Η Ευρώπη αποικήθηκε από “Μικρασιάτες” που κατοίκησαν πρώτα τα νησιά του Αιγαίου. Η έρευνα του Έλληνα γενετιστή που δημοσιεύτηκε στο National Geographic

Μια νέα μελέτη του Έλληνα γενετιστή Γιώργου Σταματογιαννόπουλου που διδάσκει στο πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον, αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο η επιστήμη εκτιμούσε την εξάπλωση των πληθυσμών στην Ευρώπη της νεολιθικής εποχής.

Και αυτό γιατί παρουσιάζει στοιχεία που δείχνουν ότι “Μικρασιάτες” αγρότες πριν από 9 χιλιάδες χρόνια ταξίδεψαν σε όλη τη Μεσόγειο και σταδιακά δημιούργησαν αποικίες από νησί σε νησί.

Με βασικό όπλο την “τεχνογνωσία” τους στη γεωργία και την κτηνοτροφία, που πρώτοι ανέπτυξαν, έφτασαν στην Ευρώπη και άλλαξαν τη ροή της ιστορίας.

Η γνώση αυτή τους έδωσε τη δυνατότητα να εγκαταλείψουν τον άστατο τρόπο ζωής των κυνηγών.

Ο γενετιστής Γ. Σταματογιαννόπουλος του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον διευκρινίζει ότι “η καθιέρωση των γεωργικών μεθόδων ευνόησε την πληθυσμιακή ανάπτυξη και άνοιξε νέους ορίζοντες”.

Στη μελέτη του που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο Proceedings of the National Academy of Sciences, ο Σταματογιαννόπουλος και οι συνάδελφοί του ανέλυσαν το DNA  σύγχρονων μεσογειακών λαών με σκοπό να ανιχνεύσουν τις μετακινήσεις των αρχαίων προγόνων τους.

Τα γενετικά δεδομένα έδειξαν ότι οι λαοί της Ανατολίας  μετοίκησαν από τα παράλια της Μικράς Ασίας πρώτα στα ελληνικά νησιά και στη συνέχεια στη Σικελία, προτού φτάσουν στην κεντρική και βόρεια Ευρώπη. Ο Σταματογιαννόπουλος τονίζει ότι η γονιδιακή μελέτη φωτίζει τη σύγχρονη Γεωγραφία.

Οι ερευνητές κατέγραψαν 75.000 γονιδιακές διαφορές σε διάφορους ανθρώπους που ονομάζονται Single nucleotide polymorphisms ή εν συντομία SNPs. Επικεντρώθηκαν σε περιοχές όπως Υεμένη, Παλαιστίνη, Μαρόκο, Ιταλία, Ισπανία και στα ελληνικά νησιά.

Παρατηρώντας τα κοινά SNPs, οι ερευνητές μπορούν να συμπεράνουν ποιοι λαοί έχουν κοινές ρίζες.

Για παράδειγμα, οι κάτοικοι της σημερινής κεντρικής Τουρκίας έχουν κοινά SNPs με τους Σικελούς και τους Παλαιστίνιους, αλλά μεταξύ τους οι Σικελοί και οι Παλαιστίνιοι έχουν γονιδιακές διαφορές. Αυτό δείχνει αφενός ότι έχουν κοινές ρίζες, αφετέρου ότι στην πορεία δεν είχαν επαφές μεταξύ τους.

Με τα στοιχεία που προκύπτουν από τη μελέτη, οι ερευνητές καταλήγουν ότι οι λαοί του βορείου τμήματος της Μεσογείου έχουν κοινές καταβολές από το χώρο της Μικράς Ασίας. Μετά όμως τα γονίδια διαφοροποιήθηκαν.

Τα ελληνικά νησιά κυρίως τα Δωδεκάνησα  και η Κρήτη λειτούργησαν ως γέφυρα για την υπόλοιπη Ελλάδα, την Ιταλία και τη Βόρεια Ευρώπη.

