Η εντολή του Χίτλερ να εκτελούνται επί τόπου οι κομισάριοι της Σοβιετικής Ένωσης. Πώς τα τάγματα θανάτου των Ναζί έμειναν ατιμώρητα

Ιούνιος 1941. Στην ειδική αμαξοστοιχία του Χίτλερ, η οποία πραγματοποιεί διαδρομές μεταξύ Βερολίνου και Ανατολικής Πρωσίας, το γερμανικό επιτελείο καταστρώνει τις τελευταίες λεπτομέρειες του σχεδίου επίθεσης στη Σοβιετική Ένωση με τον κωδικό «Μπαρμπαρόσα».

Στα χέρια του στρατηγού της Βέρμαχτ, Μύλλερ φτάνει η εξής επιστολή με σφραγισμένο φάκελο «Στις επιχειρήσεις που θα γίνουν, το αίσθημα της δικαιοσύνης σε συγκεκριμένες περιπτώσεις πρέπει να παραμεριστεί μπροστά στην στρατιωτική αναγκαιότητα. Όσοι βρίσκονται στην εχθρική από εμάς πλευρά, δεν πρέπει να επιβιώσουν αλλά να εξαϋλωθούν, να ρευστοποιηθούν και να μην υπάρξουν ποτέ πια.» Επρόκειτο για τη «Διαταγή των Κομισαρίων», την ειδική οδηγία του Χίτλερ, με την οποία διέταζε την επί τόπου εκτέλεση όσων ήταν ενταγμένοι στο Κομμουνιστικό Κόμμα, των λεγόμενων πολιτικών κομισαρίων του Κόκκινου Στρατού (Komissarbefehl) . Ο στρατηγός Μύλλερ, θα ήταν ένας από τους πρώτους στρατηγούς που θα την υλοποιούσε λίγες ημέρες αργότερα.

Σύμφωνα με τις οδηγίες του Χίτλερ, οι παραστρατιωτικές ομάδες Θανάτου σε συνεργασία με τις μυστικές υπηρεσίες των Ες Ες θα είχαν μία και μόνο αποστολή: Την εξόντωση Εβραίων στις κατακτημένες περιοχές καθώς και τα μέλη του κομμουνιστικού κόμματος.

Στην κεντρική ομιλία του ο Χίτλερ προς τους στρατηγούς του στις 30 Μαρτίου του 1941 δήλωνε, μεταξύ άλλων, σύμφωνα με τον Φραντς Χάλντερ, αρχηγό του γερμανικού επιτελείου τα εξής :«… Πρόκειται για ένα πόλεμο ιδεολογιών, ο κομμουνισμός αποτελεί το μελλοντικό κίνδυνο. Πρέπει να δώσουμε ένα τέλος σε αυτή μάχη. Εάν δεν το αποδεχτούμε αυτό, θα κερδίσουμε μεν τον εχθρό αλλά σε 30 χρόνια θα αντιμετωπίσουμε την κομμουνιστική απειλή. Πρέπει να ξεριζώσουμε τους κομισσάριους μπολσεβίκους και την κομμουνιστική μυστική υπηρεσία (intelligentsia). Οι κομισσάριοι είναι εγκληματίες και ως τέτοιοι πρέπει να αντιμετωπιστούν…»

Τα ξημερώματα της 22^ας  Ιουνίου 1941, ο Χίτλερ θα κήρυσσε στη Σοβιετική Ένωση έναν διαφορετικό πόλεμο, έναν «φυλετικό πόλεμο» που θα έμενε στην ιστορία ως ένα από τα πιο στυγερά εγκλήματα πολέμου κατά της ανθρωπότητας. Περισσότεροι από 4 εκατομμύρια στρατιώτες του Άξονα εφορμούν εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης. Ο γερμανικός στρατός μαζί με τους συμμάχους του συντρίβει στον αγώνα τον συνόρων τον Κόκκινο Στρατό και προελαύνει μέσα σε 14 ημέρες στα σοβιετικά εδάφη σε βάθος μεγαλύτερο των 600 χιλιομέτρων.  Οι γερμανικές δυνάμεις της Βέρμαχτ αιχμαλωτίζουν 480.000 Ρώσους. Λίγους μήνες αργότερα, στη μάχη του Κιέβου (7 Ιουλίου-26 Σεπτεμβρίου 1941), συλλαμβάνονται επιπλέον 600.000.

