“Η Ελεύθερη Ελλάδα”. Η περιοχή που ελευθέρωσε το ΕΑΜ από τους Γερμανούς το 1943 (βιβλιοπαρουσίαση)

Το 1943 το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο είχε εδραιωθεί στη Βοιωτία, τη Θεσσαλία και στην Ήπειρο και σε περιοχές της Βόρειας Ελλάδας και είχε καταφέρει να ασκεί ουσιαστικό εδαφικό έλεγχο.

Οι Γερμανοί και η δοσίλογη ελληνική κυβέρνηση ήταν απόντες.

Η περιοχή τυπικά ήταν κατακτημένη, αλλά ουσιαστικά Ελεύθερη.

Αυτό είναι το θέμα του βιβλίου “Η Ελεύθερη Ελλάδα”, του ιστορικού Γιάννη Σκαλιδάκη.

Ένα “κράτος εν κράτει” μέσα στην κατεχόμενη χώρα, από το καλοκαίρι του 1943.

Παρακάτω μπορείτε να διαβάσετε ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα του βιβλίου του.

…«όλος ο κεντρικός όγκος που σχηματίζει τη ραχοκοκαλιά της Ελλάδας είναι εντελώς και εξ ολοκλήρου ανεξάρτητος από την επιρροή ή την επαφή με τις δυνάμεις κατοχής ή τη διοίκηση των Κουίσλινγκ στην Αθήνα. Τα σύνορα ανατολικά και δυτικά είναι αόριστα και διαφέρουν από καιρό εις καιρό ανάλογα με τη δραστηριότητα των δυνάμεων του Άξονα. Αλλά σε κανονικές συνθήκες διατρέχουν σχεδόν παράλληλα τα σύνορα της θεσσαλικής πεδιάδας, από τη μια πλευρά, και των κύριων κοιλάδων της Ηπείρου από την άλλη. Υπάρχουν, φυσικά, απομονωμένα κομμάτια απελευθερωμένων περιοχών σε όλη την Ελλάδα, αλλά αυτό είναι το μεγαλύτερο συνεχές κομμάτι και ξεκινά αδιάσπαστο από τη νότια Σερβία μέχρι κάτω στα βουνά της Γκιώνας και του Παρνασσού. Μέσα σε αυτό είσαι σε πλήρη ασφάλεια. Μπορείς να ταξιδέψεις από τη Φλώρινα μέχρι τις παρυφές της Αθήνας χωρίς τίποτα άλλο παρά μια άδεια από το ΕΑΜ».

Αυτήν την περιγραφή της Ελεύθερης Ελλάδας έδινε τον Αύγουστο του 1943 στην περίφημη έκθεσή του ο βρετανός ταγματάρχης Ντέιβιντ Γουάλας, προσθέτοντας: «Δεν είχα αντιληφθεί προτού πάω εκεί ο ίδιος πόσο μεγάλη είναι ή πόσο ελεύθερη». Αυτή η εικόνα αποτυπώνεται με εντυπωσιακό τρόπο σε πολλές εκθέσεις των Βρετανών αξιωματικών συνδέσμων στην ελληνική ένοπλη Αντίσταση. […]

Στις 10 Μαρτίου 1944, ημέρα Κυριακή, ιδρύθηκε η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ) στο χωριό Βίνιανη της Ευρυτανίας. Στην πλατεία του χωριού, ο Ευριπίδης Μπακιρτζής διάβασε την Ιδρυτική Πράξη: 

 Κύριος και πρωταρχικός σκοπός της Επιτροπής είνε:

Να συντονίσει και να διεξαγάγει με όλα τα μέσα και με όλες τις δυνάμεις μέσα στην Ελλάδα και στο πλευρό των Συμμάχων μας τον αγώνα κατά των κατακτητών.

Να αγωνιστεί για το διώξιμο από τη χώρα και τη συντριβή των Γερμανών και βουλγάρων εισβολέων, για την ολοκληρωτική εθνική απελευθέρωση και για την κατοχύρωση της ανεξαρτησίας και ακεραιότητας της χώρας.

Να επιδιώξει την εθνική μας αποκατάσταση με βάση την αρχή της αυτοδιάθεσης των λαών σύμφωνα με το χάρτη του Ατλαντικού και τη συμφωνία της Τεχεράνης και τη στρατηγική διαρρύθμιση των συνόρων μας.

Να αγωνισθεί για την εξόντωση του εσωτερικού φασισμού και των ενόπλων προδοτικών σωμάτων.