Στο νότιο τμήμα της Μεσογείου, οι Αιγύπτιοι, οι Τυνήσιοι, οι Λίβυοι και οι Μαροκινοί έχουν διαφορετικές γονιδιακές καταβολές.

Φαίνεται λοιπόν ότι οι πληθυσμοί ακολούθησαν δυο διαφορετικές διαδρομές, μία στο βόρειο και μία στο νότιο τμήμα της Μεσογείου, χωρίς να υπάρχει μεταξύ τους κοινή πορεία. Η θάλασσα της Μεσογείου λειτούργησε ως φράγμα, ισχυρίζεται ο Σταματογιαννόπουλος.

Μισό μίλι κάθε χρόνο

Οι αρχαιολόγοι εκτιμούν ότι η γεωγραφική εξάπλωση στην κεντρική και βόρεια Ευρώπη έπαιρνε μισό μίλι κάθε χρόνο και γι’ αυτό χρειάστηκαν χιλιάδες χρόνια για να φτάσει από τα Βαλκάνια στην Γερμανία.

Ο καθηγητής Σταματογιαννόπουλος είπε επίσης ότι διαπιστώνουμε με την αξιόπιστη μέθοδο χρονολόγησης με τη βοήθεια του άνθρακα, πως με τη μετοίκηση των αγροτών από νησί σε νησί, οι μέθοδοι αγροτικής καλλιέργειας πέρασαν από την Ιταλία στην Πορτογαλία μέσα σε έξι γενιές.

Η ερευνήτρια του Βερολίνου διαφωνεί με τον Έλληνα γενετιστή

Η αρχαιολόγος και ερευνήτρια στο Topoi Excellence cluster στο Βερολίνο, Helen Dawson, εκφράζει διαφορετική άποψη.

Αφού ολοκλήρωσε ανασκαφές σε νησιά της Μεσογείου όπου υπήρχαν ευρήματα νεολιθικής εποχής, διαπίστωσε ότι υπήρχαν ενδείξεις συναλλαγής μεταξύ όλων των λαών της Μεσογείου. Για παράδειγμα, βρέθηκαν λεπίδες σε αποικίες της Τυνησίας που ήταν φτιαγμένες από ηφαιστειακό υλικό το οποίο βρισκόταν μόνο σε κάποια απομονωμένα σημεία της Σικελίας. Η Dawson ισχυρίζεται ότι υπήρχαν δίκτυα επικοινωνίας σε όλη τη Μεσόγειο που δε διασώθηκαν, ενώ αποκλείει την εκδοχή η θάλασσα να στάθηκε εμπόδιο επικοινωνίας.

Ο Pontus Skoglund, γενετιστής στο πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, λέει πως χρειάζονται πολλά περισσότερα δείγματα από ανθρώπους που σήμερα κατοικούν στη Μεσόγειο για να μπορέσουμε με βεβαιότητα να ισχυριστούμε ότι οι σύγχρονοι λαοί σχετίζονται με εκείνους που κατοικούσαν στην περιοχή πριν από 9.000 χρόνια. Τα αποτελέσματα των εξετάσεων θα πρέπει να συγκριθούν με αρχαίο DNA από οστά ανθρώπων νεολιθικής εποχής που έχουν βρεθεί. Θεωρεί ότι χωρίς τη σύγκριση μεταξύ αρχαίου και σύγχρονου DNA  τα αποτελέσματα δε θα είναι αξιόπιστα.

Το σίγουρο είναι ότι η γεωγραφική εξάπλωση δείχνει πως η Ελλάδα προτιμήθηκε και αποτέλεσε πέρασμα προς την υπόλοιπη Ευρώπη. Ανεξαρτήτως της διαδρομής που ακολούθησαν οι αγρότες, καθώς μετακινούνταν δυτικά,  φαίνεται ότι τα νησιά αποτελούσαν σταθμό για την εξάπλωση των γεωργικών μεθόδων.

 Πηγή: Andrew Curry National Geographic