Η εξαίρεση. Όταν δύο Γερμανοί αξιωματικοί της Βέρμαχτ αναμετρήθηκαν με τα SS για να σώσουν Εβραίους στην Πολωνία. Τι απέγιναν

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Το 1942, δύο Γερμανοί αξιωματικοί της Βέρμαχτ (Γερμανικός Στρατός) εμπόδισαν SS, Γκεστάπο και ασφαλίτες να απάγουν Εβραίους από το γκέτο μίας πολωνικής πόλης.

Όταν τα SS απείλησαν να το κάνουν με τη βία, ο ένας αξιωματικός διέταξε τους στρατιώτες του να τους πυροβολήσουν αν πλησίαζαν το γκέτο. Στη συνέχεια, φόρτωσε εκατοντάδες Εβραίους σε φορτηγά και τους έστειλε σε στρατόπεδο του γερμανικού στρατού, όπου και τους έθεσε υπό την προστασία του.

Πρόκειται για τη μοναδική καταγεγραμμένη περίπτωση στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου που Γερμανοί στρατιωτικοί αντιτάχθηκαν στα SS για να σώσουν Εβραίους. Η ιστορία τους έγινε γνωστή μόνο μετά το θάνατό τους.

Ο ναζί δικηγόρος

Το 1933 ένας Γερμανός δικηγόρος και συμβολαιογράφος, ο Άλμπερτ Μπάτελ, έγινε μέλος του ναζιστικού κόμματος. Το περίεργο με τον Μπάτελ ήταν ότι αυτό το έκανε, ενώ ήταν αντίθετος με τον αντισημιτισμό που ήταν στην καρδιά της ναζιστικής ιδεολογίας.

Από το 1933 και μετά, βοήθησε γερμανοεβραίους συναδέλφους του να βρουν δουλειά όταν η ναζιστική κυβέρνηση τους απαγόρευσε να ασκήσουν τη δικηγορία. Μάλιστα, είχε προσλάβει έναν απ’ αυτούς στο γραφείο του. Το 1936 και το 1937 κατηγορήθηκε από το δικηγορικό σύλλογο της πόλης του, το Μπρεσλάου, για το λόγο αυτό.

Ο Μπάτελ δέχτηκε και επίπληξη από το ναζιστικό κόμμα για τη συνδρομή του σε Εβραίους δικηγόρους και υποχρεώθηκε να πληρώσει πρόστιμο. Την ίδια εποχή, η Γκεστάπο τον έθεσε υπό παρακολούθηση ως ύποπτο για αντικαθεστωτική δράση.

Εκτιμάται ότι ο Μπάτελ ουσιαστικά δεν έγινε ποτέ ενεργό μέλος του ναζιστικού κόμματος, όπως εκατομμύρια συμπατριώτες του. Όμως εγγράφηκε εκεί για να μπορεί να ασκεί ελεύθερα τη δικηγορία και να συνεχίσει να είναι συμβολαιογράφος, που στη Γερμανία ήταν δημόσιο αξίωμα.

Επιστράτευση στη Βέρμαχτ

Η συμπεριφορά αυτή του Άλμπερτ Μπάτελ φαίνεται ότι ήταν ο λόγος γιατί ξαφνικά στις αρχές του 1942, και ενώ ήταν 52 χρόνων, επιστρατεύτηκε στη Βέρμαχτ. Ο Μπάτελ είχε πολεμήσει στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και είχε κερδίσει το Σιδηρούν Σταυρό για ανδρεία στη μάχη.

Καθώς ήταν έφεδρος αξιωματικός πήρε το βαθμό του υπολοχαγού και στάλθηκε στην κατεχόμενη από τους Γερμανούς Πολωνία. Τοποθετήθηκε στη φρουρά του Πρζεμύσλ (Przemyśl), μία μικρή πόλη κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία. Τότε είχε 60.000 κατοίκους, από τους οποίους το ένα τρίτο ήταν Πολωνοεβραίοι.

Μέσα από την πόλη περνά ο ποταμός Σαν που χωρίζει ένα μικρό τμήμα του από την υπόλοιπη πόλη. Όταν ο Μπάτελ έφθασε στο Πρζεμύσλ, το τμήμα αυτό είχε ήδη διαμορφωθεί σε γκέτο για τους ντόπιους Εβραίους. Μόνο μία σιδηροδρομική γέφυρα ένωνε το γκέτο με την υπόλοιπη πόλη.

