Η πρώτη πολιτική δολοφονία που καταγράφηκε από συνεργείο κινηματογράφησης. Ο θανάσιμος πυροβολισμός του βασιλιά Αλέξανδρου Α΄ της Γιουγκοσλαβίας, στη Γαλλία, κατά την επίσημη υποδοχή του

του ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Στις 9 Οκτωβρίου 1934, ο βασιλιάς Αλέξανδρος Α΄ Καραγεώργεβιτς της Γιουγκοσλαβίας αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Μασσαλίας στην αρχή της επίσημης περιοδείας του στη Γαλλία.

Η Γιουγκοσλαβία ήταν τότε σημαντικός σύμμαχος της Γαλλίας και επιθυμία των δύο κυβερνήσεων ήταν αυτό να εκφραστεί και με την υπογραφή μίας επίσημης γαλλο-γιουγκοσλαβικής συμμαχίας.

Ο προληπτικός βασιλιάς

Τη συνθήκη αυτή θα υπέγραφε ο Αλέξανδρος εκ μέρους της Γιουγκοσλαβίας και για το λόγο αυτό πήγε στη Γαλλία.

Ο βασιλιάς ήταν προληπτικός και απέφευγε να κάνει δημόσιες εμφανίσεις Τρίτες, καθώς εκείνη την ημέρα είχαν πεθάνει τρεις στενοί του συγγενείς και θεωρούσε την ημέρα γρουσούζικη.

Αν και οι Γάλλοι είχαν ενημερωθεί για την πρόληψη του Αλέξανδρου κανόνισαν αυτός και η συνοδεία του να βγουν στη Μασσαλία την Τρίτη 9 Οκτωβρίου 1934. Ο Αλέξανδρος δυσφόρησε γι’ αυτό, αλλά ήταν πολύ αργά για να αλλάξει την ημερομηνία. Επιπλέον, δεν ήθελε να δυσαρεστήσει τους συμμάχους του.

Όμως, ο βασιλιάς δεν ήταν απλά ένας προληπτικός άνθρωπος και είχε κάθε λόγο να ανησυχεί για την επίσημη επίσκεψή του στη Γαλλία. Επανειλημμένως είχε δεχτεί απειλές εναντίον της ζωής του και είχαν υπάρξει πολλές αποτυχημένες δολοφονικές απόπειρες.

Η βασική αιτία της απειλής κατά της ζωής του Αλέξανδρου Α’ ήταν γιατί οι διάφορες εθνικότητες που απάρτιζαν τη Γιουγκοσλαβία είχαν αρχίσει τότε να επιζητούν την ανεξαρτησία τους (κάτι που κατάφεραν τελικά τη δεκαετία του 1990 μετά από αιματηρούς εμφυλίους πολέμους).

Αυτό ίσχυε ιδιαίτερα για τους Κροάτες, οι οποίοι ήταν δυσαρεστημένοι με το γεγονός ότι οι Σέρβοι ήταν ο κυρίαρχος λαός στη Γιουγκοσλαβία.

Διαβάστε ακόμα: Αλέξανδρος Καρατζώρτζεβιτς. Ίδρυσε το βασίλειο Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων στην Γιουγκοσλαβία, αλλά δολοφονήθηκε από φανατικούς Κροάτες και Βούλγαρους κομιτατζήδες

Είχαν δημιουργήσει την εθνικιστική οργάνωση “Ουστάσε” που απεργάζονταν σχέδια για τη δημιουργία μιας ανεξάρτητης Κροατίας μέσω ένοπλης δράσης, ή τρομοκρατικής, σύμφωνα με τις γιουγκοσλαβικές αρχές. Επίσης, η “Ουστάσε” συνεργαζόταν στενά με Βούλγαρους κομιτατζήδες που ήθελαν την απόσχιση των Σκοπίων από τη Γιουγκοσλαβία.

Οι Γάλλοι διαβεβαίωσαν τον Αλέξανδρο ότι θα τον προστάτευε ισχυρή ασφάλεια για το χρονικό διάστημα που θα βρισκόταν στη χώρα τους.

