Η εκτέλεση δύο Ιταλών αναρχικών στην ηλεκτρική καρέκλα. Κατηγορήθηκαν στη Μασαχουσέτη για ληστεία που δεν διέπραξαν και καταδικάστηκαν ως “εχθροί των θεσμών”

Στις 14 Ιουλίου 1921, το δικαστήριο της Μασαχουσέτης καταδίκασε σε θάνατο δύο Ιταλούς αναρχικούς, τον Νίκολα Σάκο και τον Μπαρτολομέο Βαντσέτι. Έξι χρόνια αργότερα, στις 23 Αυγούστου 1927 στη Βοστόνη, εκτελέστηκαν στην ηλεκτρική καρέκλα.

Οι αναρχικοί κατηγορήθηκαν για μια ληστεία που δεν διέπραξαν ποτέ. Ο δικαστής που έλαβε την καταδικαστική απόφαση επέμεινε μέχρι τέλους για την απόφασή του.

Το χρονικό της θρυλικής ιστορίας

Στις 15 Απριλίου 1920 έγινε ληστεία σ’ ένα εργοστάσιο παπουτσιών στο Σάουθ Μπέιντρι της Μασαχουσέτης. Κατά τη διάρκεια της ληστείας, ένας λογιστής και ένας φύλακας, πυροβολήθηκαν και σκοτώθηκαν. Οι δράστες κατάφεραν και απέσπασαν 16 χιλιάδες δολάρια και απέδρασαν πριν έρθει η Αστυνομία. Σύμφωνα με αυτόπτες μάρτυρες του συμβάντος, οι δράστες ήταν Ιταλοί.

Τρεις εβδομάδες αργότερα, η αστυνομία προχώρησε στη σύλληψη δυο Ιταλών μεταναστών, την ώρα που πλησίαζαν στο αυτοκίνητό τους, καθώς υποπτεύονταν ότι το αυτοκίνητο σχετιζόταν με τη ληστεία. Οι αστυνομικοί δήλωσαν ότι οι δυο Ιταλοί είχαν όπλα και κατά την ανακριτική διαδικασία έπεσαν σε αντιφάσεις. Οι συλληφθέντες είχαν καθαρό ποινικό μητρώο και κάθισαν στο εδώλιο, χωρίς να έχουν βρεθεί τα κλοπιμαία στην κατοχή τους.

Και οι δυο όμως ήταν δεδηλωμένοι αναρχικοί και πίστευαν στην επαναστατική βία, όπως την διακήρυττε ο συμπατριώτης τους Λουίτζι Γκαλεάνι. Οι οπαδοί του είχαν κάνει αρκετές δυναμικές ενέργειες στις ΗΠΑ, με αποκορύφωμα την βομβιστική επίθεση στο σπίτι του Υπουργού Δικαιοσύνης Μίτσελ Πάλμερ, στις 2 Ιουνίου 1919.

Η δίκη των Ιταλών αναρχικών και η εκτελεστική απόφαση που ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων

Η δίκη των Σάκο και Βαντσέτι ξεκίνησε στις 31 Μαΐου 1921, στο Ντέντχαμ της Μασαχουσέτης. Οι Ιταλοί αναρχικοί, δήλωσαν ενώπιον του δικαστηρίου, πως την ώρα της σύλληψής τους είχαν πάνω τους αναρχικές προκηρύξεις. Από τον φόβο τους μήπως απελαθούν είπαν ορισμένα ψέματα στην ανάκριση.

Η δήλωση αυτή, έκανε το ζήτημα των πολιτικών πεποιθήσεων, κύριο αντικείμενο της δίκης. Εκείνη την περίοδο, η επανάσταση των Μπολσεβίκων στη Ρωσία, είχε προκαλέσει υστερία στην Αμερική και  οι αρχές έβλεπαν παντού τον “κόκκινο κίνδυνο”. Ο νόμος που ψηφίστηκε το 1918 και καθιέρωσε ως αδίκημα την πρόκληση του λαού σε στάση, αποτελεί ενδεικτικό της επικρατούσας κατάστασης.

Οι Σάκο και Βαντσέτι ομολόγησαν την αναρχική τους δράση. Για τον δικαστή, Ουέμπστερ Τάιερ αυτό ήταν αρκετό. Στις 14 Ιουλίου 1921 έκρινε τους Ιταλούς, ένοχους δολοφονίας. Στο άκουσμα της ετυμηγορίας, ο Νίκολα Σάκο φώναζε μέσα στην αίθουσα “Είμαι αθώος!”. Αποστομωτική ήταν η ετυμηγορία για τον Βαντσέτι: “Ακόμα και αν ο άνθρωπος αυτός δεν  σκότωσε κανέναν, είναι πάντως εχθρός των θεσμών μας. Τα ιδανικά του είναι συνυφασμένα με τη βία και το έγκλημα”.

Ακολούθησε θύελλα αντιδράσεων απέναντι στη δικαστική απόφαση. Διανοούμενοι και φιλελεύθεροι κατέκριναν το γεγονός ότι δυο Ιταλοί αναρχικοί είχαν καταδικαστεί λόγω των πολιτικών τους πεποιθήσεων. Δεκάδες συγκεντρώσεις συμπαράστασης πραγματοποιήθηκαν σε συνοικίες των ΗΠΑ, τη Λατινική Αμερική και την Ευρώπη. Τίποτα όμως δεν κατάφερε να αλλάξει την απόφαση του δικαστηρίου. Ακόμα και η ομολογία ενός κατάδικου, ότι αυτός έκανε τη ληστεία και τους φόνους. Ο κυβερνήτης Φούλερ αρνήθηκε να ασκήσει την εξουσία του για την απονομή χάριτος, ευθυγραμμιζόμενος με την κρίση της συμβουλευτικής επιτροπής ότι ο Σάκο και Βαντσέτι είχαν τύχει μιας δίκαιης δίκης.

Στις 23 Αυγούστου 1927 εκτελέστηκαν στην ηλεκτρική καρέκλα. Πενήντα χρόνια μετά, ο κυβερνήτης της Μασαχουσέτης Μάικλ Δουκάκης αποκατέστησε τη μνήμη των Σάκο και Βαντσέτι, γράφοντας έτσι τον πραγματικό επίλογο της ιστορίας.

Πηγή χαρακτηριστικής φωτογραφίας: Wikimediamtx