Οι επικηρυγμένοι Δανοί δημοσιογράφοι και σκιτσογράφοι που απειλούνται με εκτέλεση από την Αλ Κάιντα. Η ζωή τους έγινε εφιάλτης, καθώς βρέθηκαν στη λίστα θανάτου για προσβολή του Ισλάμ και του Μωάμεθ

Το 2013 το διαδικτυακό περιοδικό της οργάνωσης Αλ Κάιντα, Inspire, κυκλοφόρησε μια λίστα με τους δέκα πλέον καταζητούμενους ανθρώπους που προσέβαλαν το Ισλάμ και τον μεγάλο Προφήτη και πρέπει να τιμωρηθούν με θάνατο.

Ανάμεσα στις δέκα προσωπικότητες βρίσκονται και τρεις Δανοί, οι δημοσιογράφοι Κάρεν Γιούστε και Φλέμινγκ Ρόουζ και ο σκιτσογράφος Κερτ Βέστεργκααρντ.

Ευθύνονται για τη δημοσίευση μια σειράς από δώδεκα σκίτσα που σατιρίζουν τον Μωάμεθ και το Ισλάμ.

«Ζούμε σε μια ελεύθερη χώρα όπου η σάτιρα επιτρέπεται»

Στις 30 Σεπτεμβρίου ου 2005, η καθημερινή δανέζικη εφημερίδα, Jyllands-Posten, δημοσίευσε ένα άρθρο με την επικεφαλίδα «Το πρόσωπο του Μωάμεθ».

Η δημοσίευση περιείχε δώδεκα καρτούν που απεικόνιζαν τον προφήτη του Ισλάμ σε αμφιλεγόμενες, κατά τους μουσουλμάνους, πόζες.

Η εφημερίδα προχώρησε σε αυτή τη δημοσίευση ύστερα από τα παράπονα μιας Δανής συγγραφέως που δεν μπορούσε να βρει κανένα σκιτσογράφο που θα έπαιρνε την ευθύνη να εικονογραφήσει το βιβλίο της που είχε ως θέμα τον Μωάμεθ.

Ο Κάρεν Γιούστε που το 2005 ήταν αρχισυντάκτης της Jyllands-Posten ζήτησε από μια ομάδα σκιτσογράφων να ζωγραφίσουν τον προφήτη για λογαριασμό της εφημερίδας.

Τα σκίτσα και όσοι τελικά θα συμφωνούσαν στην απεικόνιση του προφήτη, σύμφωνα με τον Γιούστε, θα ήταν μια καλή δοκιμή για το αν η απειλή των μουτζαχεντίν, των αγωνιστών τζιχάντ δηλαδή, θα ήταν ικανή να περιορίσει την ελευθερία της έκφρασης ανάμεσα στους Δανούς δημοσιογράφους.

Η δημοσίευση προκάλεσε κύμα αντιδράσεων, αρχικά στην Δανία. Περισσότεροι από 5.000 μουσουλμάνοι μετανάστες βγήκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν.

Η προσωποποίηση του Μωάμεθ θεωρείται τεράστια προσβολή για το Ισλάμ.

Οι μουσουλμανικές κοινότητες θεώρησαν τα σκίτσα προσβλητικά για τη θρησκεία του Ισλάμ και βλασφημία για τον Μωάμεθ και απαίτησαν δημόσια συγγνώμη από τον αρχισυντάκτη Κάρεν Γιούστε.

Ο Γιούστε αρνήθηκε να απολογηθεί και επισήμανε πως στόχος της εφημερίδας δεν ήταν η κηλίδωση του Ισλάμ, αλλά μια πρώτη προσπάθεια που θα συνέβαλλε στη συζήτηση σχετικά με την κριτική του Ισλάμ και την αυτό-λογοκρισία.