“Πιστός φίλος των Εβραίων”

Ο Μπάτελ συνέχισε και στην Πολωνία να δείχνει ανοικτά τη συμπάθειά του στους Εβραίους. Το Μάιο του 1942, τα SS μετέφεραν με τη βία 1000 νέους Εβραίους από το Πρζεμύσλ  στη Λβιβ της Ουκρανίας για καταναγκαστική εργασία. Ο Άμπερτ Μπάτελ διαμαρτυρήθηκε έντονα στα SS για την ενέργεια αυτή και ζήτησε οι Εβραίοι να γυρίσουν πίσω στα σπίτια τους.

Το μόνο που κατάφερε ήταν να αποκτήσει το παρατσούκλι «ο πιστός φίλος των Εβραίων».

Κατά σύμπτωση, ο επικεφαλής του εβραϊκού συμβουλίου της πόλης, δικηγόρος Ιγκνάτζ Ντούλντιγκ, υπήρξε συμφοιτητής του Μπάτελ στη νομική σχολή του Πανεπιστημίου του Μπρεσλάου. Ο Μπατέλ δεν έκρυβε τη συμπάθειά του για τον παλαιό συμφοιτητή του. Όποτε τον συναντούσε δημόσια, τον χαιρετούσε θερμά κα του μιλούσε. Το αποτέλεσμα ήταν να δεχθεί γραπτή επίπληξη από τη Βέρμαχτ για τη φιλία του μ’ ένα Εβραίο.

Τα SS στο Πρζεμύσλ

Τον Ιούνιο του 1942, τα SS κατέστρωσαν σχέδια να καταστρέψουν το γκέτο του Πρζεμύσλ στο πλαίσιο της «Τελικής Λύσης» που η ναζιστική ηγεσία είχε επεξεργαστεί για τους Εβραίους. Τον ίδιο μήνα, η επιχείρηση εξόντωσης των Εβραίων πήρε την κωδική ονομασία «Ρέινχαρτ» προς τιμή του Χάινριχ Ρέινχαρτ, υπαρχηγού των SS, που είχε μόλις δολοφονηθεί στην Πράγα.

Όσον αφορά το Πρζεμύσλ , τα SS είχαν σκοπό να στείλουν όλους τους Εβραίους κάτοικους για «μετεγκατάσταση» στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Μπέλτζεκ, δηλαδή σε βέβαιο θάνατο.

Στις 26 Ιουλίου 1942, απέναντι από το γκέτο κατέφθασε μια μεγάλη δύναμη SS, Γκεστάπο, Si. Po. (Sicherheitspolizei- Μυστική Αστυνομία) και της GPK (Grenzpolizeikommissariat – Συνοριακή Αστυνομική Αρχή) που θα συγκέντρωναν τους Εβραίους ώστε την επόμενη μέρα να φορτωθούν στα τραίνα για το Μπελτζέκ.

Ο Άλμπερτ Μπάτελ ενημέρωσε τον διοικητή του, ταγματάρχη Μαξ Λίντκε, για την άφιξη των SS και των άλλων ασφαλίτικων δυνάμεων στο Πρζεμύσλ. Του ζήτησε άδεια να εμποδίσει με τους άνδρες του, της Βέρμαχτ, να φθάσουν στο γκέτο και να πάρουν τους Εβραίους.

Ο διοικητής Μαξ Λίντκε

Ο Λίντκε υπήρξε δημοσιογράφος που παλαιότερα είχε αντιταχθεί στους ναζί. Για το λόγο αυτό, το 1935 είχε απολυθεί από την εφημερίδα στην οποία έγραφε. Φαίνεται ότι αργότερα οι ναζί τον άφησαν ήσυχο, αφού το 1939 κατατάχθηκε στη Βέρμαχτ ως μόνιμος αξιωματικός. Στη συνέχεια, πήρε μέρος στις γερμανικές επιχειρήσεις του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, στην Πολωνία, το Βέλγιο και την Ελλάδα.

