Η επεισοδιακή αποχώρηση της Μαρίας Κάλας από την όπερα της Ρώμης. Στη κατάμεστη αίθουσα ήταν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Οι φήμες ότι κατέρρευσε από ένα σφύριγμα

Ήταν το πρώτο μεγάλο γεγονός του 1958. Μόλις την επομένη της πρωτοχρονιάς, περίπου τρεις χιλιάδες άνθρωποι  που μπόρεσαν να προμηθευτούν το πολυπόθητο εισιτήριο, κατέκλυζαν στην Όπερα της Ρώμης για να δουν και να ακούσουν τη Μαρία Κάλας στην «Νόρμα» του Μπελίνι.

Η παράσταση άρχισε αλλά δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Τότε οι Ιταλοί μίσησαν την Κάλας.

Ο πυρετός του φουαγιέ

Όλη η αριστοκρατική Ρώμη ήθελε να είναι εκείνο το βράδυ στο λαμπρό μέγαρο. Πλούσιοι, εκκεντρικοί, καλλιτέχνες, διάσημοι ηθοποιοί όπως η Άννα Μανιάνι, χιλιάδες φίλοι της όπερας και της κοσμικής ζωής, έφτασαν από νωρίς στην όπερα κάνοντας τα φλας των φωτογράφων να αστράψουν. Ανάμεσά τους και η διάσημη «κουτσομπόλα» του Χόλιγουντ, Έλσα Μάξγουελ, που ταξίδεψε στη Ρώμη για να ζήσει και αυτή μαζί με τους άλλους θεατές το θρύλο που άκουγε στο όνομα: Μαρία Κάλας.

Τελευταίος στο θέατρο μπήκε ο Πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας, Τζοβάνι Γκρόνκι αγκαζέ την σύζυγό του. Η Κάλας, που ακόμη ήταν κυρία Μενεγκίνι, από τον γάμο της με τον μουσικόφιλο βιομήχανο Τζοβάνι-Μπατίστα Μενεγκίνι, ήταν το μεγαλύτερο αστέρι με ιταλική υπογραφή και όλοι περίμεναν να την αποθεώσουν. Όμως η βραδιά εξελίχθηκε εντελώς διαφορετικά…

Πράξη πρώτη

Η αναμονή του απαιτητικού κοινού που έχει κατακλείσει την πλατεία και τα θεωρεία της Όπερας της Ρώμης φτάνει στο τέλος της. Τα φώτα χαμηλώνουν. Όλοι με κομμένη την ανάσα περίμεναν την Κάλας. Η Μαρία Κάλας ήταν πίσω από την βαριά βελούδινη αυλαία. Είχε προετοιμαστεί να ερμηνεύσει έναν από τους πιο απαιτητικούς ρόλους του «μπελ κάντο».

Η Νόρμα του Μπελίνι θεωρείται από τις πλέον δύσκολες όπερες. Αρχιέρεια των Δρυίδων και κόρη του Αρχιερέα Οροβέζο, είναι παντρεμένη κρυφά με το Ρωμαίο Ανθύπατο Πολλιόνε και έχει αποκτήσει μαζί του δύο παιδιά. Οι Γαλάτες ιερείς και πολεμιστές με αρχηγό τον Οροβέζο περιμένουν τη Νόρμα να δώσει το σύνθημα για τον πόλεμο εναντίον των Ρωμαίων. Για χατίρι όμως του Πολλιόνε καθυστερεί. Η Νόρμα προσεύχεται στη Σελήνη να φέρει την ειρήνη, τραγουδώντας την άρια «Κάστα ντίβα» (Αγνή Θεά).

Είναι ίσως η πιο γνωστή άρια του Μπελλίνι. Οι άριες του Μπελίνι είναι παρατεταμένες μελωδίες, όπως έγραψε ο Βάγκνερ, με συναισθηματική εκφραστικότητα. Παράδειγμα η «Casta Diva». Η προσευχή αυτή θεωρείται το κεντρικό κομμάτι της σκηνής και ίσως και ολόκληρης της Όπερας. Ο μυστικός έρωτας του Πολλιόνε για τη Νόρμα έχει σβήσει και τώρα αγαπά τη νεαρή ιέρεια Ανταλτζίζα η οποία εξομολογείται τα πάντα στη Νόρμα. Εδώ έχουμε το ντουέτο της Νόρμα και της Ανταλτζίζα που είναι μια από τις πιο ωραίες μελωδίες του Μπελίνι. Όταν η Νόρμα μαθαίνει την προδοσία του Πολλιόνε οργίζεται.

Το σφύριγμα και η αποχώρηση

Η Κάλας περιμένει να αποθεωθεί όμως κάτι δεν πάει καλά. Στο τέλος της πρώτης πράξης ανάμεσα στα χειροκροτήματα ακούγονται γιουχαΐσματα και κάποια σφυρίγματα. Ό,τι χειρότερο για μια ντίβα. Η αυλαία έπεσε και όλοι περίμεναν το δεύτερο μέρος του έργου. Η δεύτερη πράξη δεν άρχισε ποτέ. Η Μαρία Κάλας δήλωσε ασθενής, είπε ότι «έχασε» τη φωνή της και έφυγε από το θέατρο για να αναπαυθεί στη σουίτα του ξενοδοχείου της. Η «συγγνώμη» της Ντίβας προς το κοινό δεν στάθηκε ικανή να ανατρέψει τα όσα ακολούθησαν.

