Η αυτόχειρας κόρη του Καρλ Μαρξ. Το υδροκυάνιο και ο σκοτεινός ρόλος του συντρόφου της. Τι έγραψε για τον πατέρα της

O Καρλ Μαρξ και η σύζυγός του, Τζένη φον Βεστφάλεν απέκτησαν συνολικά επτά παιδιά. Δύο πέθαναν προτού συμπληρώσουν δύο χρόνια ζωής, ένα πριν βαπτιστεί και ένα στην ηλικία των οκτώ ετών.

Το έκτο τους παιδί ήταν η Ελέανορ Μαρξ, η οποία αυτοκτόνησε σε ηλικία 43 ετών. 

Υπήρξε συγγραφέας, πολιτική ακτιβίστρια και μεταφράστρια λογοτεχνικών έργων. Το χαϊδευτικό της όνομα ήταν “Τούσι” (“Tussy“) και από παιδί είχε στείλει γράμματα σε διάφορες πολιτικές προσωπικότητες. Ένα μυστικό την οδήγησε να “κόψει” το “νήμα” της ζωής της.

Γραμματέας του πατέρα της, ένθερμη ακτιβίστρια και φιλομαθής

Η Ελέανορ Μαρξ γεννήθηκε στο Λονδίνο στις 16 Ιανουαρίου 1855. Οι διηγήσεις του Καρλ Μαρξ της καλλιέργησαν το ενδιαφέρον για τη λογοτεχνία και λέγεται ότι μπορούσε να απαγγείλει αποσπάσματα από τα έργα του Ουίλιαμ Σέξπιρ σε ηλικία τριών ετών.

Όταν έγινε 16 ετών, έγινε γραμματέας του πατέρα της και τον συνόδευσε σε σοσιαλιστικά συνέδρια σε όλο τον κόσμο. Ερωτεύτηκε τον Ιπολίτ Λισαγκαρέ, ένα δημοσιογράφο και μέλος της Παρισινής Κομμούνας που την περνούσε 17 χρόνια.

Ο Μαρξ δεν ενέκρινε το ειδύλλιο, λόγω της μεγάλης διαφοράς ηλικίας. Μετά από μερικά χρόνια, ο Μαρξ έδωσε την έγκρισή του στην Ελέανορ να παντρευτεί τον Λισαγκαρέ.

Ωστόσο, η νεαρή Ελεανόρ είχε διάφορες αμφιβολίες και ο γάμος της τερματίστηκε το 1882. Για ένα διάστημα δούλεψε ως δασκάλα στην αγγλική πόλη Μπράιτον και ανέλαβε τη δημοσίευση των ανολοκλήρωτων χειρογράφων και της αγγλικής έκδοσης του “Κεφαλαίου” του Μαρξ.

Το 1884, η Ελέανορ Μαρξ έγινε μέλος του Κόμματος της Σοσιαλδημοκρατικής Ομοσπονδίας (SDF) και γνωρίστηκε με τον μαρξιστή  Έντουαρντ Άβελινγκ. Στην συνέχεια Μαρξ και Άβελινγκ ήρθαν σε ρήξη με τον ιδρυτή του SDF, Χένρι Χάιντμαν και δημιούργησαν τη Σοσιαλιστική Λίγκα.

Η Μαρξ αρθρογραφούσε τακτικά στην εφημερίδα της οργάνωσης για ζητήματα δικαιωμάτων των γυναικών. Το 1886, έκανε το γύρο των ΗΠΑ με τον Άβελινγκ και τον Γερμανό σοσιαλιστή, Βίλχελμ Λίμπκνεχτ, για να συγκεντρώσουν χρήματα για το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας.

Πήρε μέρος σε διάφορες απεργίες τη δεκαετία του 1880, ανέπτυξε ενδιαφέρον για το θέατρο και την υποκριτική και μετέφρασε λογοτεχνικά και θεατρικά έργα, όπως το “Μαντάμ Μποβαρί” του Γκιστάβ Φλομπέρ και το “Ο εχθρός του λαού” του Χένρι Ίψεν.

Το μυστικό που οδήγησε στην αυτοκτονία

Το 1898, η Ελέανορ Μαρξ έμαθε ότι ο αγαπημένος της σύντροφος είχε παντρευτεί μυστικά μια νεαρή ηθοποιό. Η είδηση κεραυνοβόλησε την Μαρξ, η οποία κατέρρευσε. Ο Άβελινγκ της πρότεινε κοινή αυτοκτονία, αλλά, στην πραγματικότητα, δεν είχε σκοπό να θέσει τέρμα στη δική του ζωή.

Απλώς προμήθευσε τη σύντροφό του με υδροκυάνιο και όταν εκείνη έπνεε τα λοίσθια, έφυγε από το σπίτι. Η αυτοκτονία έγινε στις 31 Μαρτίου 1898, δεκαπέντε χρόνια μετά το θάνατο του Καρλ Μαρξ.

Η κοινή γνώμη εξοργίστηκε με τον Άβελινγκ, όμως η δικαστική έρευνα τον απάλλαξε από οποιαδήποτε ευθύνη.

Πέθανε τέσσερις μήνες μετά, στις 2 Αυγούστου 1898 και λέγεται ότι στην κηδεία του δεν παρευρέθηκε κανένας εκπρόσωπος του σοσιαλιστικού ή του εργατικού κινήματος. Κατά πάσα πιθανότητα λόγω της πεποίθησης ότι παρέσυρε την κόρη του Μαρξ στο θάνατο.

