Η εντολή του Βρετανού Κυβερνήτη της Κέρκυρας να πυρπολήσουν τα σπίτια για την αντιμετώπιση του λοιμού. Το διάταγμα προέβλεπε ακόμα και εκτελέσεις παραβατών

«Επειδή το κολλητικόν Πάθος, το οποίον με το χθεσινόν μας Προκήρυγμα εδημοσιεύσαμεν, και το οποίο επρωτοφάνη εις το Χωρίον Μαραθιά, το εις την περιοχή του Λευκίμου… δια τούτο η Τελεσιουργός Διοίηκησις, επειδή εγνώρισε πολλά αναγκαία εις τούτο μια προφύλαξιν της Κοινής Υγείας, επρόσταξεν αμέσως να καύσωσι το αυτό Χωρίον».

Η παραπάνω εντολή δόθηκε από τον Κυβερνήτη της Κέρκυρας στις 27 Δεκεμβρίου του 1815, Στρατάρχη Τζέιμς Κάμπελ. Τα Επτάνησα τότε αποτελούσαν τμήμα του Ηνωμένου Βασιλείου και έδρα του Ύπατου Αρμοστή Ιονίων Νήσων.

Ποινή θανάτου και πυρπόλησης ακόμη και χωριών στους ανυπάκουους

Η φονική πανώλη χτύπησε στο νησί των Φαιάκων. Στο χωριό Μαραθιάς από το τέλος Νοεμβρίου φάνηκαν τα πρώτα κρούσματα. Η συνεχής μεταφορά εμπορευμάτων και ανθρώπων από την Ήπειρο αναφέρθηκε ότι ήταν η αιτία της μετάδοσης της μολυσματικής ασθένειας.

Ο Τζέιμς Κάμπελ και οι άλλοι αξιωματικοί άφησαν τον καιρό να περάσει και έτσι σχεδόν ένα μήνα μετά τα πρώτα κρούσματα, τη δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων αποφάσισαν να λάβουν ακραία μέτρα για την προστασία του νησιού. Έτσι έδωσαν εντολή να πυρπολήσουν ολόκληρο το χωριό!

Δεν περιορίστηκαν μόνο στην πυρά του Μαραθιά, αλλά κάλεσαν τους πολίτες να τηρήσουν πιστά όλα τα μέτρα ασφαλείας και ανακοίνωσαν ότι οι παραβάτες θα τιμωρούνταν με την ποινή του θανάτου. Για την αντιμετώπιση της κατάστασης συστάθηκε ειδική Επιτροπή Δημόσιας Υγείας.

Οι κάτοικοι των μολυσματικών περιοχών απαγορεύτηκε να έχουν επικοινωνία με κατοίκους άλλων χωριών. Η ποινή για τους ανυπάκουους ήταν η πυρπόληση του σπιτιού, του μαγαζιού ακόμη και ολόκληρου χωριού – αν οι παραβάτες ήσαν αρκετοί.

Επί τόπου εκτέλεση

Τρεις μέρες μετά το διάταγμα του Κάμπελ, στις 30 Δεκεμβρίου συγκροτήθηκε ειδικό οκταμελές στρατοδικείο, με έδρα τη Μεσογγή, που εκδίκαζε τις παραβάσεις σχετικά με τις απαγορεύσεις που είχαν επιβληθεί για τον λοιμό. Η εντολή ήταν η προσαγωγή των παραβατών στο στρατοδικείο και σε κάποιες ειδικές περιπτώσεις υπήρχε εξουσιοδότηση για επί τόπου τουφεκισμό των παραβατών.

Τα Λαζαρέτα

Τα Λαζαρέτα ήταν κλειστές μονάδες καραντίνας και υπήρχαν στην Κέρκυρα από την εποχή της Ενετοκρατίας το 1588. Η Πανούκλα του μεσαίωνα που αφάνισε πάνω από 25 εκατομμύρια κόσμο είχε κάνει τους Ενετούς πολύ αυστηρούς στα μέτρα περιορισμού της νόσου. Μάλιστα η Κέρκυρα, επί  ενετοκρατίας, είχε χτυπηθεί από την Πανώλη το 1611, το 1630, το 1648 και το 1673.

