Τα Θεοφάνεια της Μανταλένας. Ήταν καλοκαίρι όταν η Αλίκη έπιασε τον Σταυρό στην Αντίπαρο

του συνεργάτη μας Στέφανου Μίλεση

Όλα ξεκίνησαν όταν η «Φίνος Φίλμς» αποφάσισε να μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη το σενάριο του συγγραφέα Γ. Ρούσσου με τίτλο «Μανταλένα» και με πρωταγωνίστρια την Αλίκη Βουγιουκλάκη.

Ένα καλοκαιρινό πρωινό του 1960 μια ομάδα από πενήντα ηθοποιούς και τεχνικούς του κινηματογράφου αποβιβάστηκε στο μικρό νησί της Αντίπαρου, προκαλώντας έκπληξη στους κατοίκους του.

Σε γνωρίζω από τις… τσίκλες!

Πολλοί εξ αυτών δεν είχαν δει στη ζωή τους αυτοκίνητο, πόσο μάλλον τον τρόπο που θα γυριζόταν μια κινηματογραφική ταινία.

Γρήγορα όμως προσαρμόστηκαν βοηθώντας όπου μπορούσαν την παραγωγή και μάλιστα έφτασαν μερικοί εξ αυτών να μετέχουν και στα γυρίσματα ως κομπάρσοι.

Οι περισσότεροι νησιώτες γνώριζαν την Αλίκη Βουγιουκλάκη όχι από τον κινηματογράφο,  ούτε φυσικά από το θέατρο.

Την γνώριζαν από τσίκλες της εποχής που κυκλοφορούσαν με τη φωτογραφία της διάσημης Ελληνίδας ηθοποιού.

Ντόπιοι νεαροί. πλησίαζαν την Βουγιουκλάκη και της έλεγαν «Σας γνωρίζουμε και σας αγαπάμε». Και η Αλίκη ρωτούσε

– «Με έχετε δει στο θέατρο; Στον κινηματογράφο;».

– «Όχι» της απαντούσαν «Σας έχουμε δει στις τσίκλες, αλλά μας αρέσετε περισσότερο από αυτές».

Ο Καφενές που έγινε εντευκτήριο

Στην παραλία της Αντιπάρου υπήρχε τότε ένας και μοναδικός καφενές που κατακλίστηκε από τους τεχνικούς των συνεργείων και μετατράπηκε σε όλο το διάστημα των γυρισμάτων σε εντευκτήριο και μαγειρείο.

Υπεύθυνος στον καφενέ ήταν ο Μανώλης Λαγός που λόγω της μεγάλης μύτης που διέθετε οι τεχνικοί τον «βάπτισαν», Κυρ – Μανώλης ο αντιπρόεδρος των Μυταράδων.

Όταν τον σύστησαν στην Αλίκη Βουγιουκλάκη γύρισε και τους είπε: «Θα ήθελα να έβλεπα τον πρόεδρο….».

Στα τραπέζια του καφενέ της παραλίας συνήθως κάθονταν ο Παντελής Ζερβός, ο σκηνοθέτης της ταινίας Ντίνος Δημόπουλος με τη σύζυγό του Φλωρέττα Ζάννα, ο Άγγλος οπερατέρ Βάλτερ, ο Π. Χριστοφορίδης και άλλοι.

Συχνά οι καλλιτέχνες καταπιάνονταν και με συζητήσεις περί της πολιτικής κατάστασης. Σε διπλανό ακριβώς τραπέζι κάθονταν κάποιοι ντόπιοι που επίσης μιλούσαν έντονα.

Τότε η Αλίκη Βουγιουκλάκη τους πλησίασε και τους ρώτησε: «Μιλάτε και εσείς για πολιτικά;». «Όχι» της απάντησαν όλοι μαζί «μιλάμε για καλλιτεχνικά!».

Το γαϊδουράκι «Μανταλένα»

Μια βραδιά η Αλίκη έκανε μια βόλτα στα στενά του νησιού καβάλα πάνω σε ένα μικρό γαϊδουράκι την «Μανταλένα».

Κατά την διάρκεια της βόλτας μιλούσε με τον δημοσιογράφο Σταμάτη Φιλιππούλη που παρέμεινε για μια εβδομάδα στην Αντίπαρο προκειμένου να καταγράψει σκηνές από τα γυρίσματα της ταινίας.

