Η ασιατική γρίπη του 1957 ξεκίνησε από την Κίνα και σε τέσσερις μήνες εξελίχθηκε σε πανδημία. Πώς αντέδρασε η Ελλάδα. Τι συνέβη με το εμβόλιο

Η πανδημία γρίπης του 1957, γνωστή ως ασιατική γρίπη, εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην Κίνα και πολύ γρήγορα εξαπλώθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο. Ήταν η δεύτερη σε σειρά πανδημία που έπρεπε να αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα τον 20ο αιώνα, μετά την ισπανική γρίπη του 1918.

Η ασιατική γρίπη είχε μικρότερη θνησιμότητα από την ισπανική, αλλά στο πέρασμά της άφησε πίσω της πάνω από ένα εκατομμύρια νεκρούς παγκοσμίως.

Τον Φεβρουάριο του 1957 εντοπίστηκε ένα νέο στέλεχος γρίπης (Η2Ν2) στην επαρχία Γιουνάν της Κίνας. Μέσα σε δύο μήνες η γρίπη μετρούσε 250.000 κρούσματα στο Χόνγκ Κόνγκ από εκεί στη Σιγκαπούρη, στην Ταϊβάν και μετά έφτασε στην Ιαπωνία. Μέχρι τον Ιούνιο, η ασιατική γρίπη είχε μεταφερθεί σε 20 χώρες και σταδιακά έγινε παγκόσμια απειλή.

Το εκκλησιαστικό συνέδριο που “μόλυνε” την Αμερική

Στις 2 Ιουνίου 1957 εμφανίστηκε το πρώτο κρούσμα στην Αμερική σε ναυτικές βάσεις και αμέσως μετά στην Καλιφόρνια. Η πλειονότητα της παγκόσμιας μετάδοσης πραγματοποιήθηκε μέσω των χερσαίων διαδρομών από τη Ρωσία στη Σκανδιναβία και την Ανατολική Ευρώπη και στο διεθνές εκκλησιαστικό συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στην Αϊόβα των ΗΠΑ. Στο συνέδριο συμμετείχαν πάνω από 1.500 σύνεδροι από 43 πολιτείες και 9 χώρες.

Όπως και στην περίπτωση της ισπανικής γρίπης του 1918, οι επιστήμονες εκτιμούσαν την επανεμφάνιση της νόσου σε διαδοχικά απρόβλεπτα κύματα, με το δεύτερο κύμα να είναι πιο σοβαρό από το πρώτο. Έτσι και έγινε. Το καλοκαίρι η μετάδοση της γρίπης ήταν αρκετά περιορισμένη. Το άνοιγμα των σχολείων, όμως, το φθινόπωρο του 1957 σήμανε την ευρύτερη μετάδοση της νόσου, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ, με ποσοστά κρουσμάτων στα σχολεία που ξεπερνούσαν το 40%.

Το εμβόλιο έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην πρόληψη της γρίπης. Δημιουργήθηκε 3 μήνες μετά το πρώτο κρούσμα

Η παραγωγή εμβολίων για την ασιατική γρίπη ξεκίνησε περίπου 3 μήνες μετά την εμφάνιση των πρώτων κρουσμάτων στην Κίνα. Ο Αμερικάνος μικροβιολόγος Μορίς Χίλμαν και η ομάδα του έλαβαν δείγμα της νόσου από έναν στρατιώτη των ΗΠΑ. Σύντομα διαπίστωσαν ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν είχαν αναπτύξει αντισώματα στη νέα νόσο. Μόνο μερικοί ηλικιωμένοι που είχαν επιζήσει από την πανδημία του 1889-1890.

