Η επεισοδιακή πεζοδρόμηση της Ερμού. Οι αντιδράσεις των εμπόρων που διαδήλωναν κατά του έργου και όταν έγινε το υπερασπίστηκαν γιατί ενίσχυσε την κίνηση

30 Δεκεμβρίου 1997. Μερικά εικοσιτετράωρα πριν τους εορτασμούς της έλευσης του νέου έτους, τα φώτα της στολισμένης Αθήνας είναι στραμμένα στην Ερμού. Η πεζοδρόμηση του ιστορικότερου εμπορικού δρόμου της πρωτεύουσας είναι γεγονός και, παρά τις έντονες αντιδράσεις των καταστηματαρχών και τη δίχρονη καθυστέρηση των έργων, η κόκκινη κορδέλα των εγκαινίων κόβεται με κάθε επισημότητα σε κλίμα πανηγυρικό. 

Βασικός άξονας του πρώτου πολεοδομικού σχεδίου της πρωτεύουσας και ένας από τους πρώτους δρόμους που σχεδιάστηκαν στη σύγχρονη πόλη της Αθήνας. Η Ερμού, από την εποχή της κατασκευής της τη δεκαετία του 1830, αποτέλεσε αναπόσπαστο κομμάτι του εμπορικού τριγώνου της παλιάς πόλης, βασικό δίαυλο επικοινωνίας ανάμεσα στο Σύνταγμα και στο Μοναστηράκι, καθώς και το μεγαλύτερο και ζωτικότερο σημείο εμπορικής κίνησης του κέντρου.

Σήμερα, η ιστορική οδός είναι πεζοδρομημένη στο σύνολό της. Ωστόσο, η πεζοδρόμηση αυτή, η οποία χρονολογείται στο πολύ πρόσφατο παρελθόν, ήταν ιδιαίτερα επεισοδιακή.

«Ένας από τους ωραιότερους κι εμπορικότερους δρόμους στην Ευρώπη»

Ήδη από τη δεκαετία του ’60, με τη ραγδαία αύξηση του πληθυσμού της πρωτεύουσας και την όλο και μαζικότερη χρήση των αυτοκινήτων, η Ερμού είχε αρχίσει να υποβαθμίζεται σημαντικά. Τα καυσαέρια από τα οχήματα άφηναν το στίγμα τους στα άλλοτε καλοδιατηρημένα κτίρια και νεοκλασικά της περιοχής, ενώ οι μαγαζάτορες ισχυρίζονταν ότι τους βρώμιζαν τα εμπορεύματα. Παράλληλα, η φασαρία και η κυκλοφοριακή συμφόρηση είχαν κάνει τον περίπατο στον εμπορικό δρόμο ανυπόφορο.

Έτσι, ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ’80 γίνονταν σοβαρές σκέψεις για την πεζοδρόμησή του. Με την κωλυσιεργία και τη γραφειοκρατία του ελληνικού δημοσίου, οι συζητήσεις αυτές διήρκεσαν σχεδόν οκτώ χρόνια. Η τελική απόφαση πάρθηκε με αφορμή τη λήψη μέτρων για τη γενικότερη αναβάθμιση του ιστορικού κέντρου της Αθήνας. Έτσι, το μεγαλεπήβολο έργο ξεκίνησε τον Απρίλιο του 1995. Το σχέδιο περιελάμβανε τον αποκλεισμό των αυτοκινήτων από το Εμπορικό Τρίγωνο (Σταδίου-Αθηνάς-Μητροπόλεως) και την εξ ολοκλήρου απόδοσή του στους πεζούς.

«Ο πεζόδρομος της Ερμού θα αποτελέσει μια ανάσα ζωής και πολιτισμού για ολόκληρη την Αθήνα και θα γίνει ένας από τους ωραιότερους και εμπορικότερους δρόμους στην Ευρώπη», δήλωνε ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Κώστας Λαλιώτης. Άλλοι έσπευσαν να παρομοιάσουν το έργο με τη ρωμαϊκή Via Contioti ή την Oxford Street του Λονδίνου. Φαντασιώνονταν έναν εντυπωσιακό πεζόδρομο που θα κατέληγε σε μία ελληνική Πιάτσα ντι Σπάνια «με τσολιάδες, αίγλη και στυλ». Ωστόσο, δεν μοιράζονταν όλοι τον ίδιο ενθουσιασμό.

