωματώνοντάς την στην αυτοκρατορία, ενώ λέγεται πως εκτελούσε τους τοπικούς άρχοντες αντικαθιστώντας τους με Ακκάδες. Αν και αρχαία, η πρακτική αυτή, επρόκειτο να παραμείνει αναλλοίωτη ή να μετεξελιχθεί μέχρι την περίοδο των σύγχρονων αυτοκρατοριών.

Από τους Ρωμαίους μέχρι τον Χίτλερ, οι αυτοκρατορίες που δημιουργήθηκαν στην παγκόσμια ιστορία παρουσιάζουν ορισμένα παρόμοια στοιχεία. Η καταστροφή, οι τέλεια πολεμική προετοιμασία, η αντοχή στο χρόνο, το όραμα του μεγαλείου και το όνειρο της αθανασίας, είναι χαρακτηριστικά που συναντάμε σε αυτοκρατορίες από την εποχή των Μογγόλων και των Οθωμανών μέχρι τη Βρετανία, που περηφανευόταν να διακηρύσσει ότι στην επικράτειά της ο ήλιος δεν δύει ποτέ.

Ωστόσο, διαχρονικά οι αυτοκρατορίες δεν στηρίζονταν μόνο στο αίμα και τους πολέμους. Σε κάθε περίοδο εντοπίζονται σπουδαία επιστημονικά και πολιτιστικά επιτεύγματα, που η επιρροή τους συνεχίζει να είναι ορατή.

Τα πρώτα νοσοκομεία στα αραβικά χαλιφάτα

Στην κυρίαρχη Δυτική αντίληψη, η εικόνα για τα αραβικά χαλιφάτα περιορίζεται στα χαρέμια και τη βαρβαρότητα. Ωστόσο, η συνεισφορά τους στην ανθρωπότητα απέχει πολύ από αυτό το στερεότυπο.

Μουσουλμάνοι μελετητές είχαν εφεύρει την άλγεβρα και είχαν σχεδιάσει διαγράμματα σχετικά με τη λειτουργία του ανθρώπινου σώματος. Είχαν ανακαλύψει νέες θεραπευτικές αλοιφές και φάρμακα, ενώ δημιούργησαν τον πρώτο επίπεδο αστρολάβο, ο οποίος βελτίωσε σημαντικά την πλοήγηση στη θάλασσα και την έρημο.

Όμως, το πιο σπουδαίο επίτευγμα των Αράβων διανοητών είναι ότι διαχώρισαν τη θρησκεία από την επιστημονική σκέψη, με έναν τρόπο που αποστόμωνε τους θρησκόληπτους.

Οι επιστήμονες δήλωναν ότι κάθε μορφή μάθησης, είτε πνευματική είτε κοσμική, σήμαινε “κατανόηση του πνεύματος του Θεού”. Επομένως, όποιος στεκόταν εμπόδιο στην επιστημονική έρευνα ήταν βλάσφημος.

«Ο Θεός δεν στέλνει καμία νόσο χωρίς τη θεραπεία του», έλεγαν και αναζητούσαν  θεραπείες για τις ασθένειες.

Έτσι, ίδρυσαν τα πρώτα νοσοκομεία, με τη σύγχρονη έννοια. Το πρώτο “μπιμαριστάν” ή “σπίτι των ασθενών” ιδρύθηκε το 805 στη Βαγδάτη.

Παρείχαν δωρεάν πρόσβαση σε όλους, ανεξαρτήτως φύλου, φυλής ή θρησκεύματος.

Βέβαια, για πολλές από τις παραπάνω εφευρέσεις όπως και για την εξέλιξη της ιατρικής, οι Άραβες μετέφρασαν και μελέτησαν κείμενα αρχαίων Ελλήνων, όπως του Σωκράτη, του Αριστοτέλη και του Γαληνού. Ωστόσο, αυτό δεν μειώνει την σπουδαιότητα των επιτευγμάτων τους. Η ειδοποιός διαφορά μάλιστα σε σύγκριση με άλλες αυτοκρατορίες είναι, ότι η θρησκεία δεν λειτουργούσε ως τροχοπέδη της επιστήμης, αλλά αντιθέτως η επιστήμη αποτελούσε θρησκευτική απόδειξη και επιδίωξη.

Ο συγγραφέας Paul Strathern, στο βιβλίο του  “Η Ιστορια του κόσμου σε 10 αυτοκρατορίεςΗ ιστορία του κόσμου σε 10 αυτοκρατορίες“, από τις εκδόσεις Διόπτρα παρουσιάζει την ανθρωπότητα όπως τη διαμόρφωσαν τεράστιοι κρατικοί σχηματισμοί, σε ετεροχρονισμένες περιόδους. Και πραγματικά προσφέρει στον αναγνώστη μια διαφορετική προσέγγιση της ιστορίας, μέσα από τις εδαφικές και πολιτιστικές κατακτήσεις που διαμόρφωσαν σταδιακά τον κόσμο όπως τον γνωρίζουμε και τον βιώνουμε.