Μετά την κατάληψη της Ελλάδας, ο Μαξ Λίντκε τοποθετήθηκε στις γερμανικές δυνάμεις κατοχής στον Πειραιά.

Τον Ιούλιο του 1942 πήρε μετάθεση στο Πρζεμύσλ  ως στρατιωτικός διοικητής του. Η πρόταση του Άλμπερτ Μπάτελ φαίνεται ότι αφύπνισε το αγωνιστικό πνεύμα του Λίντκε. Δέχτηκε αμέσως την πρότασή του και έθεσε τους άνδρες υπό τις διαταγές του.

Και οι δύο γνώριζαν καλά ότι τυχόν παρενόχληση των SS στη διάρκεια της επιχείρησής τους στο εβραϊκό γκέτο θα έβαζε σε θανάσιμο κίνδυνο και τις δικές τους ζωές. Όμως, αδιαφόρησαν γι’ αυτό.

Βέρμαχτ εναντίον SS

Ο Μπάτελ έβαλε στρατιωτικά οχήματα κάθετα στη γέφυρα πάνω από τον ποταμό Σαν που οδηγούσε στο εβραϊκό γκέτο και διέταξε τους στρατιώτες  του να σταθούν ανάμεσά τους. Καθώς τα SS προσπάθησαν να περάσουν στην άλλη πλευρά, ο Μπάτελ τους φώναξε ότι οι άνδρες του θα άνοιγαν πυρ αν αποτολμούσαν να πλησιάσουν στο γκέτο.

Ο επικεφαλής των SS, αλλά και γενικότερα της επιχείρησης στο Πρζεμύσλ για τη «μεταγκατάσταση» (εξόντωση) των ντόπιων Εβραίων, λοχαγός των SS (Hauptsturmführer), Μάρτιν Φέλεντζ, δεν πίστευε αυτό που έβλεπε. Είχε σταλεί από την Κρακοβία για να φέρει σε πέρας την αποστολή κατόπιν διαταγής του διοικητή των SS στην Πολωνία, Τζούλιους Σέρνερ.

Ο Φέλεντζ άρχισε να βρίζει τον Μπάτελ και τον Λίντκε και να απαιτεί να ανοίξουν αμέσως τη δίοδο πάνω από τη γέφυρα. Όμως, αυτοί δεν αρκέστηκαν μόνο στο να εμποδίσουν τα SS να μπουν στο γκέτο. Για όση ώρα κρατούσε η αντιπαράθεση, κανόνισαν με φορτηγά που έστειλαν στο γκέτο να πάρουν από εκεί πολλούς Εβραίους.

Σύμφωνα με κάποιες πηγές, ήταν περίπου 500 άτομα. Άλλες τους υπολογίζουν σε περίπου 100. Αυτοί όλοι μεταφέρθηκαν στο στρατόπεδο της Βέρμαχτ στο Πρζεμύσλ, όπου τους ανατέθηκαν διάφορες εργασίες. Με τον τρόπο τέθηκαν υπό την προστασία του γερμανικού στρατού και τα SS δεν μπορούσαν να τους πάρουν.

Το τέλος του γκέτο

Το απόγευμα της ίδιας μέρας, ο Μπάτελ και ο Λίντκε υποχρεώθηκαν τελικά να πάρουν από τη γέφυρα τους άνδρες και τα οχήματά τους. Οι άνδρες των SS, Γκεστάπο, GPK και SiPo μπήκαν στο γκέτο και πήραν με τη βία 3850 Εβραίους που βρήκαν εκεί. Όσοι αντιστάθηκαν, εκτελέστηκαν επί τόπου. Όλοι οι άλλοι υποχρεώθηκαν να περπατήσουν μέχρι το τοπικό σιδηροδρομικό σταθμό, όπου φορτώθηκαν σε τραίνα με προορισμό το Μπέλτζεκ.

Κανένας από τους εβραίους του γκέτο του Πρζεμύσλ δεν επιβίωσε μετά το τέλος του πολέμου

Ανάμεσά τους ήταν και Ιγκνάτζ Ντούλντιγκ, ο συμφοιτητής και φίλος του Μπάτελ. Λέγεται ότι είχε αρνηθεί να φύγει με τα φορτηγά προτιμώντας να παραμείνει με τους περισσότερους συμπατριώτες του που τελικά έπεσαν στα χέρια των SS.

