Η Ελπινίκη η κόρη του Μιλτιάδη. Παντρεύτηκε τον πλούσιο Καλλία για να απελευθερώσει τον ετεροθαλή αδελφό της, που αγαπούσε

Γράφει ο συνεργάτης μας, ιστορικός ερευνητής Στέφανος Μίλεσης

Η κόρη του ήρωα των Αθηναίων, του Στρατηγού Μιλτιάδη, ήταν η Ελπινίκη. Όμως ο πατέρας της, όπως συχνά συμβαίνει στην Ελλάδα με όλους τους μεγάλους και ένδοξους άνδρες της, παρά τις δοξασμένες νίκες επί των Περσών, πέθανε έγκλειστος στη φυλακή.

Η αγάπη μεταξύ ετεροθαλών αδελφών

Η Ελπινίκη ήταν διπλά πικραμένη. Όχι μόνο διότι φυλάκισαν τον πατέρα της και τον οδήγησαν στον θάνατο. Μετακύλησαν τη χρηματική ποινή που εκκρεμούσε καθώς δεν είχε πληρωθεί από τον Μιλτιάδη, στο γιο του και ετεροθαλή αδελφό της Κίμωνα, που ήταν παράλληλα και ο σύντροφός της!

Η αγάπη της προς τον Κίμωνα υπερέβαινε εκείνη του ετεροθαλούς αδελφού και ήταν σφοδρή αγάπη γυναίκας προς άνδρα. Ο νόμος τότε επέτρεπε τον γάμο μεταξύ αδελφού και αδελφής αν είχαν διαφορετικές μητέρες.

Επρόκειτο για ένα πρόστιμο ύψους 50 τάλαντων που είχαν επιβάλλει στον Μιλτιάδη. Αφού ο πατέρας του πέθανε χωρίς να το αποπληρώσει, το χρέος μετακύλησε στον γιο του.

Η Ελπινίκη δεν εύρισκε τρόπο αποπληρωμής του χρέους όσο κι αν έψαχνε. Είχε κάνει παντού το πρόβλημά της γνωστό και όλοι δήλωναν συμπαράσταση, αλλά το χρέος εκκρεμούσε.

Η πρόταση του Θεμιστοκλή

Την εποχή εκείνη ο Θεμιστοκλής, ο Στρατηγός των Αθηναίων, γνωρίζοντας το πρόβλημα της Ελπινίκης, φώναξε τον Καλλία που ήταν πάμπλουτος, και του έκανε μια πρόταση να την βοηθήσει οικονομικά. Η πρόταση έγινε καθώς ήταν γνωστό στους περισσότερους πως ο πλούσιος Καλλίας ήταν σφοδρά ερωτευμένος με την Ελπινίκη. 

Ο Καλλίας έθεσε τον γάμο με την Ελπινίκη ως προϋπόθεση για την πληρωμή του προστίμου που είχε κληρονομήσει ο Κίμων

Πρότεινε να λάβει ως σύζυγό του την Ελπινίκη, ώστε μέσω του γάμου να αποκτήσει εκείνη τα χρήματα που απεγνωσμένα ζητούσε για να απαλλάξει τον Κίμωνα από το χρέος. 

Θυσία για την αγάπη

Η Ελπινίκη δεν ήθελε να παντρευτεί τον Καλλία, αλλά προκειμένου να εξασφαλίσει την αποπληρωμή του χρέους του Κίμωνα, δέχθηκε να τον παντρευτεί. Έτσι ο Κίμωνας απελευθερώθηκε, χάρη στη “θυσία” της Ελπινίκης.

Στη συνέχεια ο Καλλίας τον όρισε συνδιαχειριστή της περιουσίας του! Από τη θυσία της ετεροθαλούς αδελφής του, ο Κίμωνας, βρέθηκε να διαχειρίζεται τεράστια περιουσία και να πλουτίζει και ο ίδιος.

Η απιστία του Καλλία “απελευθέρωσε” την Ελπινίκη

Δυστυχώς όμως ο πλούσιος Καλλίας, δε φάνηκε καλός σύζυγος. Πιάστηκε επ΄ αυτοφώρω να απατά την Ελπινίκη!

Συνευρέθηκε με την γυναίκα του Φωκίωνος, που ήταν Στρατηγός των Αθηναίων. Χρημάτισε διάφορους παρατρεχάμενους προκειμένου να αποφύγει το σκάνδαλο μιας δημόσιας δίκης. Τα “λαδώματά του” έπιασαν στο ποσό των τριών τάλαντων. Το σκάνδαλο που επιθυμούσε να αποφύγει, θα του κόστιζε περισσότερο…

Η Ελπινίκη όμως, που έτσι κι αλλιώς δεν ήθελε εξ αρχής τον Καλλία, σφόδρα ερωτευμένη με τον ετεροθαλή αδελφό της Κίμωνα, που για χάρη του άλλωστε θυσιάστηκε, άδραξε την ευκαιρία που της έδωσε η απιστία του και πήγε να ζήσει με τον αγαπημένο της αδελφό!

