Οι εντυπωσιακές κατακόμβες της Μήλου, όπου θάφτηκαν 8 χιλιάδες χριστιανοί. Έχουν μήκος 184 μέτρα και τις έχτισαν οι δούλοι των ορυχείων που ήταν χριστιανοί

Περίπου 8 χιλιάδες χριστιανοί έχουν ταφεί στις κατακόμβες της Μήλου που θεωρούνται το τρίτο μεγαλύτερο πρωτοχριστιανικό μνημείο αυτού του είδους, μετά τους Αγίους Τόπους και τις κατακόμβες της Ρώμης.

Οι κατακόμβες. Χώρος ταφής και λατρείας

Οι κατακόμβες της Μήλου είναι ένα τεράστιο τεχνικό έργο και από τα ευρήματα προκύπτει πως δεν ήταν μόνο κοιμητήρια αλλά και χώροι λατρείας.

Όλα όμως θάφτηκαν κάτω από τεράστιους όγκους μετά τους σεισμούς του 6^ου αιώνα μ.Χ και έγιναν θρύλος μέσα στους αιώνες. Αυτά ίσχυαν μέχρι το 1843, όταν έγινε η πρώτη κάθοδος στο μνημείο από τον Γερμανό καθηγητή αρχαιολογίας, Λ. Ρος, ο οποίος έσπευσε μόλις ανακαλύφθηκε η είσοδος, κοντά στο χωριό Τρυπητή. Διαπίστωσε όμως πως είχαν προηγηθεί οι αρχαιοκάπηλοι.

Οι κατακόμβες είναι ένα υπόγειο δίκτυο με τρεις θαλάμους, πέντε διαδρόμους και μια νεκρική αίθουσα. Το δίκτυο έχει μήκος 184 μέτρα, το ύψος των διαδρόμων φθάνει τα 2,5 μέτρα και το πλάτος κυμαίνεται από 80 πόντους μέχρι 5 μέτρα.

Σε όλη την έκταση με τις γαλαρίες και τα σπήλαια είναι λαξευμένες κάμαρες, που έχουν μήκος 1,66 μ και μέσα σε αυτές είναι σκαμμένα μνήματα (αρκοσόλια). Πολλές κάμαρες είναι ασβεστωμένες ενώ στις γωνίες υπάρχουν ίχνη από κόκκινο χρώμα. Στο οπίσθιο τοίχωμα υπήρχαν επιγραφές που δεν σώζονται σήμερα εξαιτίας των καιρικών μεταβολών, αλλά και από τις αταξίες των παιδιών που τρύπωναν μέσα στις κατακόμβες και έπαιζαν το «χωστό», κάτι σαν το κρυφτό.

Βρέθηκαν όμως επιγραφές με σύμβολα όπως «ΕΝ ΚΩ» που σημαίνει «Εν Κυρίω». Υπάρχει και ένας τάφος σκαμμένος σε βράχο, «ο τάφος του μάρτυρος», τον οποίο χρησιμοποιούσαν οι χριστιανοί και σαν Αγία Τράπεζα στις λειτουργίες τους. Σώζεται επίσης επιγραφή που μαρτυρά ότι εκεί ήταν ο τάφος της Στεφανίδος, κόρης του Μήλωνος.

Σπουδαία έρευνα στις κατακόμβες της Μήλου έκανε ο ιστοριοδίφης Γ. Σωτηρίου, ο οποίος το 1927 βρήκε παράσταση ενός Ιχθύος που ήταν το σύμβολο των πρώτων χριστιανών και σήμαινε: Ιησούς Χριστός Θεού Υιός Σωτήρ.

Ο Ρος τοποθέτησε χρονολογικά τις κατακόμβες της Μήλου στον 1^ο αιώνα μΧ και μέσα υπάρχουν περίπου χίλια μνήματα. Σε κάθε τάφο θάβονταν 7 με 8 νεκροί και έτσι υπολογίζεται ότι περίπου 8 χιλιάδες χριστιανοί είχαν στις κατακόμβες την τελευταία τους κατοικία.

