Η δολοφονική επίθεση κατά του Αττίκ πάνω στη σκηνή της “Μάντρας”. Ποιοι θίχτηκαν με την σάτιρα του καλλιτέχνη

Γράφει ο συνεργάτης μας, ιστορικός ερευνητής Στέφανος Μίλεσης

Ο Κλέων Τριανταφύλλου, γνωστός με το καλλιτεχνικό όνομα Αττίκ, υπήρξε μια ξεχωριστή προσωπικότητα. Στο θέατρό του την “Μάντρα”, παρουσίαζε ένα μουσικό και σατυρικό πρόγραμμα τύπου επιθεώρησης. 

Συμμετείχαν πολλοί νέοι καλλιτέχνες, θεατές, γίνονταν παράξενοι διαγωνισμοί και φυσικά λειτουργούσε το γνωστό σε όλους κουτί παραπόνων! Εκεί οι θεατές έριχναν επιστολές με ό,τι αυτοί ήθελαν.

Στο δεύτερο μέρος της παράστασης ο Αττίκ έπαιρνε τα γράμματα των παραπόνων και τα διάβαζε πάνω στη σκηνή.

Η ανάγνωσή τους γινόταν χωρίς να έχει προηγηθεί κάποια προετοιμασία, προξενώντας το γενικό χαμό στην πλατεία. Οι θεατές παίρνοντας θάρρος από την ανωνυμία -που τους έδινε το κουτί παραπόνων- έγραφαν ό,τι ήθελαν ελεύθερα στο χαρτί.

Η βάναυση επίθεση

Έτσι όταν το βράδυ της 26 Ιουλίου 1935 την ώρα της παράστασης τρεις στρατιώτες σηκώθηκαν από την πλατεία του θεάτρου κανείς δεν διαμαρτυρήθηκε. Όλοι πίστεψαν πως κινούνταν προς το γνωστό κουτί των παραπόνων. Όμως οι στρατιώτες το προσπέρασαν, ανέβηκαν στη σκηνή πέταξαν  κάτω τον Αττίκ και άρχισαν να τον χτυπούν με μανία.

Οι θεατές αρχικά σάστισαν, αλλά στη συνέχεια προσπάθησαν να ανέβουν στη σκηνή και να διασώσουν τον Αττίκ. Τότε μια άλλη ομάδα στρατιωτών που καθόταν στην πλατεία εμφανίστηκε και εξαπέλυσε επίθεση κατά των διαμαρτυρομένων θεατών.

Οι θεατές όμως που αντέδρασαν ήταν αριθμητικά περισσότεροι. Για αυτό και στη σύρραξη που ακολούθησε επικράτησαν.

Τότε ένας Σμηνίας, με το επώνυμο Φράγκος που υπηρετούσε ως οπλονόμος στο υπουργείο, παρενέβη βλέποντας πως οι άνδρες της ομάδας του δεν θα τα κατάφερναν. Ανέβηκε στη σκηνή και κρατώντας ένα περίστροφο φώναξε:

“Μη πειράξετε τους φαντάρους γιατί σας σκότωσα όλους! Εμείς θα τον φέρουμε τον Βασιλιά”

Για να διευκολύνει τη φυγή των ανδρών της ομάδας του, άρχισε να πυροβολεί στον αέρα. Στην έξοδο του θεάτρου ένας αστυφύλακας που κατά τύχη περνούσε συνέλαβε έναν από τους στρατιώτες της επίθεσης. Όρμησαν όμως δύο από τους υπόλοιπους στρατιώτες και με τη απειλή όπλου, τον απελευθέρωσαν.

Οι στίχοι που ενόχλησαν

Επρόκειτο για οπαδούς του Βασιλιά που είχαν θιχτεί από την κριτική που ασκούσε καθημερινά ο Αττίκ στη “Μάντρα”. Ο Αττίκ ήταν γνωστό ότι σατίριζε τους πάντες. Τον ίδιο, τους έρωτές του, τους θεατές, τους συνεργάτες του και φυσικά τα πολιτικά πρόσωπα.