Οι δυνάμεις των Ες Ες τους εγκαταλείπουν χωρίς ρούχα, φαγητό και υγειονομική φροντίδα. Οι γερμανοί στρατιώτες και αξιωματικοί πετούν με σαδισμό μία φρατζόλα ψωμί ανάμεσα σε εκατοντάδες αιχμαλώτους.  Στα γερμανικά στρατόπεδα αιχμαλωσίας στο ανατολικό μέτωπο 3 εκατομμύρια Σοβιετικοί στρατιώτες πέθαναν από την πείνα και τις αρρώστιες.

Μαζικές εκκαθαρίσεις Εβραίων

Τέσσερις ομάδες θανάτου των Ες Ες συμμετέχουν σε μαζικές εκτελέσεις Εβραίων ανδρών, γυναικών ακόμα και μικρών παιδιών με το επιχείρημα πως στηρίζουν αντιστασιακές ομάδες σε περιοχές όπως στη Λευκορωσία και στην Ουκρανία. Σύμφωνα με τον ιστορικό, Σέρ Ίαν Κέρσοου (Sir Ian Kershaw) ο λόγος του Χίτλερ για την ανάγκη ενός πολέμου δίχως έλεος έγινε ερμηνεύθηκε από τους αρχηγούς των ομάδων θανάτου ως η άδεια εξόντωσης των Εβραίων.

Ο αρχηγός κάθε ομάδας ακολούθησε τις δικές του μεθόδους στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις.

Η σφαγή στο Μπάμπι Γιάρ

Στις 29-30 Σεπτεμβρίου 1941 έγινε μία από τις μεγαλύτερες σφαγές Εβραίων στο φαράγγι Μπάμπι Γιαρ, βορειοδυτικά του Κιέβου. Η αποστολή εξόντωσης ανατίθεται στην ομάδα Ζόντερκομμάντο (Sonderkommando) 4a, υπό τις διαταγές του Συνταγματάρχη των SS (SS-Standartenführer) Φρίντριχ Γιέκελν (Friedrich Jeckeln) και σε συνεργασία με την τρίτη ομάδα θανάτου.

Στις 28 Σεπτεμβρίου, ανακοίνωση των δυνάμεων κατοχής καλεί όλο τον εβραϊκό πληθυσμό της πόλης να συγκεντρωθεί σε ένα συγκεκριμένο σημείο κοντά στο σταθμό των τρένων το πρωί της 29ης Σεπτεμβρίου. Οποιοσδήποτε δεν υπάκουε στην ανακοίνωση, θα εκτελούνταν. Καθώς δεν είχαν φτάσει τα νέα μαζικών εκτελέσεων στο Κίεβο, οι άνθρωποι εμφανίζονται στο σημείο που τους είχαν καλέσει μαζί με τα προσωπικά τους αντικείμενα και φαγητό για το ταξίδι, γιατί θεωρούσαν πως θα τους απελάσουν.

Αφού περπάτησαν για δύο μίλια βορειοδυτικά του κέντρου της πόλης, τα θύματα συναντούν ένα εμπόδιο από αγκαθωτό σύρμα που τους έκλεινε το δρόμο.

Κατά 40 άτομα τη φορά, τους καλούν να αφήσουν τα προσωπικά τους αντικείμενα και οδηγούνται από ένα στενό πέρασμα, όπου σε σειρά παραταγμένοι ήταν στρατιώτες με κλομπ.

