Η απάτη του πολιτικού Κωλέττη με θύματα τους στρατιώτες του, για την οποία αργότερα υπερηφανευόταν!

του ιστορικού, Κωνσταντίνου Λαγού

Ο Κωλέττης υπήρξε ίσως ο πιο δολοπλόκος και πανούργος πολιτικός στην περίοδο της Επανάστασης και τα πρώτα χρόνια της ελληνικής ανεξαρτησίας!

Ο ίδιος είχε επίγνωση των χαρακτηριστικών αυτών και μάλιστα διασκέδαζε όταν κορόιδευε τον κόσμο και αθετούσε τις υποσχέσεις του.

Η “αγαπημένη” απάτη του Κωλέττη

Μία αγαπημένη του ιστορία, που συνήθιζε να διηγείται στους φίλους του ,ήταν πώς το 1832 κορόιδεψε τους στρατιώτες που είχαν πολεμήσει στον εμφύλιο πόλεμο για να πάρει την εξουσία και έτσι δεν τους κατέβαλε τους μισθούς που τους είχε υποσχεθεί.

Μετά τη δολοφονία του Κυβερνήτη, Ιωάννη Καποδίστρια, το Σεπτέμβριο του 1831, την εξουσία κατέλαβε για μερικούς μήνες ο αδελφός του, Αυγουστίνος.

Δυστυχώς, αυτός δεν είχε κανένα από τα προτερήματα του αδελφού του και οι αντικαποδιστριακοί άδραξαν την ευκαιρία να προσπαθήσουν να πάρουν την εξουσία ισχυριζόμενοι ότι θα έθεταν σε εφαρμογή το σύνταγμα, την ισχύ του οποίου είχε αναστείλει ο Ιωάννης Καποδίστριας κι έτσι συνέχισε να κυβερνά και ο Αυγουστίνος.

Συνταγματικοί εναντίον Καποδιστριακών

Οι αντίπαλοι του Αυγουστίνου Καποδίστρια, με επικεφαλής τον Ιωάννη Κωλέττη, πήραν το προσωνύμιο «συνταγματικοί» και το 1832 ξέσπασε ένας ακόμη εμφύλιος πόλεμος στην Ελλάδα. Οι «συνταγματικοί» νίκησαν τους «καποδιστριακούς» και ο Αυγουστίνος Καποδίστριας υποχρεώθηκε να φύγει από το Ναύπλιο και να γυρίσει στην πατρίδα του, την Κέρκυρα, μαζί με τη σορό του Ιωάννη.

Την εξουσία είχαν πια οι «συνταγματικοί», όμως για την τύχη της Ελλάδας αποφάσισαν οι Μεγάλες Δυνάμεις οι οποίες και εξέλεξαν ως βασιλιά τον Όθωνα, γιο του Λουδοβίκου Α΄ της Βαυαρίας. Αυτός θα κυβερνούσε ως απόλυτος μονάρχης και έτσι η διακήρυξη των «συνταγματικών» ότι θα επαναφέραν σύνταγμα στην Ελλάδα αποδείχτηκε “λόγια του αέρα”    .

Ωστόσο, για μερικούς μήνες μέχρι τον Ιανουάριο του 1833 που ο Όθωνας έφθασε στην Ελλάδα, την εξουσία υποτίθεται ότι είχαν οι «συνταγματικοί», δηλαδή ο Κωλέττης και οι πολιτικοί του φίλοι. Στην πραγματικότητα, η δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια είχε φέρει το χάος στην Ελλάδα όταν είχε αρχίσει να οργανώνεται και να αποκτά τις πρώτες υποτυπώδεις υποδομές ως σύγχρονο κράτος.

Οι στρατιώτες που πολέμησαν στον εμφύλιο πόλεμο του 1832 ήταν εκτός ελέγχου κλέβοντας και τρομοκρατώντας τους κατοίκους της υπαίθρου. Επίσης, το κράτος είχε αποδιοργανωθεί και είχε σταματήσει η είσπραξη των φόρων με αποτέλεσμα οι «συνταγματικοί» να μην βρουν χρήματα στο δημόσιο ταμείο για τις κρατικές πληρωμές, ακόμη και για τους μισθούς των στρατιωτών που πολέμησαν για να πάρουν αυτοί την εξουσία.

Ο πιο σημαντικός παράγοντας της νέας κυβέρνησης ήταν ο Ιωάννης Κωλέττης.

Αυτός πρώτος ανακάλυψε ότι δεν υπήρχαν χρήματα και όπως έλεγε χαρακτηριστικά «στο δημόσιο ταμείο εχόρευαν ποντικοί». Όμως ο Κωλέττης ήταν αυτός που υποτίθεται ότι θα έπρεπε να πληρώσει τους στρατιώτες των «συνταγματικών».

Έτσι καθυστερούσε με διάφορες δικαιολογίες τις πληρωμές, ώσπου οι στρατιώτες έχασαν την υπομονή τους και άρχισαν να τον βρίζουν και να τον απειλούν. Τα πράγματα γίνονταν όλο και πιο δύσκολα και υπήρχε κίνδυνος ακόμη και να λιντσαριστεί από τους εξαγριωμένους στρατιώτες.