Εκείνη την περίοδο βρίσκονταν σε έξαρση τα πάθη και η έντονη αντιπαλότητα μεταξύ Βασιλικών και Βενιζελικών. Τα πρόσωπα της επικαιρότητας, όπως ο Βενιζέλος, ο Μεταξάς, ο Βασιλιάς, ο Τσαλδάρης, δεν θα μπορούσαν να λείπουν από τους σατυρικούς στίχους του.

Οι φιλομοναρχικοί είχαν θιχτεί από τους στίχους του Αττίκ που έλεγαν τα εξής:

“Θαρρώ, θαρρώ

αλλά κι εγώ καλά δεν ξέρω

θαρρώ, θαρρώ

πως ίσως σας τον ξαναφέρω

Φρονώ, Φρονώ

αλλά να δω τι λεν κι εκείνοι (δείχνοντας τον κόσμο στην πλατεία)

Φρονώ, Φρονώ

πως κι αν ξανάρθει, δεν θα μείνει…”.

Τα αίτια της επίθεσης

Την περίοδο που ο Αττίκ ανέβαζε την παράστασή του (26 Ιουλίου 1935), είχε προηγηθεί η αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος της βενιζελικής αντιπολίτευσης (1η Μαρτίου 1935).

Αποτελούσε μια προσπάθεια για την αποφυγή της επανόδου της Μοναρχίας στην Ελλάδα που όλα έδειχναν πως σύντομα θα συμβεί. Ο κόσμος είχε διχαστεί και τα πάθη είχαν φουντώσει.

Ο Ελ. Βενιζέλος και οι πολιτικοί που τον στήριζαν είχαν φύγει στο εξωτερικό. Γίνονταν καθημερινώς μαζικές εκκαθαρίσεις των Βενιζελικών από τις ένοπλες δυνάμεις.

Την επόμενη ημέρα

Η επίθεση κατά του Αττίκ  πήρε τέλος και ο ίδιος και οι συνεργάτες του αιμόφυρτοι περιφέρονταν στο θέατρο που παρουσίαζε εικόνα πεδίου μάχης. Σπασμένα καθίσματα, η σκηνή διαλυμένη, σκηνογραφίες σχισμένες. Ο Αττίκ μεταφέρθηκε για πρώτες βοήθειες και στη συνέχεια στην αστυνομία για κατάθεση.

Θεατές που επίσης κλήθηκαν να καταθέσουν, δήλωσαν πως στα συμβάντα είχαν αναγνωρίσει άτομα της Γενικής και Ειδικής Ασφάλειας. Είχαν λάβει θέσεις στην πλατεία του θεάτρου και έδωσαν το σύνθημα της επίθεσης.

Ο ίδιος ο Αττίκ είπε στις εφημερίδες “Δεν φοβήθηκα ποτέ επίθεση, γιατί τα τραγουδάκια μου είναι υπερβολικά αθώα και μόνο τον γέλωτα προκαλούν”.

Ωστόσο ο Αττίκ πριν από την επίθεση είχε παρατηρήσει τον αυξημένο αριθμό στρατιωτών μεταξύ των θεατών. Ξεπερνούσαν τους είκοσι, γεγονός που ουδέποτε είχε συμβεί.

Ο Αττίκ υποστήριξε πως η επίθεση δεν ήταν απλά για να τον τρομοκρατήσουν, αλλά για να τον σκοτώσουν καθώς δέχθηκε χτύπημα με σίδερο στο πίσω μέρος του κεφαλιού του. Εκείνος που τον χτυπούσε του έλεγε “Αυτά παθαίνει όποιος αναφέρει το όνομα του κακούργου Βενιζέλου”.

Τα γεγονότα της “Μάντρας” προκάλεσαν αγανάκτηση στον απλό κόσμο που είχε κουραστεί από τη διχόνοια που είχε επιφέρει τόσα δεινά στην Ελλάδα.