Η Αλίκη γύρισε και του είπε ότι στην Αντίπαρο ένιωσε ευτυχισμένη όσο ποτέ άλλοτε…

– “Σε αυτό τον τόπο, μακριά από τον θόρυβο, ανάμεσα σε ευγενικούς ανθρώπους, η ζωή μου πήρε έναν άλλο, καινούργιο ρυθμό. Γυρίζω όπου θέλω, όπως θέλω, ξυπόλητη, απάνω σε ένα γαϊδουράκι. Ζω σε έναν τόπο όπου όλα είναι απλά ανεπιτήδευτα, με έναν λαμπρό ήλιο, μια ακρογιαλιά και τα βράδια ένα χλωμό φεγγάρι… Ακούω το πρωί τα κοκόρια, βλέπω τα παιδιά να πηγαίνουν στο σχολείο, τον παππά να χτυπά το σήμαντρο, τους χωρικούς να με καλημερίζουν. Η ψυχή μου χάνεται σε αυτή τη θάλασσα και τότε νομίζω πως θα ξαναγεννηθώ”.

Η επίσκεψη του «Δεσπότη» στην Αντίπαρο

Ο Παντελής Ζερβός υποδυόμενος τον ιερέα στην ταινία, έπαιζε τόσο καλά το ρόλο του, ώστε την πρώτη ημέρα που εμφανίστηκε στο νησί με τα ράσα και μακιγιαρισμένος τέλεια από τον Στέλιο Κελεσίδη, τον πλησίασε ένα γεροντάκι του νησιού και τον ρώτησε: «Καλημέρα Δέσποτα. Τώρα ήρθες;».

Για πρώτη φορά αυτοκίνητο και ρεύμα!

Για τις ανάγκες της ταινίας μεταφέρθηκε και ένα αυτοκίνητο τύπου τζιπ στο νησί. Για πολλά από τα παιδιά της Αντίπαρου, το αυτοκίνητο ήταν ακόμα άγνωστο.

Άλλωστε μέχρι τότε δεν κυκλοφορούσε ούτε ένα. Στην αρχή το είδαν με φόβο, ύστερα από λίγο καιρό άρχισε να τους γίνεται λαχτάρα.

Έτσι όταν η Αλίκη και ο Μάνος Χατζηδάκις τους πρότειναν να τα πάνε μια βόλτα, εκείνα αδιαφορώντας για το πόσα θα μπορούσε να χωρέσει το όχημα, έτρεξαν, σκαρφάλωσαν, στριμώχτηκαν… καταφέρνοντας ωστόσο να πετύχουν τη βόλτα που επιζητούσαν.

Στην Αντίπαρο, δεν υπήρχε επίσης ηλεκτρικό ρεύμα. Το νησί γνώρισε για πρώτη φορά τον ηλεκτρικό λαμπτήρα, όταν έφτασε εκεί η γεννήτρια της εταιρείας όπου παρήγαγε ρεύμα για τους προβολείς.

Κατά συνέπεια οι κάτοικοι της Αντίπαρου δεν είχαν μέχρι τότε γνωρίσει κανέναν Έλληνα ηθοποιό.

Τα καλοκαιρινά Θεοφάνεια!

Η Αλίκη Βουγιουκλάκη όπως και οι υπόλοιποι ηθοποιοί και τεχνικοί για τις ανάγκες της ταινίας έμειναν στο νησί σχεδόν τρεις μήνες!

Η Αλίκη έλαβε το αστρονομικό ποσό, των επτά χιλιάδων χρυσών λιρών!

Όσο για τους Αντιπαριανούς γιόρτασαν για τις ανάγκες της ταινίας τα Θεοφάνεια το 1960 δύο φορές! Μια στην κανονική τους εορτή τον Ιανουάριο και μια το καλοκαίρι καθώς έτσι προέβλεπε το σενάριο.

Επιβιβάστηκαν σε πολλές βάρκες σχηματίζοντας έναν κύκλο γύρω από την Αλίκη η οποία είχε βουτήξει για να πιάσει τον Σταυρό των Θεοφανείων κατά τον μήνα… Ιούλιο!

