Η επική νίκη του Ναπολέοντα στο Άουστερλιτς. Πώς ο γάλλος αυτοκράτορας αξιοποίησε την ομίχλη εναντίον του ρωσο-αυστριακού στρατού και εδραίωσε τη φήμη του ως μέγας στρατηλάτης

πηγή: “Οι 100 μεγαλύτερες μάχες όλων των εποχών. Μεγάλες μάχες που χάραξαν την ιστορία του κόσμου”

Το Αούστερλιτς ήταν η μεγαλύτερη νίκη του Ναπολέοντα και ανέδειξε τον Γάλλο αυτοκράτορα στον κορυφαίο στρατιωτικό οργανωτή της εποχής του. Ενίσχυσε την αυτοπεποίθησή του γαλλικού στρατού, οδήγησε στην τελική διάλυση του Τρίτου Συνασπισμού, κράτησε προσωρινά τη Ρωσία έξω από τον πόλεμο και σταθεροποίησε τον Ναπολέοντα στην εξουσία για μία ακόμη δεκαετία.

Την άνοιξη του 1804 το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης βρίσκονταν σε πόλεμο εναντίον της επέκτασης της Γαλλικής αυτοκρατορίας του Ναπολέοντα. Η Μεγάλη Βρετανία είχε εμποδίσει ή τουλάχιστον αναβάλει, μία πιθανή εισβολή στα εδάφη της με τη νίκη της στο Τραφάλγκαρ στις 21 Οκτωβρίου 1805. Αφού ματαιώθηκε ο αντικειμενικός στόχος του για εισβολή στην Αγγλία, ο Ναπολέοντας στράφηκε ανατολικά προς την κεντρική Ευρώπη. Οι Βρετανοί ανέμεναν αυτή την κίνηση και τον Απρίλιο του 1805 είχαν σχηματίσει και χρηματοδοτήσει τον Τρίτο Συνασπισμό με τη Ρωσία και την Αυστρία, ώστε να σταματήσουν τη γαλλική προέλαση.

Ο Συνασπισμός κινήθηκε πολύ αργά από τον έμπειρο γαλλικό στρατό. Τον Νοέμβριο ο Ναπολέων κατέλαβε τη Βιέννη με ελάχιστη αντίσταση και συνέχισε την πορεία του ανατολικά στη Μοραβία. Οι Αυστριακοί υπό τον αυτοκράτορα Φραγκίσκο Β και οι Ρώσοι υπό τον τσάρο Αλέξανδρο Α κινήθηκαν για να εμποδίσουν τους προελαύνοντες Γάλλους. Οι δύο αντίπαλοι στρατοί συναντήθηκαν τελικά δυτικά του Αούστερλιτς, το οποίο ανήκει σήμερα στη δημοκρατία της Τσεχίας. Δυστυχώς για τον Συνασπισμό, ο Ναπολέων έφτασε πρώτος και είχε αρκετό χρόνο για να μελετήσει την περιοχή και να καταστρώσει τα σχέδιά του.

Ο Γάλλος αυτοκράτορας απέσυρε σκοπίμως τον στρατό του δυτικά του οροπεδίου Πράτσεν σε μία θέση όπου μπορούσε να κρύψει το μεγαλύτερο μέρος των δυνάμεών του από τις εχθρικές παρατηρήσεις και να παρασύρει τους αντιπάλους του στην παγίδα. Την 1η Δεκεμβρίου οι στρατοί του Συνασπισμού προχώρησαν στο οροπέδιο συμφώνως προς τα σχέδιά τους. Στο τέλος της ημέρας, οι 85.000 Αυστριακοί και Ρώσοι, που διέθεταν 278 κανόνια, βρέθηκαν μπροστά στους 70.000 άνδρες και στα 140 κανόνια του Ναπολέοντα.

Ενώ οι Ρώσοι και οι Αυστριακοί είχαν ελάχιστη εμπιστοσύνη μεταξύ τους, οι Γάλλοι ήταν ενωμένοι υπό τον αυτοκράτορά τους. Στη διαταγή του για τη μάχη, ο Ναπολέων τόνισε στο στράτευμα του τη σημασία της επικείμενης μάχης: “Στρατιώτες, θα διευθύνω προσωπικά τα τάγματα σας. Θα μείνω εκτός βολής εάν με τη συνηθισμένη ανδρείας σας, προκαλέσετε τη σύγχυση και τη διάλυση της εχθρικής παράταξης. Αν όμως η νίκη φανεί αβέβαιη έστω και για λίγο θα δείτε τον αυτοκράτορα σας να πολεμά στην πρώτη γραμμή”.