Τότε, όπως αφηγείται ο Κωλέττης, τον έσωσε ως «από μηχανής θεός» ο Βαυαρός φιλέλληνας Ειρηναίος Θείρσιος.

Αυτός μόλις είχε φθάσει στην Ελλάδα από τη Βαυαρία για να ενημερώσει επίσημα την ελληνική κυβέρνηση για την εκλογή του Όθωνα ως βασιλιά της Ελλάδας. Όπως ήταν φυσικό, ο Θείρσιος αναζήτησε τον Κωλέττη ως τον ισχυρό άνδρα της κυβέρνησης για να του επιδώσει το μήνυμα.

Τον βρήκε μέσα σε μία καλύβα και απέξω πολλούς εξαγριωμένους στρατιώτες που φώναζαν και τον απειλούσαν για να πάρουν τους μισθούς τους. Ο Κωλέττης παρακάλεσε τον Θείρσιο να του δανείσει χρήματα για να πληρώσει τους στρατιώτες του και θα του τα έδινε πίσω μόλις θα έφθανε ο Όθωνας στην Ελλάδα. Ο Θείρσιος είχε πάνω του μόνο μερικά τάληρα- μεγάλα ασημένια νομίσματα- που όμως δεν έφθαναν ούτε κατά διάνοια για να πληρωθούν οι στρατιώτες.

Ο Κωλέττης τα πήρε από τον Θείρσιο και όταν αυτός έφυγε σκέφθηκε ένα πανούργο σχέδιο για το πως με τα χρήματα αυτά θα μπορούσε να κοροϊδέψει τους στρατιώτες του.

Όπως αφηγείτο ο ίδιος ο Κωλέττης:

«Ο Θείρσιος μοι εδάνεισε αριθμόν τινά ταλήρων, και την νύκτα κλεισθείς εις την καλύβην μου με τον πιστόν μου Κώσταν, ιδού τι έκαμον: εράψαμεν μερικούς σάκους, τους οποίους εγεμίσαμεν με άμμον, πέριξ δε της άμμου, προς το έξωθεν μέρος, ετοποθετήσαμεν κατά πλάτος τα τάληρα ούτω πως, ώστε ψηλαφών τις αυτούς δια της αφής, να αισθάνεται τάληρα, ή και κτυπών να ακούει ήχον αργύρου.

Μετά ταύτα περιδέσαντες καλώς το στόμιον εκάστου σάκου εσφραγίσαμεν επιδεικτικώς δια μεγάλης σφραγίδος. Μόλις δε εξημέρωσε, και ιδού φωναί και ύβρεις των στρατιωτών προ της θύρας μου.

«Καλημέρα, αδέλφια» είπον προς αυτούς εξελθών, «τι έχετε; Τι τρέχει;»

«Τι έχομεν; Που είναι οι μισθοί; Όλον μας υπόσχεσαι και όλον μας γελάς»

«Σας γελώ, αγαπητοί; (σημείωση: ο Κωλέττης χρησιμοποιούσε καταχρηστικά το «αγαπητέ» όταν απευθυνόταν σε κάποιον, και έτσι ένα από τα παρατσούκλια του ήταν «ο αγαπητός»)

Ο Κωλέττης ποτέ δεν εγέλασε κανένα»

«Που είναι λοιπόν;»

«Ελάτε να ιδείτε…»

Και ιδόντες τους σάκους πάλιν δεν επίστευον.

«Ιδού, αδέλφια» επανέλαβον κτυπήσας δια του ποδός αυτούς «κτυπήσατε και σεις»

Και ότε κτυπήσαντες ήκουσαν ήχον αργύρου. Έγερναν ως έξω φρενών και έδραμον ν’ αρπάσωσι τους σάκους.

«Μη βιάζασθε» ανέκραξα, «αγαπητοί, τα χρήματα είναι ιδικά σας. Αλλά καθώς εγώ εφύλαξα τον λόγον μου, ούτω απαιτώ να φυλάξετε και σείς τον ιδικό σας. Τα χρήματα θα τα φορτώσομεν επάνω εις ζώα και άμα φθάσομεν εις το Ναύπλιον θα σας τα μοιράσω»

Και ευχαριστήθησαν οι στρατιώτες.

Δεν είναι γνωστό τι έγινε στο Ναύπλιο, αλλά είναι βέβαιο ότι οι στρατιώτες δεν πληρώθηκαν ούτε και εκεί. Πάντως, ο Κωλέττης γλύτωσε το λιντσάρισμα και μάλλον θα πρέπει να κρύφθηκε για κάποιο διάστημα μέχρι να έλθει ο Όθωνας για να μην τον βρουν οι στρατιώτες του!

Αργότερα μπορεί να υποστήριξε ότι τα χρήματα τα είχαν αρπάξει ληστές, ή οι αντίπαλοι «καποδιστριακοί» στρατιώτες που λυμαίνονταν την ύπαιθρο μετά την ήττα τους στον εμφύλιο.

• Πηγή: Νικόλαος Δραγούμης, Ιστορικαί αναμνήσεις, Αθήνα 1874
• Αρχική φωτογραφία: Ο Κωλέττης το 1842 στο Παρίσι, όταν υπηρετούσε ως πρεσβευτής της Ελλάδας στη γαλλική πρωτεύουσα