Στο άκουσμα της ανακοίνωσης στην αίθουσα επικράτησε πανδαιμόνιο. Τα γιουχαΐσματα ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο. Η Όπερα της Ρώμης δεν ήταν προετοιμασμένη για μια τέτοια εξέλιξη και δεν υπήρχε αντικαταστάτρια για να συνεχιστεί η παράσταση.  Οι οργισμένοι Ρωμαίοι το πήραν πολύ προσωπικά και θεώρησαν την αποχώρηση της Κάλας ως μια μεγάλη απρέπεια και ασέβεια ακόμη και προς τον Πρόεδρο της Ιταλικής Δημοκρατίας.

Μερικές δεκάδες από τους θεατές συγκεντρώθηκαν έξω από το ξενοδοχείο της Κάλας και φώναζαν υβριστικά συνθήματα εναντίον της.

Το εκρηκτικό ταμπεραμέντο της ντίβας δεν τους άφησε να πιστέψουν ότι αρρώστησε και θεώρησαν την πράξη της ως ένα καπρίτσιο.

Την επόμενη ημέρα η Κάλας ήταν «κρεμασμένη στα μανταλάκια». Σύσσωμος ο Ιταλικός τύπος είχε πρωτοσέλιδη την «αγένεια» της Κάλας. Το θέμα φυσικά ήταν πρωτοσέλιδο στις μεγάλες εφημερίδες όλου του κόσμου. Και φυσικά στην Ελλάδα.

Μάλιστα ο βουλευτής Σανσόνε κατέθεσε ερώτηση στη Βουλή και ζητούσε από τον Πρωθυπουργό να πάρει μέτρα ώστε να μην επαναληφθεί παρόμοιο περιστατικό στο μέλλον. Ο καλλιτεχνικός Διευθυντής της Όπερας της Ρώμης, Σαμπρόζι δήλωσε ότι θα ζητήσει από τη γενική Διεύθυνση να μηνύσει την Κάλας. Οι Ιταλοί δεν φαίνονταν διατεθειμένοι να συγχωρήσουν την απρέπεια της Μαρίας Κάλας.

Η απάντηση της Κάλας

«Κάποιοι λένε ότι έφυγα από το θέατρο εξ’ αιτίας των γιουχαϊσμάτων και των σφυριγμάτων. Όποιος έστω και λίγο με ξέρει καταλαβαίνει ότι αυτό είναι γελοίο. Οι αποδοκιμασίες δεν με φοβίζουν, ούτε το εχθρικό κοινό. Με πεισμώνουν και με κάνουν να τραγουδάω καλύτερα. Στη Ρώμη όμως δεν μπορούσα να τραγουδήσω. Ήμουν ανήμπορη.

Το πρωί με είχε εξετάσει γιατρός που έστειλε η Όπερα και διέγνωσε ότι είχα βρογχίτιδα και τραχίτιδα και ότι δεν έπρεπε να τραγουδήσω για τουλάχιστον μια βδομάδα.

Την επόμενη μέρα το πρωί μου τηλεφώνησε η σύζυγος του Προέδρου της Ιταλικής Δημοκρατίας και μου μετέφερε το μήνυμά του: Πες στη Μαρία ότι ξέρω ότι ήταν άρρωστη και δεν μπορούσε να συνεχίσει. Δυστυχώς αυτό το μήνυμα δεν πήρε να το πει και στις εφημερίδες.

Πολλοί δημοσιογράφοι απαιτούσαν μια φωτογραφία μου άρρωστη στο κρεβάτι για να με πιστέψουν. Όμως εγώ είμαι σοβαρή καλλιτέχνης, δεν είμαι καμία σουμπρέτα να φωτογραφίζομαι άρρωστη στο κρεβάτι μου. Αυτό έκανε έξαλλο τον τύπο που θεώρησε καλό να συνεχίσει να αναπαράγει κουτσομπολιά περί του ιδιότροπου χαρακτήρα μου παρά να πουν τη δική μου ιστορία. Ξέρω ότι το όνομά μου υπέστη μεγάλη καταστροφή από αυτό το περιστατικό».

Η Μαρία Κάλας «αναμετρήθηκε» με την Νόρμα του Μπελίνι, πολλές φορές, μετά το ατυχές περιστατικό της Ρώμης και πάντα μάγευε το κοινό με την ανυπέρβλητη ερμηνεία της.

Τον Αύγουστο του 1960 τραγούδησε την όπερα στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή και σκηνικά του Γιάννη Τσαρούχη.

Την ώρα που τραγουδούσε την άρια «Κάστα Ντίβα» δύο λευκά περιστέρια αφέθηκαν στον ουρανό. Μετά το τέλος της παράστασης το κοινό χειροκροτώντας την κάλεσε δέκα φορές στη σκηνή για να την αποθεώσει.

Ακούστε την ηχογράφηση από την ημιτελή παράσταση στην Όπερα της Ρώμης στις 2 Ιανουαρίου του 1958:

Δείτε πώς παρουσίασαν το γεγονός τα ιστορικά επίκαιρα της εποχής (αρχείο Pathe)

Διαβάστε στη “ΜτΧ”:  Η σκληρή δίαιτα της Μαρίας Κάλλας και τα ηλεκτρικά μασάζ τα οποία τη μεταμόρφωσαν σε μια κομψή γυναίκα. Η κορυφαία υψίφωνος είχε αδυναμία στα γλυκά