Ο Ναπολέων σημείωσε επίσης ότι η μάχη θα ήταν αιματηρή και εξέφρασε τη γνώμη του για τον εχθρό: “Κανένας δεν θα εγκαταλείψει τις γραμμές μας με τη δικαιολογία ότι μεταφέρει τραυματίες. Όλοι πρέπει να έχουν στο μυαλό τους ότι είναι απολύτως αναγκαίο να συντρίψουμε τους πληρωμένους υπηρέτες της Αγγλίας που μισούν τόσο πολύ το έθνος μας”.

“Ο ήλιος του Άουστερλιτς” και η νίκη

Στη δεξιά πτέρυγα του στο Ναπολέων είχε τοποθετήσει επίτηδες ελάχιστους άνδρες στο μέρος που φαινόταν να είναι το πιο αδύνατο σημείο της άμυνάς του. Ωστόσο, επικεφαλής των 10 χιλιάδων Γάλλων στρατιωτών που βρίσκονταν κατά μήκος του χειμάρρου Γκόλντμπαχ ήταν ο στρατάρχης Λουί Νταβού, ένας από τους καλύτερους στρατηγούς του Ναπολέοντα. Νωρίς το πρωί της 2ας Δεκεμβρίου, πάνω από 40.000 Ρώσοι υπό τον κόμη Φρήντριχ φον Μπουξχόουντεν βάδισαν εναντίον του Νταβού κάτω από πυκνή ομίχλη.

Το Γ Σώμα του Νταβού άντεξε στην πίεση. Στις 8:00 π.μ ο Ναπολέων διέταξε την προώθηση άλλων 20.000 ανδρών που ήταν κρυμμένοι κάτω από την ομίχλη και τους καπνούς της μάχης. Καθώς βάδιζαν εναντίον του εχθρικού κέντρου, η ομίχλη καθάρισε και ο ήλιος φάνηκε μέσα από τα σύννεφα. Ο Ναπολέων και οι άνδρες του θεώρησαν τον “ήλιο του Αούστερλιτς” σημάδι μιας επικείμενης νίκης.

Ο Συνασπισμός αιφνιδιασμένος από την επίθεση εναντίον του κέντρου του, έριξε στη μάχη τις εφεδρείες του οι οποίες ανέκοψαν τους προελαύνοντες Γάλλους, αλλά δεν κατάφεραν να τους σταματήσουν. Επίσης, τα στρατεύματα του Ναπολέοντα στον βορρά κατάφεραν να προωθηθούν, ενώ ο Ντάβου έκανε αντεπίθεση στον χείμαρρο Γκόλντμπαχ. Η μάχη μαινόταν επί αρκετές ώρες. Η συμπλοκή ήταν τόσο άγρια ώστε το γαλλικό πεζικό αποτελείωνε οποιονδήποτε τραυματία συναντούσε στον δρόμο του. Αυτό γινόταν τόσο για την ασφάλεια των μετόπισθεν όσο και από την πολεμική μανία των στρατιωτών. Σε όλο το μέτωπο οι Γάλλοι φώναζαν “Να μην γλιτώσει κανείς”, ενώ άνοιγαν τον δρόμο ανάμεσα από τις ρωσικές και τις αυστριακές γραμμές με τα όπλα και τις ξιφολόγχες.

Γύρω στις 10:00 π.μ οι Γάλλοι διέσπασαν το εχθρικό κέντρο και όρμησαν στην οπισθοφυλακή του. Αργά το απόγευμα οι δυνάμεις του Συνασπισμού είχαν τραπεί σε άτακτη και ανοργάνωτη φυγή προς τα ανατολικά. Άφησαν πίσω τους 15.000 νεκρούς και τραυματίες, ενώ είχαν 11.000 αιχμαλώτους. Μεταξύ των νεκρών βρίσκονταν 200 από τους προσωπικούς φρουρούς του τσάρου. Ο Ναπολέων παρατήρησε τα πτώματα των νεκρών, οι περισσότεροι από τους οποίους ανήκαν στη ρωσική αριστοκρατία, και είπε: “Πολλές όμορφες κυρίες στην Αγία Πετρούπολη θα θρηνήσουν πίκρα αυτή την ημέρα”.