Οποιος προσπαθούσε να αποδράσει, ξυλοκοπούνταν.

Τα θύματα τελικά φτάνουν σε μία ανοιχτή περιοχή, αναγκάζονται να γδυθούν και οδηγούνται κάτω στο φαράγγι. Τους διατάσσουν να ξαπλώσουν σε σειρά πάνω από τα πτώματα άλλων θυμάτων και πυροβολούνται στο πίσω μέρος του κεφαλιού τους ή στο λαιμό από μέλη των ομάδων εκτέλεσης. Συνολικά εκτελέστηκαν 33.771 θύματα.

Οι μονάδες του Γιέκελν (Jeckeln) εκτέλεσαν περισσότερους από 100.000 Εβραίους μέχρι το τέλος του Οκτωβρίου του 1941.

Εκτελέσεις Εβραίων σε ομαδικούς τάφους

Οι Εβραίοι που συλλαμβάνονταν, οδηγούνταν είτε πεζή είτε με οχήματα σε δασώδεις εκτάσεις Οι Γερμανοί στρατιώτες χώριζαν τους άνδρες από τις γυναίκες. Τα αγόρια πάνω από 14 ετών ακολουθούσαν τους άνδρες ενώ τα μικρότερα τις γυναίκες. Τους ανάγκαζαν όλους να γδυθούν και τους άνδρες να σκάψουν τους λάκκους τους. Σύμφωνα με αναφορά γερμανού υπολοχαγού της Βέρμαχτ προς την «Ομάδα Στρατιών «Κέντρο», το Σεπτέμβριο του 1941  το σκηνικό ήταν το εξής:

«… Ήταν απαίσιο, ξεκίνησαν το σκάψιμο, δύο άνδρες στάθηκαν για μισό λεπτό και ένας δεκανέας τους εκτέλεσε εν ψυχρώ με μία σφαίρα στο κεφάλι. Επέστρεψε στη θέση του σαν να μην είχε συμβεί τίποτα.  Μόλις ο λάκκος είχε αρκετό βάθος, τότε οι άνδρες παρατάχθηκαν ξανά με τα όπλα τους. Οι Εβραίοι στέκονταν γυμνοί στο χείλος του λάκκου που πριν από λίγο είχαν ανοίξει. Δόθηκε η διαταγή στους στρατιώτες να πυροβολήσουν και εκείνοι το έπραξαν. Επί 4 ώρες και στους δύο μεγάλους λάκκους, οι στρατιώτες πυροβολούσαν και οι Εβραίοι γέμιζαν με τα σώματά τους, τους τάφους που οι ίδιοι είχαν ανοίξει. Ένας συνταγματάρχης των Ες Ες έβγαζε φωτογραφίες και γελούσε. Δεν άντεχα άλλο, προσπάθησα να φύγω, με κοίταξε και κούνησε υποτιμητικά το κεφάλι του. Με τον τρόπο αυτό σκότωσαν 2.000 ανθρώπους».

Στους χάρτες επιχειρήσεων κάθε τομέας που εξοντώνονταν οι Εβραίοι αναφέρονταν ως « Ελεύθερος από Εβραίους».

Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι ομάδες Θανάτου χρησιμοποιούσαν τους απαγχονισμούς ως μέσο τρομοκράτησης του τοπικού πληθυσμοί. Στις 9 Οκτωβρίου 1941 στην πόλη Ντέμιντοφ (Demidov) τα μέλη της δεύτερης ομάδας θανάτου συγκέντρωσαν τους άντρες ηλικίας μεταξύ 15 και 45 ετών. Επιλέχτηκαν 17 άτομα ως Κομμουνιστές. Πέντε από αυτούς απαγχονίστηκαν ενώ οι υπόλοιποι πυροβολήθηκαν μπροστά στα μάτια των 400 συγκεντρωμένων ανθρώπων.