[…]Η Επιτροπή ξεκινώντας από την αντίληψη πως, για να πραγματοποιηθούν ικανοποιητικά οι πιο πάνω εθνικοί σκοποί, επιβάλλεται να συμμετάσχουν στο έργο αυτό όλες οι εθνικές δυνάμεις, θεωρεί σαν πρωταρχικό της καθήκον να εξακολουθήσει δραστήρια τις ενέργειες για το σχηματισμό κυβέρνησης γενικού εθνικού συνασπισμού.[…]

Από τα πιο αξιοσημείωτα γεγονότα στην ιστορία της συγκρότησης της εξουσίας στην Ελεύθερη Ελλάδα ήταν η διαδικασία εκλογής του Εθνικού Συμβουλίου. Αν η ΠΕΕΑ ήταν το κυβερνητικό σχήμα της Ελεύθερης Ελλάδας, το Εθνικό Συμβούλιο ήταν το κοινοβούλιο που επικύρωνε την εξουσία της.

Η διαδικασία εκλογής ήταν πρωτόγνωρη από πολλές απόψεις.

Η σημαντικότερη ήταν αναμφισβήτητα, η χωρίς όρους συμμετοχή των γυναικών στην εκλογική διαδικασία, καθώς και των νέων άνω των 18 ετών.

Το ουσιαστικότερο όμως, ήταν αυτό που ακολούθησε: η πολιτική συγκρότηση, δηλαδή, της Ελεύθερης Ελλάδας με θεσμούς στελεχωμένους από εκλεγμένα μέλη του Εθνικού Συμβουλίου και άλλα στελέχη της ΠΕΕΑ.  Μέσω αυτών εδραιώθηκαν οι κοινωνικές συμμαχίες του ΕΑΜ.

Η προκήρυξη εκλογών προβλεπόταν από την ιδρυτική πράξη της ΠΕΕΑ.

Οι εκλογές ορίστηκαν για τις 23 Απριλίου 1944 και ήταν σίγουρα μια μαζική διαδικασία.

Αναπάντητο θα μείνει το ερώτημα πόσοι ακριβώς ψήφισαν, και θα πρέπει να αρκεστούμε στις εκτιμήσεις που αναφέρουν από 1.500.000 έως 1.800.000 ψηφοφόρους· όπου μπόρεσε να φτάσει η κάλπη, κυρίως στις ελεύθερες περιοχές και στις παρυφές της Ελεύθερης Ελλάδας, αλλά και στην κατεχόμενη ζώνη.

Συγκριτικά, στις τελευταίες κοινοβουλευτικές εκλογές του Ιανουαρίου 1936 είχαν ψηφίσει 1.278.085 άτομα.

Για τις εκλογές αυτές έχουμε την πολύτιμη μαρτυρία του Περικλή Κουβαρά, που έφτασε στην Ελεύθερη Ελλάδα τις μέρες διεξαγωγής των εκλογών ως μέλος του αμερικανικού Office of Strategic Services (OSS – Υπηρεσία Στρατηγικών Υπηρεσιών) με σκοπό να συνδεθεί με την ηγεσία του ΕΑΜ.

Ο Κουβαράς μας δίνει τις εντυπώσεις του κυρίως από την περιοχή της Εύβοιας, όπου και έφτασε η αποστολή του. Οι εντυπώσεις ήταν θετικές, σε μεγάλο βαθμό, για τη διαδικασία των εκλογών. Σύμφωνα με τον ίδιο, υπήρξε ικανοποιητικός βαθμός μυστικότητας της ψήφου και δεν παρατήρησε περιπτώσεις καταναγκασμού. […]

Τα γενικά συμπεράσματα του Κουβαρά από τη διαδικασία ήταν τα ακόλουθα: α) οι εκλογές ήταν αρκετά δίκαιες, β) η μοναρχία είχε πεθάνει, γ) τα παλιά κόμματα είχαν χάσει τον έλεγχο του κόσμου, δ) οι κομμουνιστές ήταν ισχυροί και ε) η πλειοψηφία του κόσμου ήταν με το ΕΑΜ.[…]

Η Ελεύθερη Ελλάδα συγκροτήθηκε σε αντίθεση και σε αντιπαράθεση με την κατεχόμενη ζώνη και, κυρίως, με τον στρατό Κατοχής και τις ένοπλες δυνάμεις της κυβέρνησης συνεργασίας (αρχικά τη Χωροφυλακή και αργότερα τα Τάγματα Ασφαλείας και τις αντικομμουνιστικές ομάδες).

Ο διαχωρισμός των δύο χώρων παγιώθηκε με τον οικονομικό αποκλεισμό της Ελεύθερης Ελλάδας από τη διανομή της διεθνούς βοήθειας, που αναβάθμισε οικονομικά την κατεχόμενη ζώνη και απεξάρτησε την κυβέρνηση συνεργασίας από την αναγκαιότητα οικονομικής εκμετάλλευσης της εγχώριας αγροτικής παραγωγής. […]

Γιάννης Σκαλιδάκης, Αποσπάσματα από το βιβλίο του: Η Ελεύθερη Ελλάδα, έκδοση Ασίνη

Στοιχεία για το βιβλίο : http://eleftheri-ellada.weebly.com