Ο Χίλμαν ξεκίνησε την παραγωγή εμβολίων στέλνοντας δείγματα στους ειδικούς κατασκευαστές, προτρέποντάς τους να αναπτύξουν το εμβόλιο σε τέσσερις μήνες. Οι αμερικανικές εταιρείες φαρμάκων συμφώνησαν να πραγματοποιήσουν οκτώ εκατομμύρια δόσεις έως τα μέσα Σεπτεμβρίου, και ακόμη 50 εκατομμύρια έως την 1η Φεβρουαρίου. Οι θάνατοι που σημειώθηκαν στις ΗΠΑ από την ασιατική γρίπη ξεπέρασαν τις 70.000 και ορισμένοι επιστήμονες προέβλεπαν πως χωρίς το εμβόλιο ο αριθμός θα έφτανε το 1 εκατομμύριο.

Την προσοχή είχε κερδίσει εκείνη την περίοδο ο Αμερικανός πρόεδρος των ΗΠΑ, Άιζενχάουερ, ο οποίος είχε αρνηθεί επανειλημμένως κάθε ευκαιρία να εμβολιαστεί. Επέμενε πως θέλει να αντιμετωπίζεται σαν “κανονικός άνθρωπος” χωρίς να λαμβάνει ειδική θεραπεία. Σύντομα εμφανίστηκε ένα δελτίο τύπου από την Υπηρεσία Δημόσιας Υγείας, το οποίο προέτρεπε κάθε ηλικιωμένο άτομο με χρόνιες παθήσεις, όπως καρδιακή δυσλειτουργία, να εμβολιαστεί. Λίγες μέρες μετά, στις 26 Αυγούστου 1957, ο πρόεδρος των ΗΠΑ εμβολιάστηκε.

Η ασιατική γρίπη στην Ελλάδα

Η ασιατική γρίπη δεν άργησε να κάνει την εμφάνισή της και στην Ελλάδα. Η γειτονική Ιταλία, άλλωστε, υπήρξε σημαντικός πυρήνας της πανδημίας με χιλιάδες κρούσματα, ανάμεσά τους και η ελληνίδα υψίφωνος Μαρία Κάλλας. Τον Οκτώβριο του 1957, οι εφημερίδες της εποχής ξεκίνησαν να γράφουν για την έξαρση της γρίπης στη χώρα και τα περισσότερα δημοσιεύματα συζητούσαν τα μέτρα υγιεινής και την πιθανότητα κατασκευής εμβολίου.

Στις 30 Σεπτεμβρίου 1957, και ενώ ήδη η Ελλάδα μετρούσε ήδη τα πρώτα της θύματα, το Ανώτατον Υγειονομικόν Συμβούλιον ανακοίνωσε στο Υπουργείο Παιδείας την ανάγκη κλεισίματος των σχολείων για 15 ημέρες προκειμένου να αποφευχθεί εξάπλωση της γρίπης. Πολλά σχολεία ανταποκρίθηκαν στην έκκληση του Συμβουλίου, με πρώτα αυτά στην Καβάλα καθώς τα κρούσματα αυξάνονταν ραγδαία καθημερινά. Το επόμενο μέτρο που ανακοινώθηκε ήταν η λειτουργία των φαρμακείων ολημερίς και ολονυχτίς, τις Κυριακές και τις γιορτές.

Τα μέτρα αυτά είχαν κυρίως προστατευτικό χαρακτήρα και δεν έγιναν πιο αυστηρά λόγω της ήπιας μορφής της νόσου. Αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι υπήρξαν μόνο 50 περιπτώσεις ασθενών που εισήχθησαν σε νοσοκομεία, εκτός από γιατρούς και νοσηλευτές που προσβλήθηκαν από τον ιό λόγω των ασθενών τους. Οι περιοχές που σημειώθηκαν τα περισσότερα κρούσματα ήταν η Νίκαια και η Κηφισιά.

Δείτε το διαφημιστικό βίντεο που κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ και προέτρεπε τους πολίτες να εμβολιαστούν για να προστατευτούν από την ασιατική γρίπη:

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Η πανδημία της ευλογιάς, που αφάνισε τους Ίνκας και χιλιάδες Ευρωπαίους. Αντιμετωπίστηκε με εμβόλιο, που στηρίχτηκε στην έρευνα δύο Ελλήνων γιατρών. Γιατί δεν μνημονεύονται