Ο βασιλιάς στη Μασσαλία

Πράγματι, μόλις ο Αλέξανδρος Α’ Καραγεώργεβιτς αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Μασσαλίας, αντίκρυσε εκατοντάδες πεζούς και έφιππους, στρατιώτες και αστυνομικούς, που θα φύλαγαν το αυτοκίνητό του καθώς θα έμπαινε στην πόλη.

Η θέα τους, ίσως να καθησύχασε κάπως τους φόβους του. Η υποδοχή του Γιουγκοσλάβου βασιλιά στο λιμάνι της Μασσαλίας υπήρξε πάνδημη και μεγαλειώδες. Εκατοντάδες άνθρωποι ήταν στο σημείο όπου ο Αλέξανδρος βγήκε από τη λέμβο που τον είχε μεταφέρει από το γιουγκοσλαβικό πολεμικό “Ντουμπρόβνικ” που είχε αγκυροβολήσει στα ανοικτά του λιμανιού και με το οποίο είχε ταξιδέψει από τη Γιουγκοσλαβία.

Χιλιάδες άλλοι είχαν κατακλύσει την κεντρική λεωφόρο απ’ όπου θα περνούσε το αυτοκίνητο που θα μετέφερε εκείνον καθώς και τον υπουργό Εξωτερικών της Γαλλίας, Λουί Μπαρτού, που εκπροσωπούσε τη γαλλική κυβέρνηση, στην υποδοχή του Αλέξανδρου στη Μασσαλία.

Όταν ο Αλέξανδρος αποβιβάστηκε στο λιμάνι μπήκε στο αυτοκίνητο που τον περίμενε και δίπλα του έκατσε ο Μπαρτού.

Το αυτοκίνητο ήταν ανοικτό ενώ τα άλλα της συνοδείας ήταν κλειστά. Ο λόγος ήταν ώστε να βλέπει ο κόσμος τον βασιλιά.

Επιπλέον, για τον ίδιο λόγο δεν υπήρχε πεζή φρουρά εκατέρωθεν του αυτοκινήτου στη διάρκεια της διέλευσής του μέσα στο κέντρο της Μασσαλίας.

Ο Αλέξανδρος φαίνεται ότι κάποια στιγμή δυσανασχέτησε με το γεγονός ότι θα κυκλοφορούσε με ανοικτό αυτοκίνητο αλλά μάλλον ησύχασε όταν έκατσε δίπλα του ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών. Αυτό του έδειχνε ξεκάθαρα ότι οι Γάλλοι δεν είχαν την παραμικρή υποψία ότι θα γινόταν δολοφονική απόπειρα εναντίον του.

Το τραγικό λάθος

Ήταν ένα τραγικό λάθος που το εκμεταλλεύθηκε στο έπακρο ένας Βούλγαρος κομιτατζής, ο Βλάντο Τσερνοζέμσκι που σε συνεργασία με την “Ουστάσε”  είχε αναλάβει να δολοφονήσει τον Αλέξανδρο στη Μασσαλία. Επίσης, υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι στην οργάνωση αυτής της τρομοκρατικής ενέργειας είχε ανάμειξη και ο Μουσολίνι ο οποίος ήλπιζε ότι ο θάνατος του Αλέξανδρου θα οδηγούσε στη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και έτσι η Ιταλία θα προσαρτούσε περιοχές της στο βορρά.

Το αυτοκίνητο με τον Αλέξανδρο και τον Μπαρτού ξεκίνησε να κινείται αργά καθώς χιλιάδες Γάλλοι εκατέρωθεν της λεωφόρου χαιρετούσαν και ζητωκραύγαζαν τον ξένο μονάρχη. Ελάχιστη ώρα αργότερα, ο Βούλγαρος τρομοκράτης πετάχτηκε μέσα από τον κόσμο στο πεζοδρόμιο κατευθείαν πάνω στο αυτοκίνητο.