Για να αποφύγουν την εξάπλωση της νόσου αποφασίστηκε διπλή σειρά στρατιωτικών αποσπασμάτων στις όχθες του ποταμού της Λευκίμης. Με το νέο έτος, 1816 αποφασίστηκε η δημιουργία δύο λοιμοκαθαρτηρίων στην Αγία Τριάδα Αργυράδων και στο Χλωμό. Το σχέδιο ήταν να ανακόψουν το λοιμό που έπληττε τα χωριά. Τα λαζαρέτα στήθηκαν σε μια μεγάλη έκταση και εκεί τέθηκαν σε περιορισμό 2.300 άνθρωποι. Ταυτόχρονα οι βρετανικές αρχές σφράγισαν ναούς, κοινόχρηστους χώρους και ξεκίνησε αυστηρός έλεγχος των αποθεμάτων τροφίμων, ώστε κάθε οικογένεια να έχει τουλάχιστον τα απαραίτητα.

Αμοιβή για όποιον καταγγέλλει – Εκτέλεση για τους παραβάτες

Η αστυνομία όρισε αμοιβή 20 τάληρα για όποιον καταγγείλει παραβάτες των οδηγιών και 1.000 τάληρα για όποιον αποκαλύψει πώς διαδίδεται ο λοιμός.

Οι παραβάτες αντιμετώπιζαν την εκτέλεση και δήμευση της περιουσίας τους υπέρ του Δημοσίου.

Στο Λαζαρέτο του Χλωμού καταγράφηκαν οι πρώτοι θάνατοι αλλά η Διοίκηση Κάμπελ απέφυγε σε όλη τη διάρκεια του λοιμού να ανακοινώσει αριθμό νεκρών. Μάλιστα σε μια περίπτωση εκτελέστηκε ένας στρατιώτης γιατί δεν ακολούθησε τους κανονισμούς της καραντίνας.

Ο αριθμός των νεκρών

Τον Φεβρουάριο του 1816 έφτασε στο νησί ο Θωμάς Μαίτλαντ, ως ύπατος αρμοστής και για πρώτη φορά ανακοινώθηκε ότι ο αριθμός νεκρών είχε φτάσει τους 257. Οι μολυσμένοι στα λοιμοκαθαρτήρια ήταν 59 και τα πιθανά νέα κρούσματα έφταναν τα 269.  Ο αριθμός όμως ήταν μεγαλύτερος και άλλες πηγές ανέβαζαν τους νεκρούς σε 385 και τους μολυσμένους πάνω από χίλιους.

Απολύμανση από βαρυποινίτες

Ο Μαίτλαντ συνάντησε μεγάλη απροθυμία των υγειών ντόπιων για να προχωρήσουν στην απολύμανση σπιτιών, κοινόχρηστων χώρων, εκκλησιών και μαγαζιών. Έτσι μετέφερε φυλακισμένους από τη Μάλτα για να κάνουν τη επικίνδυνη δουλειά. Οι βαρυποινίτες «εθελοντές» θα κέρδιζαν την ελευθερία τους εφόσον επιβίωναν. Από τους 64 που ήρθαν στο νησί τελικά μόνο 14 επέζησαν.

Το τέλος του συναγερμού μετά από μεγάλο διάστημα χωρίς νέα κρούσματα ήρθε στις 8 Ιουνίου του 1816.

Δοξολογίες και περιφορά του σκηνώματος του Αγίου Πολιούχου, Σπυρίδωνα, σήμαναν το τέλος του εφιάλτη.

Πηγή: corfustory.eu και Αρχείο Ιστορικών Εγγράφων – Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος.

Διαβάστε ακόμη: Η πανούκλα που αφάνισε το 1/3 των κατοίκων της Λευκάδας. Το καράβι που θεωρήθηκε υπεύθυνο για το λοιμό. Γιατί η περιοχή του λοιμοκαθαρτηρίου ονομάστηκε Αγία Κάρα…