Τα στοιχεία σοκάρουν. Μόνο στις πρώτες εβδομάδες της εισβολής, σε 40 διαφορετικά πογκρόμ  είχαν θανατωθεί 10.000 Εβραίοι. Μέχρι το τέλος του 1941, τα θύματα των πογκρόμ είχαν ξεπεράσει τα 24.000. Μόνο στην επαρχία Βίνιτσα στην Ουκρανία δολοφονήθηκαν 28.000 Εβραίοι.

Έως τις αρχές του 1942 σε Λευκορωσία, Ουκρανία και βαλτικά κράτη εκτελέστηκαν 300.000 άνθρωποι, στην πλειοψηφία τους Εβραίοι από τις ομάδες θανάτου των Ες Ες.

Η «Λεγεώνα Φάντασμα»

Από τα τέλη του 1942 αλλά και κατά τη διάρκεια του 1943-44 ο γερμανικός στρατός διαθέτει ολοένα και περισσότερες δυνάμεις για την αντιμετώπιση των αυξανόμενων αντιστασιακών ομάδων που δρουν στο έδαφος της Σοβιετικής Ένωσης και κυρίως στα βουνά και στις δασώδεις εκτάσεις της Λευκορωσίας και Ουκρανίας. Μία από αυτές ήταν και η περιβόητη 707^η Μεραρχία Πεζικού, με την κωδική ονομασία «Λεγεώνα Φάντασμα». Έδρασε κυρίως στις περιοχές του Μπριάνσκ και του Ορέλ. Συνεργάστηκε με τις ομάδες θανάτου των Ες Ες για τις μαζικές διώξεις και εκτελέσεις των Εβραίων. Ισοπέδωνε κάθε αντίπαλο και κανείς δεν έμενε ζωντανός.

Μαζικές εξοντώσεις πολιτικών αντιπάλων

Στις πόλεις που υποτάσσονται στη Γερμανία κατά την επέλαση της στο σοβιετικό έδαφος όπως το Μινσκ και το Κίεβο κάθε ίχνος ελευθερίας εξαφανίζεται. Πολιτικοί αντίπαλοι εκτελούνται.

Η «Διαταγή για τους Κομισάριους» προέβλεπε το εξής: «Οποιοσδήποτε άνδρας του Κόκκινου στρατού ήταν ενταγμένος στο Κομμουνιστικό Κόμμα θα χαρακτηριζόταν ως κομισάριος και θα εκτελούταν». Όταν η σύλληψη αφορούσε πολιτικό αξιωματούχο, η εκτέλεση του γίνονταν ύστερα από ολιγόλεπτη τυπική ανάκριση. Πολλές φορές όμως το στάδιο της ανάκρισης παραλείπονταν και ο αξιωματικός εκτελούνταν απευθείας.  Κατά την χρονική περίοδο Ιουλίου-Οκτωβρίου 1941, 600.00 Σοβιετικοί αιχμάλωτοι πολέμου εκτελέστηκαν από τις Ες Ες με το επιχείρημα πως ανήκαν στο Κομμουνιστικό Κόμμα. Με βασανιστήρια, εκτελέσεις και βίαιες μεταφορές στη Γερμανία, η Βέρμαχτ επιδιώκει τη συντριβή κάθε είδους αντιφρονούντα και αντίστασης στη γερμανική κατοχή.

Στρατόπεδα συγκέντρωσης-Η «Τελική Λύση στο εβραϊκό πρόβλημα»

Το 1942 αξιωματικοί των Ες Ες αξιολογούν ως δαπανηρή, χρονοβόρα και αναποτελεσματική την έως τότε τακτική εξόντωσης των Εβραίων, διότι προκαλούνταν καθυστερήσεις στις επιχειρήσεις στα μετόπισθεν Η «Τελική Λύση στο εβραϊκό πρόβλημα» (Die Endlösung der Judenfrage) ως τακτική επίλυσης του εβραϊκού στοιχείου, εκδηλώνεται από τον Χίτλερ το 1942 με στόχο την ολοκληρωτική εξαφάνιση των Εβραίων.