Περίπου 30 χιλιάδες επισκέπτονται κάθε χρόνο τις κατακόμβες και συγκεκριμένα τον θάλαμο Β που είναι προσβάσιμος, γιατί οι κατολισθήσεις και οι πρόχειρες υποστυλώσεις έχουν προκαλέσει ζημιές στα υπόλοιπα τμήματα.

Προτού φτάσουν στις κατακόμβες, οι επισκέπτες περνούν από το σημείο που ήταν θαμμένη η Αφροδίτη της Μήλου. Δύο πολιτισμοί διαδέχονται αρμονικά ο ένας τον άλλον σε λίγα μέτρα γης, σε ένα πανέμορφο νησί.

Η ιστορία τους συνδέεται άρρηκτα με τα ορυχεία του νησιού που γνώρισαν μεγάλη ακμή τον 2^ο αιώνα μΧ. Η αγορά της Ρώμης αδημονούσε για τα μεταλλεύματα και τα άλλα προϊόντα που έβγαζε η γη του κυκλαδίτικου νησιού.

Άλλωστε ήταν ονομαστά για την ποιότητά τους και ήταν περιζήτητα επειδή η παραγωγή ήταν μικρή και η ζήτηση μεγάλη.

Τα προϊόντα της Μήλου

Η κίσσηρις χρησιμοποιούταν για το στίλβωμα των δαπέδων στα ψηφιδωτά των ναών και των σπιτιών, ενώ οι Ρωμαίοι και οι Έλληνες ζωγράφοι περίμεναν το «μήλινο» ένα ιδιαίτερο λευκό χρώμα. Το θειικό αργίλιο αξιοποιούσαν οι γιατροί, όπως και την αρμενιακή βώλο, ενώ για το θειάφι γινόταν ειδικές παραγγελίες.

Χιλιάδες δούλοι έμπαιναν στα έγκατα της γης, Εβραίοι έμποροι έκλειναν τις συμφωνίες και Μηλιοί καπετάνιοι αναλάμβαναν τη μεταφορά του φορτιού, που περνούσε κατευθείαν από την είσοδο του χωριού Προβατάς μέχρι το λιμάνι στο Κλήμα.

Δούλοι έφτιαξαν και τα δημόσια έργα στο νησί όπως το μεγάλο θέατρο, διακόσια μέτρα από την ανατολική είσοδο του οποίου, έσκαβαν τις νύχτες οι πρώτοι Έλληνες χριστιανοί.

Η λέξη κατακόμβη προέρχεται από την πρόθεση «κατά» και τη λέξη «κύμβη» που σημαίνει κοίλο, αγγείο, ποτήρι. «Κύμβη» ονομαζόταν και το πλοιάριο που χρησιμοποιούσε ο Χάρος για να μεταφέρει τις ψυχές στον Άδη και με τον καιρό, η λέξη κατακόμβη πήρε τη σημασία της σπηλιάς στην οποία οι πρώτοι Χριστιανοί έθαβαν τους νεκρούς τους. Στη Ρώμη υπάρχουν 50 κατακόμβες.

Ο Χριστιανισμός θεωρούταν αίρεση και οι λάτρες της νέας θρησκείας ήταν τυχεροί αν εκτελούνταν χωρίς βασανιστήρια.

Ωστόσο, στην ελληνική γη ο Χριστιανισμός εξαπλώθηκε γρήγορα και τα νησιά του Αιγαίου ήταν πρωτοπόρα, Λέρος, Αστυπάλαια, Πάτμος, Κως, Ρόδος, Θήρα, Τήνος και Κάρπαθος, αλλά πρώτη η Μήλος, εξαιτίας της άμεσης επαφής με τη Ρώμη και του υψηλού βιοτικού επιπέδου του νησιού.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Τα τρομερά λατομεία των Συρακουσών. Σήμερα είναι τουριστικός παράδεισος, αλλά κάποτε ήταν κολαστήριο, όπου πέθαναν χιλιάδες Αθηναίοι αιχμάλωτοι. Ποιοι γλύτωσαν