Η αποτυχημένη συντήρηση αγιογραφίας του Ιησού που έκανε διάσημη μία μικρή πόλη της Ισπανίας. Η κατακραυγή και η “δικαίωση” για την 85χρονη συντηρήτρια

“Ecce homo” σημαίνει «ιδού ο άνθρωπος» και είναι η ονομασία που φέρει μία θρησκευτική νωπογραφία του 1930. Πλέον ο τίτλος αυτός, πέρα από εδάφιο του Ευαγγελίου, μπορεί να λάβει και κυριολεκτική χροιά. Μετά από μία αποτυχημένη συντήρηση του έργου, είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς ότι η φιγούρα που απεικονίζεται είναι άνθρωπος και μάλιστα ο Ιησούς.

Ο Ελίας Γκαρσία Μαρτίνεζ ήταν ένας ισπανός ζωγράφος από τη Σαραγόσα. Για πολλά χρόνια δίδασκε στη Σχολή Καλών Τεχνών της πόλης του και παράλληλα ασχολούταν με αναθέσεις έργων. Το στυλ του ήταν ο ρεαλισμός. Τα μοντέρνα ρεύματα του 20^ου αιώνα είχαν αφήσει τον καλλιτέχνη ανεπηρέαστο. Ειδικευόταν στα οικογενειακά πορτραίτα, στις νεκρές φύσεις, στα τοπία και τις θρησκευτικές νωπογραφίες. Δημιουργούσε επίσης τοιχογραφίες, έκανε αντιγραφές πινάκων και συντηρήσεις έργων τέχνης.

Όταν ο Μαρτίνεζ ήταν πλέον σε προχωρημένη ηλικία και είχε αποσυρθεί από τα καθηγητικά του καθήκοντα, αφιερώθηκε εξ ολοκλήρου στο μεγάλο του πάθος, τη ζωγραφική. Η καθημερινότητά του ήταν πλέον ήρεμη κι έτσι είχε άπλετο χρόνο να εξασκεί το ταλέντο του. Εξακολουθούσε να μένει μόνιμα στη Σαραγόσα, όμως οι αποδράσεις του στην επαρχία είχαν γίνει πολύ συχνότερες. Έτσι, το 1930 αποφάσισε να κάνει ένα δώρο στο χωριό Μπόρχα, όπου συνήθιζε να περνά τα καλοκαίρια του. Προσφέρθηκε να επενδύσει ένα κομμάτι του τοίχου του ιερού της εκκλησίας με μία τοιχογραφία του Χριστού εμπνευσμένη από το περίφημο εδάφιο του Ευαγγελίου, “Ecce homo”.

Το τελικό έργο θύμιζε αρκετά τον ομώνυμο πίνακα του ιταλού Γκουίντο Ρένι. Ήταν μία προσωπογραφία του Ιησού με το ακάνθινο στεφάνι στο κεφάλι και το βλέμμα στραμμένο στον ουρανό. Στο μέτωπό του κυλούσε μία σταγόνα αίματος. Η τεχνική που χρησιμοποίησε ο Μαρτίνεζ, λάδι πάνω σε στεγνό τοίχο, αν και τόνιζε τα χρώματα δίνοντας ένα ζωντανό κι εντυπωσιακό αποτέλεσμα, ήταν προβληματική, καθώς δεν είχε μεγάλες αντοχές στον χρόνο. Ο Μαρτίνεζ δεν πρόλαβε να δει το έργο του να φθείρεται. Πέθανε μόλις τέσσερα χρόνια αφού ολοκλήρωσε τη νωπογραφία. Ωστόσο, με τα χρόνια τα χρώματα ξεθώριαζαν. Ήταν εμφανές ότι ο τοίχος έχρηζε συντήρησης.

Συντήρηση για κλάματα

Τον Αύγουστο του 2012, μία κάτοικος της επαρχίας Μπόρχα, όπου βρισκόταν η εκκλησία, δεν άντεχε να βλέπει το έργο τέχνης να καταστρέφεται μέρα με τη μέρα. Επρόκειτο για την υπερήλικη Σεσίλια Χιμένεζ, η οποία σε συνεννόηση με τον ιερέα του ναού, αποφάσισε να αναλάβει τη συντήρηση και αποκατάσταση της τοιχογραφίας. Μπήκε στο ιερό με τα ερασιτεχνικά της σύνεργα και ξεκίνησε να περνάει από πάνω τα χρώματα που είχαν ξεθωριάσει από την υγρασία.

Λίγες μέρες αργότερα, έγιναν τα αποκαλυπτήρια. Το θέαμα ήταν τραγελαφικό. Η αποκατεστημένη εκδοχή του “Ecce homo” θύμιζε περισσότερο παιδική ζωγραφιά. Μάλιστα, το τελικό αποτέλεσμα απείχε τόσο από τον αρχικό πίνακα που οι αρχές θεώρησαν ότι επρόκειτο για βανδαλισμό.