Οι συνέπειες

Θα αναμέναμε ότι αμέσως μετά το συμβάν στη γέφυρα πάνω από τον ποταμό Σαν, οι ναζί θα έπαιρναν εκδίκηση εναντίον των Μπάτελ και Λίντκε. Το ότι δυνάμεις της Βέρμαχτ αντιτάχθηκαν στα SS για να προστατεύσουν Εβραίους ήταν κάτι εξωπραγματικό και συνέβη μόνο μία φορά σε όλη τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Η ναζιστική ηγεσία αιφνιδιάστηκε και αρχικά δεν ήξερε πως να χειριστεί το θέμα. Έτσι, δεν υπήρξαν άμεσες ενέργειες εναντίον των πρωταγωνιστών. Είναι πολύ πιθανό ότι σε αυτή τη φάση οι ναζί δεν ήθελαν να γίνει γνωστό ότι στελέχη της Βέρμαχτ αντέδρασαν δυναμικά στην πολιτική τους της «Τελικής Λύσης».

Αυτό δεν σήμαινε ότι θα άφηναν ατιμώρητους τους δύο αντιφρονούντες.

Ξεκίνησαν ανακρίσεις προκειμένου να φωτιστούν όλες οι παράμετροι αυτού του «περιέργου» συμβάντος. Απ’ αυτές διαπιστώθηκε ότι τις απειλές εναντίον των SS στη γέφυρα εκτόξευσε ο Μπάτελ, οπότε αυτός χαρακτηρίστηκε ως ο πλέον «επικίνδυνος».

Μάλιστα, ο διοικητής των ανδρών της SiPo στην επιχείρηση του Πρζεμύσλ κατέθεσε ότι άκουσε στη γέφυρα τον Μπάτελ να φωνάζει στους άνδρες του να βγάλουν από το γκέτο όσους περισσότερους Εβραίους μπορούσαν.

Μέχρι να ασκηθούν διώξεις σε βάρος του Μπάτελ και του Λίντκε, αυτοί παρέμεναν κανονικά στις θέσεις τους στο Πρζεμύσλ .

Ο Μπάτελ συνεχίζει να προστατεύει τους Εβραίους

Ο Άλμπερτ Μπάτελ, αν και γνώριζε ότι επρόκειτο να διενεργηθεί επίσημη έρευνα σε βάρος του, με άμεσο κίνδυνο για τη ζωή του, συνέχισε την προσπάθεια να σώσει τη ζωή των Εβραίων που φυλούσε στο στρατόπεδο της Βέρμαχτ στο Πρζεμύσλ .

Τον Αύγουστο του 1942, ένας λοχαγός των SS ανέφερε με αγανάκτηση στους ανωτέρους του ότι ο Μπάτελ είχε θέσει εβραϊκές οικογένειες υπό την προστασία της Βέρμαχτ. Όχι μόνο φρόντιζε να έχουν τα απαραίτητα για να επιβιώνουν, αλλά αναζητούσε και άλλους Εβραίους που είχαν διαφύγει από τα SS για να τους μεταφέρει στο στρατόπεδο της Βέρμαχτ και να εργαστούν εκεί.

Τον ίδιο μήνα, ο Μπάτελ έστειλε διαταγή προς τα SS και την τοπική αστυνομία όπου τους ενημέρωνε ότι οι Εβραίοι στο Πρζεμύσλ ήταν υπό την προστασία της Βέρμαχτ, για την οποία παρείχαν πολύτιμες υπηρεσίες. Για το λόγο αυτό θα έπρεπε να αποτρέπουν τυχόν επιθέσεις εναντίον τους.

Εκείνη την εποχή που είχε ξεκινήσει το Ολοκαύτωμα των Εβραίων, η διαταγή του Μπάτελ ήταν εξωπραγματική.

Μέχρι και τα SS φαίνεται ότι δεν ήξεραν πως να αντιδράσουν σε αυτή. Έτσι, στις 22 Αυγούστου 1942, ο υπολοχαγός των SS (Untersturmführer) Άντολφ Μπένθιν έστειλε σημείωμα στον Μπάτελ ρωτώντας τον μέχρι και σε ποιο σημείο εκτεινόταν η προστασία των Εβραίων «του».