Οι επιτυχίες του Κίμωνα και ο ρόλος της Ελπινίκης

Ο Κίμωνας στο μεταξύ έχοντας απελευθερωθεί έχει καταφέρει να δοξάσει το όνομά του, σημειώνοντας απανωτές επιτυχίες στο Βυζάντιο, στην Θάσο, στη Σκύρο, στην Λυκία και αλλού…

Η Ελπινίκη ως σύντροφος του Κίμωνα, ήταν εκείνη που τον παρότρυνε να ιδρύσει το Θησείο, να δενδροφυτεύσει την Αγορά και την Ακαδημία και να προχωρήσει τον γενικό εξωραϊσμό της Αθήνας

Σήμερα ό,τι θαυμάζουμε ως έργο του Κίμωνα στην Αθήνα, προέρχεται ουσιαστικά από την παρέμβαση της ετεροθαλούς αδελφής του Ελπινίκης. Μέσα στα έργα δεν παραλείπει φυσικά να αποτυπώσει και τον εαυτό της, όπως έκαναν αιώνες αργότερα και οι μεγάλοι ζωγράφοι αιώνες αργότερα, που τοποθετούσαν τον εαυτό τους εντός των παραστάσεων.

Η Ελπινίκη ήταν που παρήγγειλε στον ζωγράφο από την Θάσο, τον Πολύγνωτο, να φιλοτεχνήσει διάφορες τοιχογραφίες στην Αθήνα, όπως στην Ποικίλη Στοά.

Ο καλλιτέχνης από την Θάσο αποτύπωσε στο έργο του “Η Άλωση της Τροίας” που κοσμούσε τη Λέσχη των Κνιδίων στους Δελφούς φέρεται πως απαθανάτισε τη μορφή της Ελπινίκης, ως την Λαοδίκη την κόρη του Πριάμου.

Ο Κίμωνας με τις στρατιωτικές του επιτυχίες και την ανασύσταση του οράματος του Θεμιστοκλή προκαλεί το μένος των εχθρών του, όπως ήταν αναμενόμενο, εξαγόμενο συμπέρασμα από τον χαρακτήρα των Ελλήνων.

Η νέα μεσολάβηση της Ελπινίκης

Ο φθόνος φτάνει στο σημείο να κατηγορηθεί ο Κίμωνας πως δωροδοκήθηκε από τον αρχηγό των Μακεδόνων. Συλλαμβάνεται και πάλι και μια νέα καταδίκη για προδοσία τον περιμένει. Όμως η Ελπινίκη μεσολαβεί ξανά…

Μιλά στον Περικλή, που ουσιαστικά είναι ο κατήγορός του, και τον πείθει να σταματήσει την επίθεση κατά του Κίμωνα. Η Ελπινίκη για μια φορά ακόμα είναι εκείνη που θα σώσει τον Κίμωνα από τον χαμό!

Η Ελπινίκη το υπόλοιπο της ζωής της μένει πιστή δίπλα στον αγαπημένο της ετεροθαλή αδελφό της προστατεύοντάς τον. Ο Κίμωνας πέθανετο 449 π.Χ. και ο Περικλής μένει χωρίς πολιτικό αντίπαλο.

Η συμπεριφορά του Περικλή

Το 439 π.Χ. Ο Περικλής επευφημείται από τους Αθηναίους, αλλά η Ελπινίκη δεν βρίσκει πια λόγο να αντιδράσει. Είναι 68 ετών και ο άνδρας που αγάπησε σε όλη της την ζωή είναι πια νεκρός.

Όμως δεν καταλαβαίνει πώς είναι δυνατός ο Περικλής να έχει θεοποιηθεί από τους Αθηναίους και να δοξάζεται όταν υπήρξε ο βασικός αίτιος στον αδελφοκτόνο εμφύλιο πόλεμο των Ελλήνων.

Όταν κάποια στιγμή της δίνεται η ευκαιρία να βρεθεί πρόσωπο με πρόσωπο μαζί του του λέει:

“Σε θαυμάζω Περικλή και πραγματικά βρίσκω πως σου αξίζουν τόσα στεφάνια διότι οδήγησες τόσους πολλούς συμπολίτες μας στον θάνατο, όχι σε πόλεμο κατά των βαρβάρων, των Φοινίκων ή των Μήδων, όπως έκανε ο μακαρίτης αδελφός μου, αλλά για σκοτώσεις και να κατατροπώσεις Έλληνες, δηλαδή λαό της δικής μας φυλής!”

Πόση αλήθεια είχαν τα λόγια της Ελπινίκης; Και σήμερα μήπως δεν πράττουμε το ίδιο; Αναγνωρίζουμε και δοξάζουμε όσους μας οδηγούν στη διχόνοια και στον εμφύλιο, στην καταστροφή και στην παρακμή, αλλά ποτέ τους πραγματικούς ευεργέτες μας.

Ο Περικλής φυσικά ακούγοντας τα λόγια της Ελπινίκης δε μπόρεσε να της απαντήσει ανάλογα διότι σε όλα είχε δίκιο! Της απάντησε όμως με λόγια που θα πείραζαν κάθε γυναίκα καθώς είχαν να κάνουν με την ηλικία της και την ομορφιά της. «Σαν γριά δεν πρέπει να αλείφεσαι με λάδια» της είπε.

Η απάντηση του Περικλή καταδεικνύει τις απόψεις του για τις γυναίκες που είχαν δημόσιο λόγο, καθώς δεν απάντησε σε πολιτικό αλλά σε προσωπικό επίπεδο.

(Πρώτη φωτογραφία ανάρτησης έργο του 1782 από Jean-Francois Pierre Peyron με τίτλο “Η κηδεία του Μιλτιάδη”. Πηγή: Arash Noorazar Virtual Art Gallery)