Η αρχαιότερη διαφήμιση οδοντόκρεμας και η παλαιότερη φόρμουλα. Ποια ήταν τα συστατικά και η αποτελεσματικότητά της

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Η παλαιότερη φόρμουλα για οδοντόκρεμα είναι καταγεγραμμένη σ’ ένα αιγυπτιακό παπύρο και χρονολογείται γύρω στον 4ο αιώνα μ.Χ. Αναμφίβολα πρόκειται και την αρχαιότερη διαφήμιση οδοντόπαστας.

Σήμερα βρίσκεται στη συλλογή αρχαίων αιγυπτιακών χειρόγραφων της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Βιέννης.

Φτιάχνοντας μια αρχαία οδοντόκρεμα

Το κείμενο της φόρμουλας είναι γραμμένο στα ελληνικά, την επίσημη γλώσσα στην Αίγυπτο από την αρχή της ελληνιστικής εποχής. Καθώς στο κείμενο υπάρχουν συντμήσεις για ιατρικούς όρους, φαίνεται ότι αυτός που το έγραψε δεν ήταν ένας συνηθισμένος γραφέας αλλά κάποιος με ιατρικές γνώσεις, ή ακόμη και ο εφευρέτης της οδοντόκρεμας.

Τα συστατικά της αποτελούνται από «μια δραχμή» αλάτι, «δύο δραχμές» μέντα και «μια δραχμή» από το ξερό ανθό της ίριδας. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στην Αίγυπτο ακόμη και στην ύστερη ρωμαϊκή εποχή, στην οποία ανήκει χρονολογικά το έγγραφο, χρησιμοποιούνταν νομίσματα με ελληνικές αξίες, όπως η δραχμή και το τετράδραχμο. Όμως, οι μελετητές θεωρούν ότι ο όρος «δραχμή» στο συγκεκριμένο έγγραφο, όπως και σε άλλα με συνταγές φαρμάκων αναφέρεται στο βάρος των διαφόρων συστατικών, και όχι την αξία τους.

“Για λευκά και τέλεια δόντια”

Τα διάφορα συστατικά πρέπει να θρυμματιστούν και να ανακατευτούν καλά μεταξύ τους, μαζί με 20 κόκκους πιπεριού (περίπου 1,30 γραμμάρια). Σύμφωνα με το οδηγίες στο κείμενο, η σύνθεση θα πρέπει να σχηματίζει μια υφή σαν πάστα όταν έρχεται σε επαφή με το σάλιο του στόματος.

Η αρχαία οδοντόκρεμα περιγράφεται στο έγγραφο ως σκόνη «για λευκά και τέλεια δόντια». Πρόκειται για ένα «σλόγκαν» που χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα στις διαφημίσεις για οδοντόκρεμες!

Τα αποτελέσματα της δοκιμής

Το κείμενο του εγγράφου ήταν γνωστό στους παπυρολόγους για πολλές δεκαετίες. Όμως, ήταν μόλις το 2003 που δοκιμάστηκε η αποτελεσματικότητα της αρχαίας οδοντόκρεμας. Στο πλαίσιο ενός συνεδρίου οδοντιατρικής στη Βιέννη, ο Αυστριακός οδοντίατρος Δρ. Χάινς Νόιμαν σκέφθηκε να τη φτιάξει και να τη δοκιμάσει ο ίδιος και άλλοι συνάδελφοί του.

Στο συνέδριο ο Νόιμαν ανακοίνωσε τα αποτελέσματα της έρευνας του. Διαπίστωσε ότι η αρχαία οδοντόπαστα είχε  έντονη μυρωδιά που όμως δεν ήταν δυσάρεστη. Όταν ξεκίνησε να τη χρησιμοποιεί τα ούλα του αιμορραγούσαν και πονούσαν. Όμως, στη συνέχεια σταμάτησε η αιμορραγία και το στόμα του ένιωσε φρέσκο και καθαρό.

Το τελικό του συμπέρασμα είναι ότι η αρχαία οδοντόπαστα είναι ανώτερη από αντίστοιχα σκευάσματα του 19^ου αιώνα ή ακόμη και των αρχών του 20^ου.

Οδόντοκρεμες στην αρχαιότητα

Οι Αιγύπτιοι πιστεύεται ότι άρχισαν να χρησιμοποιούν μια πάστα για να καθαρίζουν τα δόντια τους γύρω στο 5000 π.Χ. Οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι είναι γνωστό ότι χρησιμοποιούσαν οδοντόκρεμες. Το ίδιο ισχύει και για τους κατοίκους της Κίνας και της Ινδίας, οι οποίοι ξεκίνησαν να χρησιμοποιούν οδοντόκρεμες γύρω στο 500 π.Χ.

Όπως και σήμερα, οι αρχαίες οδοντόκρεμες χρησιμοποιήθηκαν από τους ανθρώπους για να διατηρούν τα δόντια και τα ούλα τους καθαρά, να τα λευκάνουν και να φρεσκάρουν την αναπνοή του

Οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι προτιμούσαν περισσότερο τη λειαντικότητα και τα συστατικά της οδοντόκρεμάς τους περιλάμβαναν θρυμματισμένα οστά και κοχύλια στρειδιών. Οι Ρωμαίοι πρόσθεσαν περισσότερο άρωμα για να έχουν φρέσκια αναπνοή, καθώς και κάρβουνο και φλοιό σε σκόνη. Οι Κινέζοι χρησιμοποίησαν μια μεγάλη ποικιλία προϊόντων στις οδοντόκρεμες τους και σε κάποιες απ’ αυτές συμπεριλαμβάνονταν τζίνσενγκ, μέντα από βότανα και αλάτι.