Η αρχαία Μπάρμπι. Η εκπληκτική κούκλα του 2ου αιώνα μ.Χ που κουνούσε χέρια και πόδια

Το 1889 στη Ρώμη στη διάρκεια εκσκαφών για την ανέγερση του κτιρίου του ιταλικού υπουργείου δικαιοσύνης και μίας γέφυρας πάνω από τον Τίβερη βρέθηκαν πέντε σαρκοφάγοι.

Στη μία σαρκοφάγο υπήρχε ο σκελετός μίας νέας περίπου 20 ετών. Το όνομά της, Κρεπερεία Τρύφαινα, ήταν αναγραμμένο σε επιγραφή στην εξωτερική πλευρά της σαρκοφάγου.

Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ότι η Τρύφαινα είχε ταφεί με πολλά πολύτιμα κοσμήματα, κυρίως χρυσά, όπως δακτυλίδια, σκουλαρίκια, καδένα κ.ά. Ωστόσο, το εκπληκτικό εύρημα στη σαρκοφάγο ήταν μία κούκλα εξαιρετικής τέχνης.

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Η κούκλα της Τρύφαινας

Η κούκλα της Τρύφαινας έχει ύψος 23 εκατοστά και παριστάνει μια νεαρή γυναίκα. Είναι κατασκευασμένη από ελεφαντόδοντο, υλικό πανάκριβο στην αρχαιότητα.

Το κεφάλι και το σώμα της κούκλας είχαν φιλοτεχνηθεί στο ίδιο κομμάτι ελεφαντόδοντου, αλλά τα χέρια και πόδια σε χωριστά τμήματα. Αυτά έχουν ενωθεί στο σώμα της κούκλας με μικροσκοπικά καρφιά και έτσι μπορούν να ανοιγοκλείνουν. Μάλιστα, τα χέρια ανοιγοκλείνουν στους αγκώνες και τα πόδια στα γόνατα!

Φαίνεται ότι η κούκλα φορούσε ρούχα. Ενώ το σώμα της είναι μία βασική κατασκευή, το κεφάλι, πόδια και χέρια δείχνουν εκπληκτικές λεπτομέρειες. Τα χαρακτηριστικά του προσώπου της κούκλας έχουν σκαλιστεί με τέτοια ακρίβεια που ουσιαστικά είναι ένα πορτραίτο.

Η κούκλα χρονολογείται στον ύστερο 2ο αιώνα μ. Χ., αφού η τεχνοτροπία της κόμμωσής της ανήκει στην εποχή που αυτοκράτορας της Ρώμης ήταν ο Μάρκος Αυρήλιος (161-180 μ. Χ.).

Τα κοσμήματα και αξεσουάρ της κούκλας

Η κούκλα είχε περασμένο σ’ ένα από τα δάκτυλά της ένα μικροσκοπικό χρυσό δακτυλίδι μ’ ένα κλειδί πάνω του. Τέτοια δακτυλίδια σε κανονικό μέγεθος φορούσαν οι πλούσιες Ρωμαίες και με τα κλειδιά τους άνοιγαν τις κοσμηματοθήκες τους.

Δίπλα στην κούκλα της Τρύφαινας μέσα στη σαρκοφάγο βρέθηκε ένα μικρό κουτί από ελεφαντόδοντο στο οποίο φυλάσσονταν τα κοσμήματα και αξεσουάρ της κούκλας. Τα κοσμήματα συμπεριλαμβάναν ένα ακόμη μικροσκοπικό χρυσό δακτυλίδι με καστόνι, μικροσκοπικά μαργαριτάρια από τα σκουλαρίκιά της και υπολείμματα από μία μικροσκοπική καδένα για το λαιμό της.

Επίσης, βρέθηκαν και δύο μικροσκοπικοί ασημένιοι καθρέπτες και οστέινες κτένες.

Όταν η Κρεπερεία Τρύφαινα έπαιζε με την κούκλα, ανοιγόκλεινε τα χέρια και τα πόδια της, όπως μία σύγχρονη κούκλα «Μπάρμπι». Την έντυνε με μικροσκοπικά ρούχα και της φορούσε τα κοσμήματά της. Επίσης, η Τρύφαινα έκανε ότι χτένιζε τα μαλλιά της κούκλας της μπροστά στα καθρεφτάκια της.

Ήταν η Τρύφαινα αρραβωνιασμένη όταν πέθανε;

Για την Κρεπερεία Τρύφαινα δεν γνωρίζουμε σχεδόν τίποτα.  Το όνομά της δείχνει ότι ανήκε σε μία πλούσια ελληνική οικογένεια της Ρώμης που τα μέλη της ήταν Ρωμαίοι πολίτες.

Το γεγονός ότι τάφηκε με την κούκλα της σημαίνει ότι δεν είχε προλάβει να παντρευτεί. Στη ρωμαϊκή εποχή πριν από το γάμο τους τα κορίτσια αφιέρωναν σε ιερά τα παιχνίδια τους.

Η Τρύφαινα ίσως ήταν λογοδοσμένη. Ένα δακτυλίδι που φορούσε στο δάκτυλό της φέρει το όνομα «Φιλέτος». Οι μελετητές θεωρούν ότι αυτό ανήκε σε κάποιον Έλληνα που ίσως ήταν ο μνηστήρας της Τρύφαινας.

Αρχική εικόνα. Wikpedia