Αν και δεν θεωρείτο πολύ όμορφος, ο Άβελινγκ είχε τη φήμη του γυναικά. Όταν γνωρίστηκε και σύνηψε σχέση με την Ελέανορ Μαρξ, ήταν παντρεμένος με την Ίζαμπελ Φρανκ, η οποία πέθανε το 1892. Παρά τις πολυάριθμες σχέσεις του, δεν απέκτησε παιδί ή παιδιά.

Σύμφωνα με τον Γερμανό σοσιαλδημοκράτη, Έντουαρντ Μπέρνσταϊν, η Ελέανορ Μαρξ αυτοκτόνησε όχι μόνο λόγω του “σκοτεινού” μυστικού του Άβελινγκ, αλλά και γιατί υπήρχαν βαθύτεροι λόγοι.

Όπως δείχνουν επιστολές της με αποδέκτη το γιο της οικονόμου της οικογένειας Μαρξ, Φρέντρικ Ντίμουθ, η Μαρξ είχε αντιληφθεί ότι ο Άβελινγκ λειτουργούσε απερίσκεπτα στα οικονομικά ζητήματα, λόγω της έκλυτης συμπεριφοράς του.

Ωστόσο τον δικαιολογούσε, πιστεύοντας ότι με τον καιρό ο χαρακτήρας του θα βελτιωνόταν. Οι προσδοκίες της διαψεύστηκαν και σε συνδυασμό με τις συχνές απουσίες του Άβελινγκ, έπεσε σε κατάθλιψη. Σε ένα από τα γράμματά της στο φίλο της, έγραψε χαρακτηριστικά:

“Αγαπητέ Φρέντι, ο Έντουαρντ πήγε στο Λονδίνο σήμερα. Θα δει τον γιατρό του και τα λοιπά. Δεν μου επέτρεψε να πάω μαζί του. Αυτό είναι καθαρή ασπλαχνία – και υπάρχουν πράγματα που δεν μου λέει. Αγαπητέ Φρέντι, εσύ έχεις τα παιδιά σου. Εγώ δεν έχω τίποτα και δεν βλέπω να υπάρχει κάτι που να δίνει αξία στη ζωή μου“.

Τι έγραψε η Ελέανορ για τον πατέρα της

Δύο ημέρες μετά το θάνατο του πατέρα της (14 Μαρτίου 1883), η Ελέανορ Μαρξ έγραψε ένα κείμενο χωρισμένο σε δύο ενότητες, στο οποίο εξιστορεί τη ζωή του, περιγράφει την προσωπικότητά του και αναλύει τα έργα του. Μέσα από τα γραφόμενα της Μαρξ, φαίνεται ότι είχε αντιληφθεί τον ιστορικό ρόλο του πατέρα της και την επίδραση που θα ασκούσε με τις ιδέες του.

“Δεν υπάρχει ίσως πιο ακατάλληλη στιγμή, για να γράψει κανείς τη βιογραφία μιας μεγάλης προσωπικότητας απ’ ό,τι η περίοδος αμέσως μετά το θάνατό του και το εγχείρημα αυτό γίνεται δύο φορές δυσκολότερο, όταν το αναλαμβάνει κάποιος που τον γνώριζε και τον αγαπούσε“, αναφέρει στην εισαγωγή.

Η Ελέανορ χαρακτηρίζει τον Μαρξ “εξαιρετικά χαρισματικό” και “διαποτισμένο από τις γαλλικές αντιλήψεις του 18ου αιώνα περί θρησκείας, επιστήμης και τέχνης“. Ο Όμηρος και ο Σέξπιρ ήταν οι αγαπημένοι συγγραφείς του Γερμανού φιλοσόφου.

Στο σχολείο ήταν άτακτος και αγαπητός από τους συμμαθητές του και διέθετε “ευχέρεια στη συγγραφή σατιρικών στίχων, με τους οποίους διακωμωδούσε τους εχθρούς του“. Διέθετε καλοσύνη και “απέραντη συμπόνια” και ήταν ένας πολύ τρυφερός σύζυγος, ο οποίος έγραφε ερωτικά γράμματα “που θα υπέθετε κανείς ότι γράφτηκαν σε ηλικία 18 ετών“, σύμφωνα με την Ελέανορ.

Η Ελέανορ Μαρξ δεν ήταν, πάντως, το μόνο παιδί του Γερμανού φιλοσόφου που έδωσε τέλος στη ζωή του. Η δευτερότοκη κόρη του, Λόρα επίσης αυτοκτόνησε, μαζί με το σύζυγό της, Πολ Λαφάργκ, σε ηλικία 66 ετών. Τέλος, η πρωτότοκη κόρη του Μαρξ, Καρολάιν πέθανε από καρκίνο στα 38 της χρόνια.

Η ζωή της κόρης του Καρλ Μαρξ με έναν επαναστάτη φοιτητή που έγραψε το «Δικαίωμα στην τεμπελιά». Πολ και Λόρα, οι σύντροφοι που μοιράστηκαν αγώνες, ιδέες και ένα κοινό τέλος

Με πληροφορίες από το βιβλίο “Ελέανορ Μαρξ – Η ζωή του πατέρα μου“, Εκδόσεις Αργοναύτης

Πηγές εικόνων κεντρικής φωτογραφίας: WikimediamtxCommons και Wikipedia