Η Ελλάδα της προσφυγιάς και της μιζέριας μέσα από τον φακό του Μανόλη Μεγαλοκονόμου. Ο διάσημος φωτορεπόρτερ που έγινε «εθελοντής στρατιώτης» για να βγάλει φωτογραφίες στον πόλεμο του ΄40 και κατήγγειλε τη λογοκρισία

Από  μικρή ηλικία ο Μεγαλοοικονόμου ή Μεγαλοκονόμου, είχε λατρεία για τις φωτογραφίες. Ήταν ακόμα παιδάκι και μεγάλωνε στην Τουρκία, όταν τράβηξε την πρώτη του η φωτογραφία. «Ήμουν Έλλην πρόσκοπος μες την Τουρκιά και δεν ήξερα ούτε μια λέξη τούρκικη.

Ούτε και ο πατέρας μου ήξερε. Εκεί τράβηξα και την πρώτη μου φωτογραφία πολύ μικρός», είχε διηγηθεί όταν ήταν πλέον καταξιωμένος φωτορεπόρτερ.

Η μαγεία του φωτογραφικού φακού

Όταν τελικά εγκαταστάθηκε στην Αθήνα με την οικογένεια του, μετά την καταστροφή της Σμύρνης, ο πατέρας του έκανε ένα μοναδικό και σπάνιο δώρο.

Ήταν μια φωτογραφική μηχανή τύπου «Mentor Reflex», η οποία μόλις είχε κυκλοφορήσει.

Στη συνέχεια του έδωσε την ευχή του λέγοντας ότι: «εδώ που φτάσαμε, πρέπει να προκόψεις αγόρι μου». Δεν ήταν απλά ένα δώρο αλλά μια ένα εφόδιο για το μέλλον του.

Έτσι και έγινε. Ο νεαρός τότε Μανώλης έχοντας πάντα τη φωτογραφική του μηχανή περασμένη στον ώμο, απαθανάτιζε οτιδήποτε του προξενούσε ενδιαφέρον, ενώ δεν έκανε ποτέ του προχειρότητες. «Μόνο με το πάτημα ενός κουμπιού, η μηχανή ζωντανεύει. Αυτό είναι μαγεία», είχε πει χαρακτηριστικά.

Σε όλη τη διάρκεια της καριέρας του, ο Μεγαλοοικονόμου είχε καταγράψει με το φωτογραφικό φακό ορισμένες από τις πιο σημαντικές στιγμές της ελληνικής ιστορίας. Την καταστροφή της Σμύρνης, το Αλβανικό Έπος και ιστορικές προσωπικότητες, όπως ο Ελευθέριος Βενιζέλος.

Η φιλία με τον Ελευθέριο Βενιζέλο

Με την πάροδο του χρόνου, ο Μεγαλοοικονόμου ανέπτυξε πολύ στενές σχέσεις με τον κρητικό πολιτικό. Κατά τη διάρκεια διαφόρων ταξιδιών έγιναν καλοί φίλοι. Ήταν αχώριστοι.

Όπως είχε δηλώσει χαρακτηριστικά κάποια χρόνια αργότερα σε συνέντευξή του, τον θαύμαζε πολύ, ενώ είχε συνολικά τραβήξει 1200 φωτογραφίες με εκείνον. «Ήταν ένας απλός άνθρωπος ο Βενιζέλος και  δεν τον άφησα ποτέ. Ήμουν ο μόνος που τον ακολουθούσα. Δεν ερχόταν κανείς  άλλος».

Ο Μεγαλοοικονόμου ήταν και εκείνος που αποθανάτισε τη Διάσκεψη της Άγκυρας το 1930, καθώς και τη Συμφωνία Βενιζέλου – Ατατούρκ.

Όταν ο Μεγαλοοικονόμου πληροφορήθηκε τον θάνατο του Βενιζέλου το 1936 στενοχωρήθηκε πολύ, ενώ τον συνόδευσε και στην τελευταία του κατοικία στην Κρήτη. «Τον έβλεπα σαν θεό μου», έλεγε.

Ο «εθελοντής στρατιώτης» και η λογοκρισία

Στην κατοχή ο φωτορεπόρτερ έστελνε τις φωτογραφίες  που τραβούσε από τον πόλεμο στις ΗΠΑ μέσω του Ερυθρού Σταυρού. «Με είχαν ντύσει στρατιώτη για να καταφέρω να βγάλω φωτογραφίες. Ήμουν «στρατιώτης εθελοντής». Και είχα και την κινηματογραφική μηχανή μου, ενώ τότε δεν υπήρχαν πολλές».

Δεν δίστασε επίσης να καταγγείλει και το γεγονός ότι την περίοδο του πολέμου, υπήρχε λογοκρισία  στη χώρα.

Δεν επιτρέπονταν οι δημοσιεύσεις φωτογραφιών που παρουσίαζαν μια διαφορετική εικόνα από αυτήν που έβγαινε προς τα έξω. «Απαγορευόταν η δημοσίευση φωτογραφιών με παιδιά σκελετωμένα και θανατωμένα. Ο κόσμος δεν μπορούσε να δει τον πραγματικό πόλεμο. Που ήταν περισσότερο με το χιόνι, παρά με τους Ιταλούς. Αυτό είναι παράπονο. Έτσι είναι».

Η ασχολία με τον κινηματογράφο και τα ντοκιμαντέρ

Ο Μανώλης Μεγαλοοικονόμου είχε ασχοληθεί και με τον κινηματογράφο, αφού είχε συμβάλλει ως παραγωγός στην ταινία «Υποβρύχιο Παπανικολής». Είχε παράλληλα δημιουργήσει  το ντοκιμαντέρ «Συμβολή του Τύπου στον Αγώνα του 1920-1922»,  καθώς και το «Όχι των Ελλήνων Δημοσιογράφων».

«Είμαι ένας ευτυχισμένος άνθρωπος που έζησε και τραγωδίες και ωραίες στιγμές. Είμαι πλήρης», είχε επισημάνει λίγα χρόνια πριν από το θάνατό του ο διάσημος φωτορεπόρτερ, ο οποίος έφυγε από τη ζωή πλήρης ημερών, σε ηλικία 100 ετών.

Ο Μανώλης Μεγαλοοιοκονόμου έχει γράψει και το βιβλίο «Σμύρνη» για το οποίο έχει τιμηθεί από την Ακαδημία Αθηνών. Εκθέματά του και φωτογραφίες φιλοξενούνται σήμερα στην Εστία Νέας Σμύρνης.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Ο Γάλλος φωτογράφος που κατασκεύασε το 1888 κινηματογραφική κάμερα, αλλά δεν μπόρεσε ποτέ να αποδείξει ότι είναι ο εφευρέτης γιατί εξαφανίστηκε μυστηριωδώς! Τελικά ο Έντισον κέρδισε τη δίκη για την ευρεσιτεχνία