Καταστηματάρχες εναντίον πεζοδρόμησης

Ο Εμπορικός Σύλλογος Αθηνών είχε αντιρρήσεις σχετικά με την πεζοδρόμηση. Πολλοί καταστηματάρχες που δραστηριοποιούνταν στην Ερμού θεωρούσαν ότι ο πεζόδρομος θα ήταν επιζήμιος για τα μαγαζιά τους. Μάλιστα, μερικοί από αυτούς οργανώθηκαν και διαδήλωσαν προκειμένου να μην πραγματοποιηθεί το έργο. Ωστόσο, οι ανησυχίες που εκφράστηκαν επίσημα από τον Εμπορικό Σύλλογο δεν είχαν να κάνουν με τη φύση του έργου, αλλά με πρακτικά θέματα. Υποστήριζαν ότι τα έργα θα εμπόδιζαν την κυκλοφορία του αγοραστικού κοινού, οι βιτρίνες των καταστημάτων θα ήταν δυσπρόσιτες, ενώ ακόμα και ο ανεφοδιασμός των εμπορευμάτων θα δυσχεραινόταν σημαντικά. Επιπλέον, η έναρξη των εργασιών συνέπιπτε με την έναρξη της περιόδου των εκπτώσεων. Οι προβληματισμοί ήταν υπαρκτοί αλλά τόσο ο υπουργός Κώστας Λαλιώτης, όσο και ο δήμαρχος Αθηναίων, Δημήτρης Αβραμόπουλος, έσπευσαν να τους καθησυχάσουν.

«Είμαστε περίπου 4.500 μικρές-οικογενειακές επιχειρήσεις που στο σύνολό τους απασχολούν γύρω στους 12.000 υπαλλήλους και άλλους 10.000 συνεργαζόμενους. Με όσα συμβαίνουν εδώ και έναν και πλέον χρόνο, κινδυνεύουμε με αφανισμό, καθώς ο τζίρος μας έχει μειωθεί κατά 50%», διαμαρτύρονταν οι καταστηματάρχες που ισχυρίζονταν ότι πλήττονταν τραγικά από τον περιορισμό της κυκλοφορίας των οχημάτων στην περιοχή.

Σύμφωνα με έρευνα που διεξήγαγε την ίδια περίοδο ο Εμπορικός Σύλλογος Αθηνών σε συνεργασία με το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο, οι χονδρέμποροι του Τριγώνου δήλωναν δυσαρεστημένοι σε ποσοστό 97%, ενώ οι έμποροι λιανικής σε ποσοστό 50%. Παρά τις αντιδράσεις και τη γενικευμένη δυσαρέσκεια στον εμπορικό κόσμο, η πεζοδρόμηση τελικά ολοκληρώθηκε το Δεκέμβριο του 1997, δυόμιση χρόνια μετά την έναρξη των εργασιών.

Ένας «νέος αέρας»

Στις 30 Δεκεμβρίου του 1997, ο Κώστας Λαλιώτης και ο Δημήτρης Αβραμόπουλος παρουσία πλήθους κόσμου και επισήμων, έκοψαν την κόκκινη κορδέλα σημαίνοντας επίσημα το άνοιγμα του πεζοδρόμου για το ευρύ κοινό.

Το έργο στοίχισε συνολικά 2,2 δισεκατομμύρια δραχμές και σύμφωνα με το ΥΠΕΧΩΔΕ επρόκειτο για «τη μεγαλύτερη πεζοδρόμηση που έγινε ποτέ στην Ελλάδα». Η πλακόστρωση της Ερμού από το ύψος της πλατείας Συντάγματος έως την οδό Αιόλου, κάλυπτε μία έκταση 10.000 τετραγωνικών μέτρων, η οποία εξοπλίστηκε, εκτός των άλλων, με νέα δίκτυα υποδομής (ΟΤΕ, ΔΕΗ, ύδρευσης, αποχέτευσης, φυσικού αερίου).

Με το νέο έτος, οι διαμαρτυρίες των εμπόρων είχαν πλέον δώσει τη θέση τους σε ένα γενικευμένο κλίμα αισιοδοξίας. Πράγματι, παρά την καθυστέρηση της διεκπεραίωσης του έργου, η πεζοδρόμηση της Ερμού έδωσε στην περιοχή ένα νέο αέρα και αύξησε κατακόρυφα τον τζίρο των καταστημάτων.

Σταδιακά πεζοδρομήθηκαν και αρκετοί πάροδοι, έγιναν δενδροφυτεύσεις και φτιάχτηκαν συντριβάνια. Όσο η περιοχή αναβαθμιζόταν αισθητικά, αυξανόταν η κίνηση, πολλαπλασιάζονταν τα καταστήματα και , όπως ήταν λογικό, εκτοξεύονταν τα ενοίκια.

Σήμερα, ο δρόμος παραμένει ένας από τους πιο πολυσύχναστους της πρωτεύουσας. Τόσο οι Αθηναίοι, όσο και οι τουρίστες που τον διασχίζουν καθημερινά ανέρχονται σε αρκετές χιλιάδες. Πλέον, πολλές από τις οικογενειακές επιχειρήσεις που στο παρελθόν κυριαρχούσαν στην ιστορική οδό έχουν δώσει τη θέση τους σε υποκαταστήματα και παραρτήματα ξένων αλυσίδων. Ο ανταγωνισμός έχει ενταθεί, οι τιμές έχουν πέσει, ωστόσο οι θαμώνες παραμένουν σταθεροί.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”:  Καπνικαρέα, η ιστορική εκκλησία στην οδό Ερμού που οικοδόμησε ένας φοροεισπράκτορας που «κυνηγούσε» σπίτια με πολλές καμινάδες. Έτσι βγήκε η έκφραση «από μεγάλο τζάκι»