Το «Ασπρονήσι» και η υπόθεση

Για τις ανάγκες της ταινίας η Αντίπαρος απέκτησε το κινηματογραφικό όνομα «Ασπρονήσι», το οποίο ήταν μοιρασμένο.

Οι μισοί πήγαιναν με την βάρκα του Καπετάν Κοσμά, ενός χήρου με επτά ανήλικα ορφανά, και οι άλλοι μισοί με την βάρκα του Καπετάν Γαρμπή που είχε έναν γιο τον Λάμπη (Δημήτρη Παπαμιχαήλ).

Ο Κοσμάς υποφέρει από την καρδιά του και φοβάται μήπως πεθάνει, γιατί τότε τα βάρη της οικογένειας θα επωμιστεί η κόρη του Μανταλένα, που τον βοηθά στο κουμάντο της βάρκας.

Παράπονο του Κοσμά ήταν γιατί η Μανταλένα δεν γεννήθηκε αγόρι. Και κάποτε ο Κοσμάς πεθαίνει. Η Μανταλένα τώρα πρέπει να προστατέψει τα αδέλφια της. Ωστόσο κανείς δεν εμπιστεύεται τη μεταφορά με την βάρκα της. Σιγά – σιγά το φτωχικό της σπίτι καταρρέει οικονομικά.

Η Μανταλένα έχει και ένα γαϊδούρι και επειδή εξαιτίας του μαλώνει διαρκώς με τον Πρόεδρο του νησιού (Θ. Τζενεράλη), τον βαπτίζει τον γάιδαρο… πρόεδρο.

Ο πρόεδρος της καταγγέλλει στην αστυνομία η οποία την συλλαμβάνει. Την προστασία της μικρής βαρκάρισσας αναλαμβάνει ο ιερέας του νησιού που καταφεύγει στα «μεγάλα» μέσα.

Την ημέρα των Θεοφανείων «σκηνοθετεί» ένα θαύμα και η Μανταλένα πιάνει τον Σταυρό από τη θάλασσα. Τότε οι νησιώτες την θεωρούν ευλογημένη και αποφασίζουν να πηγαίνουν με την βάρκα της.

Όμως ο καπετάν Γαρμπής βάζει στην δικιά του βάρκα μηχανή και γίνεται ασυναγώνιστα γρήγορη. Τα πράγματα γίνονται και πάλι δύσκολα για την Μανταλένα, που όμως βρίσκει στην βάρκα της κάθε ημέρα και ένα τριαντάφυλλο που νομίζει ότι το βάζει για χάρη της ο γιος του Καπετάν Γαρμπή, ο Λάμπης.

Κάποτε γίνεται ένα μεγάλο πανηγύρι σε μια εκκλησία που βρίσκεται στην είσοδο ενός σπηλαίου του νησιού.

Η Μανταλένα κατεβαίνει σε αυτό και χάνεται. Ο Λάμπης που την συμπαθεί την ακολουθεί και προσπαθεί να τη σώσει. Όταν την βρίσκει την ανεβάζει, εκείνη του λέει να την οδηγήσει στην έξοδο.

Τότε ο Λάμπης της απαντά ότι αυτό θα γίνει μόνο εφόσον του τάξει γάμο! Ύστερα από διάφορα επεισόδια η Μανταλένα και ο Λάμπης παντρεύονται.

Με την ταινία και Ντοκιμαντέρ

Παράλληλα με το γύρισμα της ταινίας ο βοηθός οπερατέρ της «Φίνος Φιλμ» Γιώργος Αντωνάκος γυρίζει στην Αντίπαρο και ντοκιμαντέρ για το εξωτερικό.

Η “Μανταλένα” υπήρξε η πρώτη ελληνική κινηματογραφική ταινία που γυρίστηκε εξ ολοκλήρου εκτός στούντιο. Κατ΄ εντολή του παραγωγού,  προβήθηκαν στον νησί όλες οι ταινίες της Αλίκης Βουγιουκλάκη μέχρι να ολοκληρωθεί και η “Μανταλένα” ώστε οι κάτοικοι να έχουν διαμορφώσει άποψη πριν δουν την ταινία στην οποία συμμετείχαν.

(πηγές: Ημερήσιος τύπος περιόδου Ιουνίου – Αυγούστου 1960)

Φωτογραφίες από finos Film