Η ελληνική σημαία που υψώθηκε πρώτη φορά στην ελεύθερη Κομοτηνή κεντήθηκε στο χέρι μέσα σε μια νύχτα. Τι συμβολίζουν οι πέντε ημερομηνίες που φέρει πάνω της

Η Κομοτηνή είναι μία από τις ελληνικές πόλεις που άργησαν να γευτούν την ελευθερία. Στις 14 Μαΐου του 1920, μετά από 560 χρόνια σκλαβιάς η Θρακική πόλη απελευθερώθηκε και εντάχθηκε στο ελληνικό κράτος σχεδόν έναν αιώνα μετά τη δημιουργία του. Σύμβολο της απελευθέρωσης έγινε μία σημαία, κεντημένη στο χέρι από τις γυναίκες της πόλης, εν μία νυκτί.

Αν και πεντέμισι αιώνες κάτω από τον τουρκικό ζυγό, η Θράκη είχε κατορθώσει να διατηρήσει το ελληνικό στοιχείο ζωντανό. Ωστόσο, η γεωγραφική της θέση και οι πολιτικές συγκυρίες, της είχαν απαγορεύσει την ένωσή της με την υπόλοιπη Ελλάδα. Οι Βαλκανικοί πόλεμοι στις αρχές του 20^ου αιώνα τη βρήκαν έρμαιο των εχθροπραξιών και των πολιτικών σκοπιμοτήτων. Τον Οκτώβριο του 1912 ολόκληρος ο νομός καταλήφθηκε από τους Βούλγαρους.

Η ιστορική σημαία που γεννήθηκε από την ελπίδα

Στις 14 Ιουλίου του 1913, τμήμα του Ελληνικού Στρατού έφτασε στην Κομοτηνή. Οι Έλληνες κάτοικοι ενθουσιάστηκαν. Οι χαμένες ελπίδες ένωσης με τη μητέρα πατρίδα είχαν ζωντανέψει και πάλι. Υποδέχθηκαν με θέρμη τους στρατιώτες και κατέκλυσαν τους δρόμους με ζητωκραυγές. Ο συνταγματάρχης Καναβατσόγλου, επικεφαλής του στρατεύματος, αποφάσισε να εγκαταστήσει το αρχηγείο του στο Διοικητήριο. Επειδή όμως δεν είχε μεγάλη σημαία να υψώσει, ζήτησε από τους κατοίκους να του παραχωρήσουν μία. Το ίδιο κιόλας βράδυ, οι γυναίκες της πόλης έσπευσαν να ράψουν μία καινούρια.

Τη νύχτα εκείνη οι γυναίκες δεν κοιμήθηκαν. Συγκεντρώθηκαν και άρχισαν να φιλοτεχνούν τη σημαία που θα χάριζαν στο στρατό. Τα διαθέσιμα υλικά δεν ήταν πολλά και ο χρόνος ήταν περιορισμένος. Έραψαν γρήγορα πάνω σε ένα ασύμμετρο γαλάζιο πανί τον λευκό σταυρό. Μέσα σε ένα τετράγωνο κέντησαν την ελπιδοφόρα ημερομηνία: 14 Ιουλίου 1913. Τέλος, στόλισαν τις άκρες της σημαίας με κρόσια. Την επόμενη μέρα, την παρέδωσαν συγκινημένες στον συνταγματάρχη, ο οποίος την ύψωσε κατευθείαν.

Ήταν η πρώτη ελληνική σημαία που κυμάτιζε στη Ροδόπη ύστερα από 560 χρόνια σκλαβιάς. Παρέμεινε στο Διοικητήριο μέχρι την απομάκρυνση του στρατού από την πόλη. Βέβαια, η μέρα αυτή δεν άργησε.

Λίγες βδομάδες αργότερα, τον Αύγουστο του 1913 υπογράφηκε η συνθήκη του Βουκουρεστίου, με την οποία τερματίζονταν οι Βαλκανικοί πόλεμοι. Η κυριότητα της δυτικής Θράκης πέρασε και πάλι στην Βουλγαρία. Τότε, ο στρατός έλαβε διαταγή να αποσυρθεί. Προκειμένου η ιστορική σημαία να μην καταστραφεί, ένας Κρητικός δεκανέας, ονόματι Γιώργος Παπαηλιάκης, με δική του πρωτοβουλία την πήρε μαζί του. Όταν επέστρεψε στην Κρήτη, την παρέδωσε στον παππού του, ο οποίος ήταν οπλαρχηγός, παρακαλώντας τον να τη φυλάξει σε ασφαλές μέρος, μέχρι η Κομοτηνή να απελευθερωθεί και πάλι.

Έως ότου φτάσει η ημέρα εκείνη, πέρασαν άλλα εφτά χρόνια καταπίεσης και διωγμών. Τον Μάιο του 1920 ήρθε η πολυπόθητη απελευθέρωση. Μόλις το πληροφορήθηκε ο Παπαηλιάκης, έστειλε τη σημαία μαζί με μία συγκινητική επιστολή στον νέο Έλληνα δήμαρχο, Απόστολο Σούζο.

Οι ίδιες γυναίκες που την είχαν φιλοτεχνήσει επτά χρόνια νωρίτερα, έσπευσαν να γεμίσουν τα εναπομείναντα κενά τετράγωνα με νέες σημαδιακές ημερομηνίες. Η 14^η Μαΐου του 1920 συμβόλιζε την ημέρα της οριστικής απελευθέρωσης της Κομοτηνής και ολόκληρης της δυτικής Θράκης. Από κάτω, η 19^η Αυγούστου του 1913 μνημόνευε την τραγική μέρα υποταγής στη Βουλγαρία.

Μία δεκαετία αργότερα, το τελευταίο μπλε τετράγωνο στολίστηκε από άλλη μία ημερομηνία: 8 Μαΐου 1930. Ήταν η μέρα που ο Ελευθέριος Βενιζέλος επισκέφθηκε την Κομοτηνή.

Κατοχή και οριστική απελευθέρωση

Στα δύσκολα χρόνια της κατοχής, η σημαία παρέμεινε κρυμμένη στο σπίτι του Νίκου Μακαρώνη, ενός δημοτικού υπαλλήλου της περιοχής που επωμίστηκε την ευθύνη της φύλαξής της. Μετά την ήττα του Χίτλερ, οι Βούλγαροι που ως σύμμαχοι των Δυνάμεων του Άξονα είχαν εισβάλει στη βόρεια Ελλάδα, αποχώρησαν από την θρακική πόλη.

Έτσι, τον Ιανουάριο του 1945, η σημαία υψώθηκε και πάλι στο κοντάρι του Δημαρχείου, με πλήθος κόσμου να έχει συγκεντρωθεί παρακολουθώντας την έπαρση με δάκρυα χαράς. Το κέντρο του λευκού σταυρού είχε φιλοτεχνηθεί με μία τελευταία ημερομηνία: 9 Σεπτεμβρίου 1944. Σήμαινε την οριστική απελευθέρωση της πόλης από τον ξένο ζυγό.

Η ιστορική σημαία, παρασημοφορήθηκε στις 24 Μαρτίου 1946 και αποτελεί το σημαντικότερο εθνικό κειμήλιο της Κομοτηνής. Φυλάσσεται σε προθήκη στην αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου της πόλης και κάθε χρόνο στις 14 Μαΐου, προπορεύεται τιμητικά όλων των τμημάτων που παρελαύνουν.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Γιατί η ελληνική σημαία είναι κυανόλευκη; Γιατί έχει εννιά λωρίδες; Πότε καθιερώθηκε ως επίσημη σημαία του ελληνικού κράτους;