«Δεν θα ζητήσουμε συγγνώμη γιατί ζούμε στην Δανία, κάτω από τους νόμους της Δανίας και έχουμε την ελευθερία της έκφρασης σε αυτή την χώρα. Εάν απολογούμασταν θα προδίδαμε τις γενιές όσων πολέμησαν για αυτό το δικαίωμα, αλλά και όσων μετριοπαθών μουσουλμάνων που είναι δημοκρατικά σκεπτόμενοι. Ζούμε σε δημοκρατία. Γι αυτό το λόγο μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε όσες δημοσιογραφικές μεθόδους θέλουμε. Η σάτιρα είναι αποδεκτή σε αυτή τη χώρα και έχεις το ελεύθερο να σχεδιάζεις καρικατούρες».

Δυστυχώς, μέχρι το 2006 καταγράφηκαν πάνω από 200 θάνατοι σε όλο τον κόσμο και χιλιάδες διαδηλώσεις υπέρ και κατά των σκίτσων έγιναν στον δυτικό κόσμο και τις μουσουλμανικές χώρες.

Ο Γιούστε από το 1979 εργαζόταν στην Jyllands-Posten. Αποχώρησε από την εφημερίδα το 2008.

Από την ημέρα που δημοσιεύτηκαν τα σκίτσα έχει δεχτεί άπειρες απειλές θανάτου και ζει συνεχώς υπό αστυνομική παρακολούθηση και προστασία.

Υποστήριξε πως ο σάλος που δημιουργήθηκε από τις καρικατούρες ανέδειξε νικητές τους συντηρητικούς και πολέμιους της ελευθερίας της έκφρασης. «Οι μελαμψοί δικτάτορες νίκησαν» δήλωσε σε εφημερίδα.

Ο σκιτσογράφος που σχεδίασε τον Μωάμεθ με μια βόμβα στο κεφάλι του απειλήθηκε με τσεκούρι από φανατικό μουσουλμάνο

Το 2005 ο Κερτ Βέστργκααρντ αποφάσισε να σχεδιάσει για την εφημερίδα που εργαζόταν, την Jyllands-Posten, ένα σκίτσο του Μωάμεθ, όπως «ο ίδιος το φανταζόταν».

Σχεδίασε τον προφήτη να φορά ένα τουρμπάνι και μέσα στο τουρμπάνι να ξεπροβάλλει μία βόμβα.

(Σε αρκετές επανακυκλοφορίες του σκίτσου αργότερα, η εικόνα συνοδεύτηκε με τη φράση «Αν κάποιος αλλαξοπιστήσει, σπάσε του τον λαιμό!»).

Ο Βέστεργκααρντ ήταν ανάμεσα στους 15 σκιτσογράφους που απάντησαν στην επιστολή της Jyllands-Posten να συμμετάσχουν σε δημοσίευμα που θα φιλοξενούσε εικόνες του προφήτη του Ισλάμ όπως οι ίδιοι σκιτσογράφοι φαντάζονταν. Από τους 15, τρεις αρνήθηκαν- ο ένας από φόβο.

Από τα τελικά 12 σκίτσα που δημοσιεύτηκαν, το σκίτσο του Βέστεργκααρντ υπήρξε το πιο αναγνωρίσιμο.

Και το πιο προσβλητικό σύμφωνα με τους φανατικούς ισλαμιστές.

Έκτοτε, ο σκιτσογράφος ζει μια ζωή-φάντασμα.

Έχει αλλάξει εννέα φορές κατοικία στην φιλήσυχη περιοχή του Aarhus της Δανίας, ενώ έχει πάντα μαζί του συσκευή παρακολούθησης και κάθε μέρα ένα περιπολικό τον συνοδεύει στις εργασία του και στις εξωτερικές του εργασίες.

Το 2010, ο Βέστεργκααρντ απειλήθηκε μέσα στο ίδιο του το σπίτι.

Βρισκόταν μαζί με την πεντάχρονη εγγονή του, όταν ένας 28χρονος νεαρός σομαλικής καταγωγής διέρρηξε την κατοικία του σκιτσογράφου και τον απείλησε κρατώντας ένα τσεκούρι και ένα μαχαίρι, ουρλιάζοντας «Θα πάρουμε εκδίκηση!»