Οι Γάλλοι, εξαντλημένοι από τη μακρά πορεία τους και τη μάχη, δεν καταδίωξαν τους αντιπάλους τους. Σταμάτησαν για να ξεκουραστούν, να θάψουν τους 2000 νεκρούς και να φροντίσουν τους 7.000 τραυματίες τους. Αργότερα ο Ναπολέων υιοθέτησε επισήμως πολλά ορφανά παιδιά των νεκρών στρατιωτών και τους έδωσε το όνομά του. Αυτό το γεγονός, μαζί με τις ιστορίες για τον “Ήλιο του Αούστερλιτς” συνέβαλαν πολύ στη συνεχώς αυξανόμενη φήμη του.

Η αποχώρηση του ντροπιασμένου τσάρου και τα αποτελέσματα της μάχης

Το Άουστερλιτς, επίσης γνωστό ως η Μάχη των Τριών Αυτοκρατόρων, έδωσε στο Ναπολέοντα τον έλεγχο της ανατολικής Ευρώπης και οδήγησε στο τέλος του Τρίτου Συνασπισμού. Στις 26 Δεκεμβρίου ο Φραγκίσκος Β της Αυστρίας υπέγραψε τη συνθήκη Πρέσμπουργκ, παραχωρώντας τεράστιες εκτάσεις γης στη Γαλλία. Η Πρωσία που σκεφτόταν να εισέλθει στον Συνασπισμό, υπέγραψε συνθήκη ειρήνης με τον Ναπολέοντα λίγο μετά τη γνωστοποίηση του αποτελέσματος της μάχης του Αούστερλιτς.

Ο Τσάρος Αλέξανδρος οδήγησε τους επιζώντες του στρατού πίσω στη Ρωσία. Πριν φύγει, έστειλε ένα μήνυμα στους Γάλλους: “Πείτε στον ηγέτη σας ότι φεύγω. Πείτε του ότι έκανε θαύματα… ότι η μάχη αύξησε τον θαυμασμό μου προς το πρόσωπό του. Ότι είναι ένας σταλμένος από τους ουρανούς. Ότι θα χρειαστούν 10 χρόνια για να μπορέσει ο στρατός μου να γίνει ίσος με τον δικό του”.

Φυσικά η ισχύς του Ναπολέοντα δεν κράτησε εκατό χρόνια, αλλά μόνο δέκα. Τελικά, οι εχθροί του ενώθηκαν για μία ακόμη φορά και κατάφερε να τον νικήσουν στη Λειψία και να τον στείλουν εξορία. Αν ο Ναπολέων είχε επιτύχει στις προσπάθειές του να συνεχίσει να επεκτείνει την αυτοκρατορία του, η μάχη του Αούστερλιτς θα είχε πολύ μεγαλύτερη θέση στην ιστορία ως μία αποφασιστική καμπή για το μέλλον της Γαλλίας. Ωστόσο, οι μεταγενέστερες ήττες του, περιλαμβανομένης της τελικής στο Βατερλό, μείωσαν τη σημασία της. Η μεγαλύτερη όμως, συνέπεια του Αούστερλιτς ήταν να υπάρξει μία άλλη δεκαετία αιματηρών και θανατηφόρων πολέμων η οποία γέμισε τα κοιμητήρια και άδειασε τα θησαυροφυλάκια ολόκληρης της Ευρώπης.

πηγή: “Οι 100 μεγαλύτερες μάχες όλων των εποχών. Μεγάλες μάχες που χάραξαν την ιστορία του κόσμου”, Michael Lee Lanning, Εκδόσεις Ενάλιος

Πηγή χαρακτηριστικής εικόνας: Wikimediamtx Commons

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Οι ερωμένες του Μεγάλου Ναπολέοντα, που έστελνε ακόμη και στο θάνατο τους συζύγους τους και οι απιστίες της Ζοζεφίνας, που τον περιφρονούσε