Αν κάποιος απ’ αυτούς διέπραττε ένα ποινικό ή πολιτικό αδίκημα, θα μπορούσε η αστυνομία να τον συλλάβει; Ο Μπάτελ απάντησε στον Μπένθιν ότι μόνο με τη συγκατάθεσή του θα μπορούσε να συλληφθεί ένας Εβραίος που ήταν υπό την προστασία του.

Η εκδίκηση στον Λίντκε

Το φθινόπωρο του 1942, τα SS στην Πολωνία δεν είχαν πια άλλη ανοχή για το δίδυμο της Βέρμαχτ που τους ξεφτίλιζαν.

Πρώτα ξεφορτώθηκαν τον Μαξ Λίντκε, ο οποίος στις 30 Σεπτεμβρίου 1942 απολύθηκε από στρατιωτικός διοικητής του Πρζεμύσλ . Φαινομενικά, γλύτωσε τα χειρότερα αφού δεν ασκήθηκε δίωξη σε βάρος του. Όμως, οι ναζί βρήκαν ένα άλλο τρόπο για να τον εκδικηθούν.

Μετατέθηκε αμέσως σε μονάδα τεθωρακισμένων και στάλθηκε στην πρώτη γραμμή στο Ανατολικό μέτωπο. Δεν πρόλαβαν να τον στείλουν στο Στάλινγκραντ, αλλά πήρε μέρος σε πολλές μάχες στον Καύκασο, την Κριμαία και την Ουκρανία. Ήταν τυχερός, αφού ήταν ένας από τους λίγους Γερμανούς στα μέτωπα αυτά που επιβίωσαν μέχρι το 1945.

Όμως, στο τέλος του πολέμου συνελήφθη αιχμάλωτος από τους Σοβιετικούς. Το γεγονός ότι είχε διατελέσει στρατιωτικός διοικητής σε κατεχόμενη πόλη της Πολωνίας ήταν αρκετό για να καταδικαστεί από σοβιετικό στρατοδικείο ως εγκληματίας πολέμου. Στην καταδίκη του Λίντκε γινόταν αναφορά και σε εγκλήματα πολέμου που διέπραξαν οι μονάδες στις οποίες υπηρετούσε σε περιοχές της ΕΣΣΔ.

Ο Μαξ Λίντκε πέθανε το 1955 ως κρατούμενος των Σοβιετικών.

Η αντίδραση του Χίμλερ

Για τον Άλμπερτ Μπάτελ, τα SS επιφύλασσαν «ιδιαίτερη μεταχείριση». Τον Οκτώβριο του 1942, η διοίκησή τους στην Πολωνία υπέβαλε δύο μυστικές καταγγελίες σε βάρος του. Η μία ήταν στη Διοίκηση της Βέρμαχτ στην Πολωνία και άλλη στη Διοίκηση των SS στο Βερολίνο.

Σε αυτές παρουσιαζόταν αναλυτικά η δράση του στις 26 Ιουλίου 1942, καθώς και οι καταγγελίες για ευνοϊκή μεταχείριση των Εβραίων πριν και μετά.

Η πρώτη έρευνα των SS έφθασε μέχρι το γραφείο του αρχηγού τους, Χάινριχ Χίμλερ. Αυτός αφού τη μελέτησε με προσοχή, στις 9 Οκτωβρίου 1942 έγραψε σχετικά στον Μάρτιν Μπόρμαν, προσωπικό γραμματέα του Χίτλερ και επικεφαλής της Καγκελαρίας του ναζιστικού κόμματος.

Τον ενημέρωνε ότι είχε διατάξει ο Μπάτελ να συλληφθεί μόλις τελείωνε ο πόλεμος και ότι θα δικαζόταν με την κατηγορία ότι υποστήριξε τους Εβραίους.

Το ότι ο δεύτερος ισχυρότερος άνδρας στο Γ΄ Ράιχ θεώρησε απαραίτητο να παρέμβει και να διατάξει δίκη εναντίον ενός ασήμαντου αξιωματικού σε μια μικρή πόλη της Πολωνίας, δείχνει τον αντίκτυπο που είχε ο Μπάτελ στη ναζιστική ηγεσία.