Ο Κερτ κλειδώθηκε στο μπάνιο, όπου και ειδοποίησε την αστυνομία.

Μέχρι σήμερα δέχεται απειλές θανάτου, ενώ αρκετές φορές τον έχουν εκφοβίσει φανατικοί ισλαμιστές όταν γίνεται αντιληπτός στα ξενοδοχεία που διέμενε για να κρυφτεί.

Ο Βέστεργκααρντ μεγάλωσε σε μια αυστηρά χριστιανική κοινότητα, ωστόσο κατά την φοίτηση του κατάφερε να απελευθερωθεί από τα θρησκευτικά στερεότυπα της παιδικής του ηλικίας.

Για λίγο καιρό εργάστηκε στην εφημερίδα Demokraten και από το 1980 εκτελούσε χρέη σκιτσογράφου για την Jyllands-Posten.

Η τυραννία της σιωπής

Ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Φλέμινγκ Ρόουζ  θεωρείται υπεύθυνος για την πραγματοποίηση και δημοσίευση των 12 σκίτσων.

Ο Γιούστε θεωρώντας πως το θέμα με τα σκίτσα δεν έπρεπε να δημοσιευτεί στην στήλη της επικαιρότητας αλλά σε αυτή των πολιτισμικών ως άρθρο γνώμης, ανέθεσε το έργο στον συντάκτη της στήλης, Φλέμινγκ Ρόουζ.

Ο Ρόυζ μαζί με τα σκίτσα δημοσίευσε και ένα κείμενο που δικαιολογούσε την ύπαρξη του άρθρου, αναφέροντας πως η αυτολογοκρισία και η ελευθερία της γνώμης και της έκφρασης διακυβεύεται απέναντι στην πολιτική φόβου του Ισλάμ. Επομένως, η κυκλοφορία των σκίτσων ήταν μια απάντηση στο ανησυχητικό φαινόμενο.

Οι αντιδράσεις αρχικά ήταν μέτριες, ωστόσο αργότερα ξέσπασαν βίαια επεισόδια, ενώ λίγο έλειψε να δημιουργηθεί σοβαρό διπλωματικό επεισόδιο μεταξύ της Δανίας και μουσουλμανικών χωρών.

Μετά την κυκλοφορία των σκίτσων ο Ρόουζ αφιέρωσε όλο του τον χρόνο κάνοντας ταξίδια στις ΗΠΑ και πραγματοποιώντας εκστρατεία υπέρ της ελευθερίας του λόγου και κατά της αυτο-λογοκρισίας.

Στο βιβλίο του, η «Τυραννία της Σιωπής» ο Ρόουζ αναφέρεται στο περιστατικό με τα σκίτσα και σχολιάζει όρους όπως η ανεκτικότητα, η ελευθερία και η δημοκρατία.

Η ανάγκη για μια αρμονική δημοκρατική συνύπαρξη σε έναν κόσμο πολυπολιτισμικό, πολυθρησκευτικό και πολυεθνικό είναι πρωταρχική για τον Ρόουζ που μάχεται για την ελευθερία της γνώμης μέσα από καμπάνιες, βιβλία και διαλέξεις σε πανεπιστήμια.

Χαρακτηρίστηκε ναζί, πολέμιος του Ισλάμ και «Δανός Σατανάς». Ωστόσο, τα έργο του αποτελεί κομβικό σημείο για τον σεβασμό της πολιτιστικής πολυμορφίας και της προστασίας των δημοκρατικών ελευθεριών.

Ο Ρόουζ σπούδασε Ρωσική γλώσσα και Λογοτεχνία και μέχρι το 1996 ήταν ανταποκριτής της Ρωσίας για την εφημερίδα Berlingske Tidende. Το 1999 έγινε ανταποκριτής για την Jyllands-Posten και το 2004 επιλέχθηκε να είναι ο εκδότης της πολιτισμικής στήλης της εφημερίδας. Από το 2010, είναι συντάκτης των διεθνών ειδήσεων της δανέζικης εφημερίδας.