Στα στρατόπεδα συγκέντρωσης όπως στο Άουσβιτς, Νταχάου και Μαουτχάουζεν εκατομμύρια Εβραίοι που έχουν μεταφερθεί από την ΕΣΣΔ αλλά και από άλλες κατακτημένες περιοχές του Άξονα βρίσκουν μαρτυρικό θάνατο

Οι δίκες των ομάδων θανάτου

Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, 24 αρχηγοί των ομάδων θανάτου δικάστηκαν στις δίκες των Ομάδων Θανάτου 1947-48 που ακολούθησαν της δίκης της Νυρεμβέργης. Το κατηγορητήριο αφορούσε εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, εγκλήματα πολέμου και συμμετοχή στις ομάδες των Ες Ες, η οποία είχε κηρυχτεί ως εγκληματική οργάνωση.

Κατά την ακροαματική διαδικασία, δεκάδες αρχηγοί των ομάδων θανάτου, συμπεριλαμβανομένου και του Όττο Όλεντορφ (Otto Ohlendorf) υποστήριξαν πως, πριν από την έναρξη της επιχείρησης «Μπαρμπαρόσα», είχαν πάρει εντολή να δολοφονήσουν τους Εβραίους στη Σοβιετική Ένωση και θα έπρεπε να θεωρηθούν ως απλοί συνεργοί στα εγκλήματα.

Σύμφωνα με τον γερμανό ιστορικό Πίτερ Λόνγκεριτς η αλήθεια ηταν διαφορετική:«Μέχρι σήμερα, δεν έχει βρεθεί η ύπαρξη απόδειξης τέτοιας εντολής. Οι εντολές που έλαβαν οι αρχηγοί των ομάδων θανάτου για την  υλοποίηση εγκληματικών οργανώσεων ήταν ασαφείς, γενικόλογες με τους Εβραίους να αναφέρονται ως οι πιο πιθανοί εχθροί που θα έπρεπε να αντιμετωπίζονται με αγριότητα».

Η απόφαση του δικαστηρίου προέβλεπε καταδίκη σε θάνατο για 14 άτομα και ισόβια κάθειρξη για 2.

Στα υπόλοιπα άτομα επιβλήθηκε πολυετής κάθειρξη. Μόνο 4 εκτελέσεις ηγετών των ομάδων θανάτου έγιναν στις 7 Ιουνίου του 1951. Οι υπόλοιποι πέτυχαν μείωση της ποινής τους. Τα επόμενα χρόνια τέσσερις επιπλέον ηγέτες των ομάδων θανάτου καταδικάστηκαν και εκτελέστηκαν από άλλα έθνη.

Οι περισσότεροι δράστες των εγκλημάτων πολέμου δεν κατηγορήθηκαν ποτέ και επέστρεψαν στην καθημερινότητα τους. Καταδικάστηκαν μόνο μερικές εκατοντάδες πρώην μέλη των ομάδων θανάτου. Με το πέρασμα του χρόνου, η διαδικασία διώξεων για εγκλήματα πολέμου δυσκόλεψε καθώς η αξιοπιστία των μαρτύρων μειώθηκε λόγω ηλικίας.

Η Γερμανία και η Αυστρία έδειχναν λιγότερο πρόθυμες να προχωρήσουν σε διώξεις και περισσότερο πρόθυμες να ξεχάσουν το ναζιστικό τους παρελθόν.

Πηγή αρχικής φωτογραφίας Flickr

Διαβάστε επίσης στη “ΜτΧ”: Το «φώτοσοπ» του Στάλιν. Πώς αφαιρέθηκε από τη φωτογραφία ο άνθρωπος που είπε: «Καλύτερα να υποφέρουν δέκα αθώοι άνθρωποι παρά να γλιτώσει ένας κατάσκοπος»…