Η δικαστική διαμάχη του Βαγγέλη Παπαθανασίου με τον Λογαρίδη για το οσκαρικό: “Οι δρόμοι της φωτιάς”.

Του Γιώργου Κασαμπαλάκου

Στις 29 Μάρτη του 1982, ο Βαγγέλης Παπαθανασίου κέρδισε το βραβείο Όσκαρ για τη μουσική της ταινίας ‘Δρόμοι της Φωτιάς’ (Chariots of fire), σε σκηνοθεσία του Χιου Χάντσον. Η ταινία είναι βασισμένη στην αληθινή ιστορία των δύο βρετανών δρομέων, Eric Liddell και Harold Abrahams, που συμμετείχαν στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1924. 

Η επιλογή της μουσικής από τον Χιου Χάντσον

Ο πετυχημένος σκηνοθέτης, που περνούσε αρκετά βράδια στο διάσημο γυάλινο στούντιο του Παπαθανασίου στο Παρίσι, σκεφτόταν αρχικά να χρησιμοποιήσει μια άλλη σύνθεση του Vangelis: Το ‘L’enfant’, που προοριζόταν για την ταινία ‘Opera Sauvage’ του Frederic Rossif.

Όπως ανέφερε σε συνέντευξή του, ένα απόγευμα έλαβε ένα τηλεφώνημα από τον συνθέτη, που τον καλούσε επειγόντως για να ακούσει κάτι: Όταν συναντήθηκαν και του παρουσίασε το ‘Titles’, ο Χιου Χάντσον ενθουσιάστηκε, χρησιμοποίησε όμως και το ‘L’enfant’ σε άλλο σημείο της ταινίας.

Το ‘Titles’ έγινε πασίγνωστο, παίζοντας καταλυτικό ρόλο στη βράβευση της ταινίας με 4 Όσκαρ (Καλύτερης ταινίας, μουσικής, σεναρίου και κοστουμιών).

Ο γνωστός για την εκκεντρικότητά του, Βαγγέλης Παπαθανασίου, δεν παρέστη καν στην τελετή παραλαβής των Όσκαρ γιατί κοιμόταν, όπως δήλωσε. Το βραβευθέν όμως soundtrack έμελλε να αποτελέσει την αιτία για τη διάλυση μιας φιλίας και την έναρξη μιας δικαστικής διαμάχης με τον άλλοτε φίλο και συνεργάτη του στα live με το μουσικό συγκρότημα ‘Ακρίτας’, Σταύρο Λογαρίδη.

Το ‘City of violets’ από τη ‘Μενεξεδένια Πολιτεία’ του Λογαρίδη

Ο Λογαρίδης, μέλος των Poll μαζί με τους Τουρνά και Ρόμπερτ Ουίλιαμς, συνεργάστηκε με τον σκηνοθέτη Κώστα Φέρρη για τη σειρά ‘Μενεξεδένια Πολιτεία’, που προβλήθηκε το 1975-76 από την ΕΡΤ. Είχε συνθέσει τη μουσική που συνόδευε τη σειρά και που κυκλοφόρησε ως ξεχωριστό κομμάτι με τίτλο ‘City of Violets’ στον δίσκο του ‘Alchemy’, που παρουσιάστηκε στην Αγγλία το 1985.

Αμέσως μετά την έκδοση του ‘Alchemy’, ο Σταύρος Λογαρίδης κατηγόρησε δημόσια τον Βαγγέλη Παπαθανασίου για κλοπή του υλικού του από τη ‘Μενεξεδένια Πολιτεία’ και χρήση του στους ‘Δρόμους της Φωτιάς᾿. Υποστήριξε πως είχε στείλει στον Παπαθανασίου ταχυδρομικά το υλικό του για τη σειρά του Κώστα Φέρρη προκειμένου να του πει τη γνώμη του, κάτι που όχι μόνο δε συνέβη ποτέ, αλλά ακολούθησε η χρησιμοποίησή της στην οσκαρική ταινία, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του.