Ο στρατηγός που έσωσε τον Μπάτελ

Η δεύτερη έρευνα, εκείνη της Βέρμαχτ, για τον Μπάτελ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι με την ανθρώπινη συμπεριφορά του στους Εβραίους, αποτελούσε «κακή επιρροή για τους Γερμανούς στρατιώτες στην Πολωνία». Ως αποτέλεσμα, ο Μπατέλ κρατήθηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό.

Σταμάτησε να λαμβάνει μισθό και του αφαιρέθηκε ο Σιδηρούν Σταυρός που είχε κερδίσει στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Κινδύνευε άμεσα να παραδοθεί στη Γκεστάπο.

Σύμφωνα με μία δική του καταγραφή, που εντοπίστηκε τη δεκαετία του 1960 σε έγγραφά του, ο Αυστριακός στρατηγός φον Σβάρτσταλ που υπηρετούσε στην Πολωνία τον έσωσε. Αυτός κανόνισε να πάρει αναρρωτική άδεια στα τέλη του 1942 για υποτιθέμενο καρδιολογικό νόσημα.

Η ιατρική διάγνωση τον βοήθησε ώστε να αποστρατευτεί. Επέστρεψε στο Μπρεσλάου και άρχισε να ασκεί και πάλι τη δικηγορία για περίπου 18 μήνες.

Στρατεύτηκε ξανά, αυτή τη φορά στην πολιτοφυλακή (Volkssturm), και στο τέλος του πολέμου αιχμαλωτίστηκε από τους Ρώσους. Απελευθερώθηκε το 1946.

Μέχρι και την πτώση του Γ΄ Ράιχ το 1945, ο Άλμπερτ Μπάτελ παρέμεινε μέλος του ναζιστικού κόμματος. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα μετά τον πόλεμο να χαρακτηριστεί ως «αμετανόητος» ναζί και να του απαγορευθεί να ασκήσει τη δικηγορία στη Δυτική Γερμανία.

Εργάστηκε σε εργοστάσιο γυαλικών μέχρι το θάνατό του το 1952

Μετά θάνατον δικαίωση

Για δεκαετίες, η δράση του Μπάτελ και του Λίντκε στο Πρζεμύσλ  παρέμενε άγνωστη. Πρώτη φορά το 1963 στη δίκη για εγκλήματα πολέμου ενός διοικητή των SS παρουσιάστηκαν απόρρητα έγγραφα από τα αρχεία των SS που μιλούσαν για την προστασία του Μπάτελ στους Εβραίους. Τόσο αυτός όσο και ο Λίντκε είχαν στο μεταξύ πεθάνει.

Η ιστορική έρευνα που ακολούθησε έφερε στο φως και άλλα έγγραφα των SS που αναφέρονταν στον Μπάτελ και τον Λίντκε κυρίως για το ρόλο τους στη γέφυρα του εβραϊκού γκέτου του Πρζεμύσλ στις 26 Ιουλίου 1942.

Το 1981, το Γιαντ Βασχέμ (Yad Vashmen), το Ίδρυμα και Μουσείο του Ολοκαυτώματος αναγνώρισε τον Μπάτελ ως “Δίκαιο Μεταξύ των Εθνών”. Πρόκειται για αναγνώριση που δίνεται σε όσους διακινδύνευσαν τη ζωή τους για να σώσουν Εβραίους κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος.

Στις 24 Ιουνίου 1993, το Γιαντ Βασχέμ τίμησε και τον Λίντκε για τον ίδιο λόγο.

Δείτε εδώ απόσπασμα από την ταινία: “Ο Αετός πάτησε στην Γη” του 1976, με πρωταγωνιστή τον Μάικλ Κέιν, όπου Γερμανοί αλεξιπτωτιστές αντιμετωπίζουν τα SS στην Πολωνία για να απελευθερώσουν μία Εβραία. Αν και η σκηνή είναι φανταστική, πηγή έμπνευσής της είναι η αληθινή ιστορία του Μπάτελ και του Λίντκε στις 26 Ιουλίου 1942 στη γέφυρα που οδηγούσε στο εβραϊκό γκέτο στο Πρζεμύσλ.