Η Δυναστεία των Τσιν και Γιουάν

Ο συγγραφέας μας ταξιδεύει από τα χαλιφάτα, στις στέπες της Μογγολίας και από την αρχαία Κίνα στην αυτοκρατορία των Αζτέκων. Οι αυτοκρατορίες των Μογγόλων και των Αζτέκων υπήρξαν ιδιαίτερα βραχύβιες και αιμοχαρείς και με την πτώση τους σχεδόν σβήστηκε και η επιρροή τους από την Ιστορία. Δεν ισχύει το ίδιο όμως για την δυναστεία των Γιουάν και των Τσιν στην αρχαία Κίνα.

Η δυναστεία των Τσιν ήταν που καθιέρωσε την κεντρική κυβέρνηση και δημιούργησε έναν τεράστιο δημόσιο τομέα, με πνευματικό και ηθικό οδηγό τις διδασκαλίες του Κομφούκιου. Εκτός, όμως, από τις καινοτομίες στην οργάνωση της κοινωνίας, η Κίνα έμελλε να κάνει θεμελιώδεις ανακαλύψεις που φάνταζαν εξωπραγματικές για τα ευρωπαϊκά δεδομένα.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο Δρόμος του Μεταξιού, ο οποίος είχε αναπτυχθεί ήδη από τον 5^ο αιώνα π.Χ, οπότε και τον περιέγραψε ο Ηρόδοτος. Τον λόγο ύπαρξης του εμπορικού αυτού δικτύου μαρτυρά το ίδιο το όνομά του. Η Κίνα είχε ανακαλύψει πώς να παράγει μετάξι, την ίδια στιγμή που αυτό αποτελούσε ανεκπλήρωτη πολυτέλεια για την Ευρώπη. Το κινέζικο μυστικό έφτασε, δόλια στη Δύση, μόλις τον 10^ο αιώνα.

Δεν ήταν όμως μόνο αυτό. Το χαρτί και ύστερα το χαρτονόμισμα αποτελεί επίσης κινέζικη ανακάλυψη όπως η πυρίτιδα. Το κανόνι που επινόησαν οι Κινέζοι, άλλαξε εντελώς τον φεουδαρχικό χάρτη καθώς τα κάστρα, τα βέλη και οι πανοπλίες δεν έπαιζαν πια ουσιαστικό ρόλο στην άμυνα των πόλεων.

Ακόμη και το ιππικό μετρούσε ως σώμα, το χρόνο της ύπαρξής του αντίστροφα ή αναγκάστηκε να προσαρμοστεί σε επικουρικό ρόλο του μηχανικού και του πυροβολικού.

Χωρίς τα κανόνια, τα απόρθητα τείχη της Κωνσταντινούπολης θα άντεχαν, όπως πάντα, κάθε επίθεση.

Το έτερο μεγάλο επίτευγμα της Δυναστείας των Γιουάν ήταν η εφεύρεση της τυπογραφίας από έναν δημόσιο υπάλληλο το 1298. Η γνώση σταδιακά έγινε κτήμα περισσοτέρων που δεν είχαν πρόσβαση στα πανάκριβα χειρόγραφα. Τρεις αιώνες πριν τον Γαλιλαίο, οι Κινέζοι επιστήμονες και μαθηματικοί είχαν ήδη ολοκληρώσει ένα ημερολόγιο που υπολόγιζε ότι το γήινο έτος είχε 365,2425 ημέρες! Πώς θα ήταν ο κόσμος χωρίς τα επιτεύγματα αυτής της αυτοκρατορίας που στήριξε τις επιστήμες;

Η ιστορία του κόσμου σε 10 αυτοκρατορίες

Ο Βρετανός συγγραφέας και πανεπιστημιακός Paul Strathern χαρτογραφεί την ιστορία από τους Ρωμαίους και τους Οθωμανούς μέχρι τις πιο σύγχρονες αυτοκρατορίες (Βρετανική, Ρωσική, Αμερικανική) εντοπίζει και παρουσιάζει συσχετισμούς ως προς τον τρόπο που οργανώθηκαν, επιβίωσαν και τελικά καταστράφηκαν.

Σε κάθε κεφάλαιο αποδεικνύεται πως ο πόλεμος ήταν πάντα το προαπαιτούμενο. Ωστόσο, τα επιτεύγματα του πολιτισμού κάθε αυτοκρατορίας, ήταν αυτά που διαμόρφωσαν την ανθρωπότητα ανά τους αιώνες. Με μια εκλαϊκευμένη και τεκμηριωμένη περιγραφή, το βιβλίο του Paul Strathern γίνεται μια πυξίδα για να μπορεί ο καθένας να προσανατολιστεί στο χάος των άπειρων ιστορικών γεγονότων. Γιατί σε κάθε περίπτωση, ιστορία ξέρει, όποιος μπορεί να την αποστηθίσει, αλλά γνωρίζει, όποιος μπορεί να την ερμηνεύσει.

Αντλήθηκαν πληροφορίες από το νέο βιβλίο του Paul Strathern, “Η ιστορία του κόσμου σε 10 αυτοκρατορίες“, από τις εκδόσεις Διόπτρα

Διαβάστε ακόμα στη “ΜτΧ”: Ο λοιμός «του Γαληνού», που διέλυσε τη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Αποδεκατίστηκαν οι λεγεώνες, διαλύθηκε η οικονομία και σταμάτησε η πρωτογενής παραγωγή. Όσοι επιβίωναν συνέρχονταν τη 12η μέρα