«Η Ελλάς δεν δύναται να αποδεχθεί την προσφορά να προσαρτήσει την Κύπρο και θα παραμείνη ουδέτερη». Όταν ο Ζαΐμης απέρριψε την πρόταση των Άγγλων να παραχωρήσουν την Κύπρο στην Ελλάδα. Η χαμένη ευκαιρία

Το 1915 ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος βρισκόταν σε εξέλιξη. Η Ελλάδα κρατούσε ουδέτερη στάση και ο βασιλιάς Κωνσταντίνος είχε δηλώσει ότι θα έμπαινε στον πόλεμο μόνον αν εκδηλωνόταν βουλγαρική επίθεση. Στην αντίπερα όχθη, ο Ελευθέριος Βενιζέλος πίεζε για έξοδο στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ.

Ο βασιλιάς ήρθε σε ρήξη με τον Βενιζέλο, ζήτησε την παραίτηση του και νέος πρωθυπουργός έγινε ο Αλέξανδρος Ζαΐμης.

Στις 4 Οκτωβρίου η Σερβία δέχτηκε επίθεση από τους Βούλγαρους και οι συμμαχικές δυνάμεις κλήθηκαν να βοηθήσουν. Στο μεταξύ, στρατεύματα της Αντάντ είχαν αποβιβαστεί από τον Σεπτέμβριο στη Θεσσαλονίκη.

Τελικά, ξέσπασε ενδοβαλκανική κρίση αλλά η Ελλάδα παρέμεινε αμέτοχη.

Την ημέρα της εισβολής των Βουλγάρων, η Βρετανία ζήτησε από τον Έλληνα πρωθυπουργό να βοηθήσει άμεσα τη Σερβία και να μπει στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ, που μάχονταν εναντίον της Γερμανίας και της Αυστροουγγαρίας.

Ο Υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας έστειλε τηλεγράφημα στον Έλληνα πρωθυπουργό που έλεγε:

«Σήμερον, οπόταν η Σερβία υπέστη επίθεσιν παρά της Βουλγαρίας, εάν η Ελλάς θελήσει να έλθει εις βοήθειάν της, η κυβέρνησης της αυτού μεγαλειότητος είναι πρόθυμος να παραχωρήσει την νήσον Κύπρον εις την Ελλάδα».

Σύμφωνα με ρεπορτάζ της εποχής, ο Βρετανός Πρέσβης στην Αθήνα, σερ Φράνσις Έλλιοτ, προκειμένου να πείσει την ηγεσία της χώρας, συναντήθηκε με τον πρωθυπουργό Αλέξανδρο Ζαίμη και του υποσχέθηκε ότι θα έκανε και άλλες σημαντικές παραχωρήσεις στην Ελλάδα και η προσφορά θα ίσχυε ανεξάρτητα αν η Αντάντ κέρδιζε ή έχανε τον πόλεμο.

Η προσάρτηση θα γινόταν αμέσως αν ο ελληνικός στρατός έμπαινε στον πόλεμο στο πλευρό των Συμμάχων.

Ωστόσο, η ελληνική κυβέρνηση αποφάσισε να κρατήσει την πολιτική θέση που είχε από την αρχή του πολέμου, την απόλυτη ουδετερότητα.

Ο Ζαΐμης απάντησε στο τηλεγράφημα:

«Η Ελλάς δεν δύναται να αποδεχθεί την γενομένην εις αυτήν προσφοράν και θα παραμείνει ουδετέρα»

Στο βιβλίο “Η Ελλάδα και η Αντάτ” του Χρίστου. Α. Θεοδούλου, ο Ζαϊμης φέρεται να απάντησε: “Τίποτε δεν  της είναι πιο ευάρεστο από αυτή την προσφορά που, ανοίγοντας τις καλύτερες προοπτικές για τις εθνικές βλέψεις, γεμίζει ασφαλώς με χαρά τις καρδιές των Ελλήνων. Όμως, όσο δελεαστική κι αν είναι η εν λόγω προσφορά, δεν μπορεί να αλλάξει τη σοβαρότητα των καταστάσεων που αντιμετωπίζει η Ελλάδα, ούτε να καταστήσει αποτελεσματικότερη τη στρατιωτική βοήθεια που θα ήθελε να μπορούσε να προσφέρει στη Σερβία.»

Στο επόμενο διάστημα η πολιτική κατάσταση στη χώρα ήταν ασταθής. Η Ελλάδα οδηγήθηκε σε διχασμό. Οι πρωθυπουργοί άλλαζαν, οι φιλελεύθεροι διαδήλωναν υπέρ της συμμετοχής της χώρας στον πόλεμο και ο Βενιζέλος κατήγγειλε δημοσία τον Βασιλιά από τη Θεσσαλονίκη.

Δύο χρόνια αργότερα, ο βασιλιάς εκθρονίστηκε, η Ελλάδα εγκατέλειψε την ουδετερότητα και τον Ιούνιο του 1917 μπήκε στον πόλεμο στο πλευρό των συμμάχων. Με τη λήξη του πολέμου η χώρα ήταν με το μέρος των νικητών. Με την υπογραφή της συνθήκης των Σεβρών κατάφερε να προσαρτήσει την Ίμβρο, την Τένεδο, τη βόρεια Ήπειρο και την ανατολική Θράκη αλλά όχι την Κύπρο, η οποία προσαρτήθηκε στη Μεγάλη Βρετανία.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Η Συνθήκη των Σεβρών που έδινε στην Ελλάδα την ΄Ιμβρο, την Τένεδο και την ανατολική Θράκη ως τα όρια της Κωνσταντινούπολης. Γιατί δεν εφαρμόστηκε ποτέ από καμία χώρα εκτός από την Ελλάδα