Από την πρώτη στιγμή, οι παρόντες άρχισαν να τραβούν φωτογραφίες. Έτσι, το αλλόκοτο γεγονός δεν άργησε να κάνει τον γύρο του διαδικτύου, με τα ισπανικά κοινωνικά δίκτυα να παίρνουν φωτιά. Χιουμοριστικά σχόλια, άρθρα, φωτογραφίες σύγκρισης, αλλά και οργισμένες αντιδράσεις. Πολύ γρήγορα, ο “Ecce homo” έκανε την εμφάνισή του και στα διεθνή πρωτοσέλιδα.

Ο ανταποκριτής του BBC σχολίασε με σαρκαστική διάθεση ότι έμοιαζε σαν «ζωγραφιά με κηρομπογιές που απεικόνιζε έναν πολύ τριχωτό πίθηκο σε ένα υπερμεγέθη χιτώνα». Τα ισπανικά μέσα του έδωσαν το παρατσούκλι “Ecce Mono” («ιδού ο πίθηκος»). Εφημερίδες όπως η Le Monde, η Daily Telegraph, η The Independent, η Der Spiegel, η Liberation, σχολίασαν το γεγονός στο ίδιο κλίμα. Ο αγνώριστος Ιησούς της Ισπανίας έφτασε σε κάθε γωνιά του πλανήτη.

Τουριστικό αξιοθέατο

Αυτή η ξαφνική δημοσιότητα είχε αναπάντεχα αποτελέσματα. Ο νέος “Ecce homo” της 85χρονης Σεσίλια Χιμένεζ κατάφερε εν μία νυκτί να κάνει διάσημη την άγνωστη ως τότε επαρχία της Σαραγόσας. Η Μπόρχα για πρώτη φορά άρχισε να προσελκύει κόσμο. Μάλιστα, το τουριστικό ενδιαφέρον ανήλθε σε τέτοια επίπεδα που η εκκλησία άρχισε να χρεώνει την είσοδο σε όποιον επιθυμούσε να μπει στο ιερό για να δει το έργο.

Το 2013, έναν χρόνο μετά τη διάσημη αποκατάσταση, υπολογίζεται ότι οι ταξιδιώτες που επισκέφθηκαν την πόλη ξεπέρασαν τους 40 χιλιάδες. Είναι χαρακτηριστικό ότι με τα χρόνια ο αριθμός αυτός αντί να μειωθεί, γινόταν όλο και μεγαλύτερος. Οι τουρίστες, εκτός από το γεγονός ότι ενισχύουν την τοπική αγορά, έχουν δωρίσει μέχρι σήμερα πάνω από 50 χιλιάδες ευρώ στην ιστορική εκκλησία. Χάρη στις δωρεές αυτές, το προσωπικό του ναού έχει αυξηθεί, ενώ ιδρύθηκε κι ένας οίκος ευγηρίας αφιερωμένος στη Σεσίλια.

Παρά τις δεκάδες προτάσεις από κορυφαίους καλλιτέχνες για αφιλοκερδή αποκατάσταση του αρχικού έργου του Μαρτίνεζ, η κοινή γνώμη αντιστάθηκε σθεναρά. Συγκεντρώθηκαν περισσότερες από 22 χιλιάδες υπογραφές προκειμένου να διατηρηθεί η ιδιόμορφη εικαστική παρέμβαση της υπερήλικης καλλιτέχνιδας. Έτσι, το “Ecce homo” ή “Ecce mono” βρίσκεται ακόμα στην ιστορική εκκλησία στη Μπόρχα και είναι επισκέψιμο για το κοινό. Πλέον οι αποκαταστάσεις αφορούν στη συντήρηση του ιδιόμορφου έργου της Σεσίλιας Χιμένεζ.

«Δεν ήθελα να γίνουν έτσι τα πράγματα, αλλά έτσι ήρθαν. Εγώ υπέφερα από τα αστεία και τις πλάκες. Δεν μου άρεσαν. Έκανα ένα χρόνο να ξαναμπώ στην εκκλησία. Αισθανόμουν πολύ άσχημα. Σήμερα, απολαμβάνω την αγάπη και τον σεβασμό που μου δείχνει ο κόσμος. Με ξέρουν παντού ως τη Σεσίλια του “eccehomo” και αυτό με χαροποιεί ιδιαίτερα».

Η καλλιτέχνης τον πρώτο καιρό παραδέχεται ότι είχε πέσει σε κατάθλιψη εξαιτίας των αρνητικών αντιδράσεων και των αστείων που γίνονταν εις βάρος του έργου της. Πλέον αισθάνεται περήφανη για το δημιούργημά της και τα όσα έχει καταφέρει να προσφέρει στο χωριό της.

Πηγή χαρακτηριστικής εικόνας: YouTube

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Συντηρητής κατέστρεψε θρησκευτικό άγαλμα ηλικίας πέντε αιώνων! Έκανε τον Άη Γιώργη να μοιάζει με τον Τεντέν