Είχε εκμεταλλευθεί για κάλυψή του το μεγάλο πλήθος, και μπόρεσε να εκτελέσει το δολοφονικό του σχέδιο εξαιτίας της μικρής ταχύτητας του αυτοκινήτου, και το γεγονός ότι αυτό ήταν ανοικτό και ουσιαστικά απροστάτευτο από την τιμητική φρουρά. Με το ένα χέρι του ο δολοφόνος κρατήθηκε πάνω στην πόρτα του αυτοκινήτου και στο άλλο κρατούσε ένα μπουκέτο με λουλούδια που έκρυβε ένα ημιαυτόματο πιστόλι.

Η δολοφονία

Φωνάζοντας στα γαλλικά “Ζήτω ο βασιλιάς!”, πέταξε τα λουλούδια και με το πιστόλι άρχισε να πυροβολεί τον Αλέξανδρο από απόσταση ενός μέτρου καθώς αυτός καθόταν από την πλευρά που χτύπησε ο δολοφόνος. Στόχος του Τσερνοζέμσκι ήταν αποκλειστικά ο Αλέξανδρος, αλλά μία σφαίρα του εξοστρακίστηκε και τραυμάτισε θανάσιμα τον οδηγό του αυτοκινήτου καθώς προσπαθούσε να τον σταματήσει.

Το αποτέλεσμα ήταν να πέσει στο κάθισμά του και με το πόδι του να φρακάρει το φρένο ακινητοποιώντας το αυτοκίνητο.

Ο Αλέξανδρος εξέπνευσε σχεδόν αμέσως. Μέσα στον πανικό του ένας Γάλλος αστυνομικός προσπάθησε να πυροβολήσει τον Τσερνοζέμσκι όπως πήγαινε να διαφύγει, αλλά αντί γι’ αυτόν χτύπησε τον γάλλο υπουργό Μπαρτού, τραυματίζοντας τον θανάσιμα.

Αρχικά, οι Γάλλοι ανακοίνωσαν ότι ο Μπαρτού σκοτώθηκε από το δολοφόνο καθώς προσπάθησε να προστατεύσει τον βασιλιά βάζοντας το σώμα του μπροστά στο πιστόλι του. Πολύ γρήγορα όμως ξένοι δημοσιογράφοι μετέδωσαν τι είχε πραγματικά συμβεί. Σαν να μην έφθανε ο εξ’ αμελείας φόνος του υπουργού Εξωτερικών της Γαλλίας, από Γάλλο αστυνομικό, ένας άλλος συνάδελφός του που επίσης προσπάθησε να πυροβολήσει τον Τσερνοζέμσκι σκότωσε κατά λάθος δύο Γάλλους πολίτες μέσα στο πλήθος.

Ενώ οι Γάλλοι αστυνομικοί μέσα στο πανικό τους σκότωναν αθώο κόσμο, ένας έφιππος Γάλλος αξιωματικός που ήταν στην τιμητική φρουρά χτύπησε με το ξίφος του τον δολοφόνο στο κεφάλι ενώ ένας άλλος αστυνομικός τον πυροβόλησε στο κεφάλι.

Παρά ταύτα, ήταν ακόμη ζωντανός και τότε έπεσαν πάνω του αστυνομικοί και πολίτες και τον λυντσάρισαν.

Το αποτέλεσμα ήταν να πεθάνει λίγη ώρα αργότερα πριν η αστυνομία μπορέσει να ανακαλύψει την ταυτότητά του. Η καταστροφική αντίδραση της γαλλικής αστυνομίας στη δολοφονία του Αλέξανδρου προκάλεσε αλγεινή εντύπωση στο εξωτερικό.

Η επίσημη επίσκεψη του Αλέξανδρου στη Γαλλία ήταν σημαντικό διεθνές νέο και έτσι στη Μασσαλία εκτός από πολλούς ανταποκριτές βρίσκονταν και κινηματογραφικά συνεργεία για να καταγράψουν το γεγονός για τα επίκαιρα των χωρών τους.

Έτσι, η δολοφονία του Αλέξανδρου Α΄ της Γιουγκοσλαβίας στη Μασσαλία υπήρξε η πρώτη πολιτική δολοφονία που έχει καταγραφεί σε φιλμ.