Έτσι προέκυψε η δικαστική διαμάχη ανάμεσα στους δύο καλλιτέχνες και κυρίως, ανάμεσα στις πολυεθνικές εταιρίες Warner και EMI, που διεκδικούσαν η κάθε μία για δική της την ιδιοκτησία της μουσικής επένδυσης του οσκαρικού soundtrack. Η δίκη πήρε μεγάλη δημοσιότητα και στην αίθουσα του δικαστηρίου παρευρίσκονταν δημοσιογράφοι από τα μεγαλύτερα ειδησεογραφικά μέσα παγκοσμίως.

Το επίδικο δεν ήταν μόνο η ηθική δικαίωση του δημιουργού αλλά οι τεράστιες πωλήσεις.

Αρκεί να υπενθυμίσουμε, ότι όταν το 1989, η EMI ξανακυκλοφόρησε το κομμάτι ως ‘Chariots of fire’ αυτή τη φορά, ώστε να προωθήσει ακόμα περισσότερο την ταινία και λόγω της δημοσιότητας που είχε πάρει από τη δικαστική διαμάχη, αυτό εκτοξεύτηκε στο Ν.1 των αμερικανικών charts, εκτοπίζοντας το ‘I love rock n’ roll’ της Joan Jett, πουλώντας περισσότερα από 3 εκατομμύρια αντίτυπα!

Πρόκειται για το μοναδικό κομμάτι Έλληνα συνθέτη που έχει ανέβει στο ν.1 της Αμερικής.

Όταν το δικαστήριο μετατράπηκε σε στούντιο

H δίκη έγινε στην Αγγλία και κράτησε 30 μέρες. Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου παραδέχτηκε πως είχε λάβει ταχυδρομικά τη μουσική από τον Λογαρίδη, ισχυρίστηκε όμως πως δεν την άκουσε ποτέ του.

Μάλιστα παρουσίασε το τραγούδι του ‘Wake up’ από το συγκρότημα στο οποίο μεσουράνησε (μαζί με τους Ντέμη Ρούσο, Λουκά Σιδερά και Αργύρη Κουλούρη) στα τέλη των 60s και αρχή των 70s, τους Aphrodite’s Child, καταδεικνύοντας μια μουσική φράση που ήταν η βάση της μουσικής για τους ‘Δρόμους της Φωτιάς᾿.

Το κερασάκι στην τούρτα ήταν όταν ο Vangelis έφερε στο δικαστήριο τα συνθεσάϊζερ που χρησιμοποιούσε για να δείξει πώς συνέθετε!

Η απόφαση του δικαστηρίου ήταν απαλλακτική για τον Παπαθανασίου, άφηνε όμως ανοιχτό το ενδεχόμενο να ασκηθεί έφεση, κάτι που ο Λογαρίδης ποτέ δεν έκανε. Μάλιστα, τότε ξεκίνησε μια περίοδος προσωπικής και καλλιτεχνικής του αυτοαπομόνωσης, από την οποία βγήκε πολύ αργότερα.

Το 2008, σε συνέντευξή του στον δημοσιογράφο και μουσικό παραγωγό Πάνο Χρυσοστόμου, ο Λογαρίδης ρωτήθηκε για τη δικαστική περιπέτεια με τον Παπαθανασίου:

«Εγώ πώς να σου πω τι έγινε τότε; Αυτός ξέρει τι έγινε. Από κει και πέρα, τα παραλειπόμενα που ακολούθησαν ας μην τα συζητάμε, τα δικαστήρια και τις σαχλαμάρες (…) Αυτή τη μελωδία, αν δεν την είχε πάρει ο Βαγγέλης να την πάει όπου πήγε ή να τη γράψει σε ταινία, μπορεί να μην την ήξερε τώρα κανείς (…) Τι να γίνει τώρα δηλαδή; Στην ουσία, έχει σημασία να επιβεβαιώσεις εσύ στον εαυτό σου ποιος είσαι.»

Ο Λογαρίδης πέθανε το 2018 και ο Παπαθανασίου το 2022, αφήνοντας τεράστιο κενό στη μουσική.