Όμως, παρ’ όλο που σχεδόν όλοι οι κινηματογραφιστές συνέλαβαν στο φακό τους τη στιγμή της δολοφονίας, αυτή δεν προβλήθηκε στα επίκαιρα των ευρωπαϊκών κρατών. Στους κινηματογράφους οι θεατές παρακολούθησαν την υποδοχή του Αλέξανδρου στη Μασσαλία και την επιβίβασή του στο αυτοκίνητο μαζί με τον Μπαρτού.

Στη συνέχεια, την αναχώρηση του αυτοκινήτου από το λιμάνι προς το κέντρο της Μασσαλίας και το τεράστιο πλήθος στα πεζοδρόμια απ’ όπου αυτό περνούσε. Το επόμενο πλάνο δείχνει τον πανικό που επικράτησε μετά τη δολοφονική ενέργεια, τον βασιλιά να πεθαίνει στο κάθισμά του και στη συνέχεια το αυτοκίνητο να φεύγει γρήγορα για το νοσοκομείο.

Το λογοκριμένο φιλμ

Οι γαλλικές αρχές προκειμένου να καλύψουν τα φοβερά λάθη της αστυνομίας τους,κατάσχεσαν όλες τις κινηματογραφικές λήψεις από τη δολοφονία, και έκοψαν τις επίμαχες σκηνές της προτού επιστρέψουν τα φιλμ στα ειδησεογραφικά πρακτορεία.

Το ίδιο προσπάθησαν να κάνουν και με το φιλμ ενός αμερικανικού κινηματογραφικού συνεργείου που τράβηξε πλάνα στη Μασσαλία.

Όμως, οι Αμερικανοί μπόρεσαν να πάρουν πίσω το φιλμ προτού αυτό λογοκριθεί και το φυγάδευσαν αμέσως στις ΗΠΑ. Έτσι στα αμερικανικά επίκαιρα προβλήθηκαν όλες οι συγκλονιστικές στιγμές της δολοφονίας του Γιουγκοσλάβου μονάρχη. Διακρίνεται ο δολοφόνος σκαρφαλωμένος πάνω στην πόρτα του αυτοκινήτου να πυροβολεί στο εσωτερικό του και οι λάμψεις από τους πυροβολισμούς.

Καθώς υπάρχει ήχος στο φιλμ, ακούγονται οι πυροβολισμοί και οι κραυγές του πλήθους.

Επειδή ο θανάσιμα τραυματισμένος οδηγός πάτησε το φρένο του αυτοκίνητου, αυτό έκανε ακόμη πιο εύκολο για τον κινηματογραφιστή να καταγράψει καθαρά τι συνέβη στη συνέχεια. Βλέπουμε τον Γάλλο έφιππο αξιωματικό να χτυπά με το ξίφος του τον δολοφόνο στο κεφάλι και στη συνέχεια το λιντσάρισμά του, κυρίως από Γάλλους αστυνομικούς.

Επιπλέον, η λήψη αυτή δείχνει και μερικές γυναίκες να πέφτουν στο έδαφος. Ο Αμερικανός παρουσιαστής ισχυρίζεται ότι τραυματίστηκαν από σφαίρες που εξοστρακίστηκαν πάνω στο αυτοκίνητο αλλά μάλλον αντέδρασαν έτσι εξαιτίας του πανικού τους από τους πυροβολισμούς.

Οι δύο πολίτες που σκοτώθηκαν κατά λάθος από τον Γάλλο αστυνομικό είναι μέσα στο πλήθος πίσω από το αυτοκίνητο και έτσι δεν διακρίνονται στη συγκεκριμένη κινηματογραφική λήψη.

Η «λογοκριμένη» κινηματογραφική κάλυψη της δολοφονίας του βασιλιά της Γιουγκοσλαβίας, Αλέξανδρου Α΄, και του υπουργού Εξωτερικών της Γαλλίας, Μπαρτού:

Αυτή είναι η συγκλονιστική λήψη από τη δολοφονία που προβλήθηκε στα αμερικανικά επίκαιρα:

Διαβάστε ακόμα στη “ΜτΧ”: Τα εγκλήματα της κροατικής φασιστικής οργάνωσης «Ουστάσε» θορύβησαν ακόμη και τους Ναζί. Εξόντωσε πάνω από μισό εκατομμύριο Σέρβους, Εβραίους και Ρομά