“Οι ανόητοι άνδρες δεν θέλουν να μορφωθούν οι γυναίκες για να μη νιώθουν μειονεκτικά”. Η διανοούμενη του 14ου αι. Κριστίν ντε Μπιζάν, που υπήρξε πρότυπο της Σιμόν ντε Μποβουάρ

Η Σιμόν ντε Μποβουάρ μπορεί να αποτελεί σημείο αναφοράς για όλες τις φεμινίστριες, όμως αν τη ρωτούσαν ποια θεωρούσε εκείνη ως πρόδρομο του φεμινισμού, πιθανότατα θα απαντούσε την Κριστίν ντε Πιζάν, που έζησε τον 14^ο αιώνα.

Η ντε Μποβουάρ, στο πιο γνωστό βιβλίο της «Το Δεύτερο Φύλο», αναφέρεται στην ντε Πιζάν ως την πρώτη γυναίκα που διατύπωσε γραπτώς τις απόψεις της περί υπεράσπισης των δικαιωμάτων της γυναίκας.

Η γαλλίδα διανοούμενη έζησε τον Μεσαίωνα στην αυλή του Καρόλου του Ε΄ του σοφού. Κατάφερε να αναγνωριστεί ως συγγραφέας σε μια εποχή που λίγες γυναίκες γνώριζαν γραφή και ανάγνωση και επιπλέον, να γίνουν σεβαστές οι απόψεις της για τα δικαιώματα των γυναικών.

Βέβαια, ο όρος φεμινισμός δεν υπήρχε τότε. Ούτε, όπως έγραψε η ντε Μποβουάρ, γνωρίζουμε σίγουρα εάν ήταν η πρώτη που διατύπωσε τέτοιες σκέψεις. Είναι δεδομένο όμως ότι ξεχώρισε για τα κείμενά της και είχε εξαιρετικό συγγραφικό ταλέντο.

Ο αστρονόμος πατέρας της την έμαθε να διαβάζει και ο σύζυγός της την ενθάρρυνε να σπουδάσει

Η ντε Πιζάν γεννήθηκε στη Βενετία το 1364. Ο πατέρας της ήταν αστρονόμος ο οποίος  μετακόμισε στη Γαλλία σε ηλικία 5 ετών και ήταν ο άνθρωπος που την έμαθε να  διαβάζει και να γράφει.

Στα 15 της παντρεύτηκε έναν βασιλικό γραμματέα ο οποίος συνέχισε να ενθαρρύνει τις σπουδές της. Όμως, δεν ήταν τυχερή.

Μόλις πέθανε ο Κάρολος ο 5ος το 1380, ο πατέρας της έχασε τη θέση που είχε στο δικαστήριο και πέθανε πέντε χρόνια αργότερα.

Το 1389 ο σύζυγός της αρρώστησε κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού με τον Κάρολο ΣΤ΄ και η Κριστίν, μετά τον θάνατό του, άρχισε να καταπιάνεται με το γράψιμο και μάλιστα για λόγους βιοπορισμού.

Είχε να αντιμετωπίσει αγωγές που σχετίζονταν με την περιουσία του συζύγου της και στράφηκε στη συγγραφή για να κλείσει τις εκκρεμότητες και να συντηρήσει τη μητέρα της και τα τρία μικρά της παιδιά.

Στην αρχή ασχολήθηκε μόνο με την αντιγραφή και την εικονογράφηση βιβλίων. Άρχισε όμως να γράφει μεγάλες, πένθιμες μπαλάντες για τον χαμένο σύζυγό της.

Ανέφερε ότι “είναι πολύ δύσκολο να συγκρατήσεις τον πόνο ενός ανθρώπου» αλλά και ότι η μοίρα δεν θα μπορούσε να την πληγώσει τόσο βαθιά που να της στερήσει τη συντροφιά των Μουσών της ποίησης. «Με διεγείρει να γράφω δακρυσμένα παράπονα σε έμμετρο λόγο για να θρηνώ τον αγαπημένο μου νεκρό σύζυγο», έγραφε.

Η ιδέα μιας γυναίκας συγγραφέως ήταν τόσο παράξενη για την εποχή που κέντρισε το ενδιαφέρον των μελών του δικαστηρίου, οι οποίοι της ανέθεταν να τους γράφει μπαλάντες.

Η φήμη της εξαπλωνόταν ταυτόχρονα με την παραγωγικότητά της. Στο διάστημα ανάμεσα στο 1393 και το 1412 έγραψε περισσότερες από 300 μπαλάντες και αναδείχθηκε σε καταξιωμένη συγγραφέα.

Η Κριστίν ντε Πιζάν συμμετείχε σε όλες τις λογοτεχνικές συζητήσεις της εποχής και είχε εκφράσει πολλάκις την περιφρόνησή της για το Βιβλίο του Ρόδου που είχε συγγράψει τον 13ο αιώνα ο Ζαν ντε Μεν. Υποστήριζε ότι αυτό το κλασικό έργο συκοφαντούσε τις γυναίκες και τις παρουσίαζε ως ματαιόδοξες υπάρξεις που παραπλανούν και χειραγωγούν.

Η απάντηση της ντε Πιζάν στους συκοφάντες των γυναικών

Στο έργο της, «Γράμμα από τον θεό της Αγάπης» το 1399, η γαλλίδα διανοούμενη έγραφε: «Αν οι γυναίκες είναι τόσο άστατες, ευμετάβλητες, ευαίσθητες και ασταθείς, όπως θέλουν κάποιοι να μας κάνουν να πιστέψουμε, γιατί οι μνηστήρες τους πρέπει να καταφύγουν σε τέτοια κόλπα για να τις καταφέρουν;

Γιατί να μην υποκύπτουν οι γυναίκες τόσο γρήγορα σε αυτούς, χωρίς να χρειάζεται τόση δεξιοτεχνία και εφευρετικότητα; Διότι δεν υπάρχει καμία ανάγκη να ξεκινήσει κανείς έναν πόλεμο για να κατακτήσει ένα κάστρο που έχει ήδη κατακτηθεί!»

Αποφασισμένη να αντιπαλέψει τα αρνητικά στερεότυπα του καιρού της, έγραψε το πιο διάσημο βιβλίο της. «Το Bιβλίο του Δήμου των Κυριών» (The Book of the City of Ladies) είναι ένα ευχάριστο αλληγορικό ανάγνωσμα που περιγράφει μια  πόλη που χτίστηκε από τις μεγαλύτερες κυρίες της ιστορίας.

Ιδρυτές της είναι τρεις γυναικείες μορφές που ονομάζονται “αρετές”: η Λογική, η Δικαιοσύνη και η Ευθύτητα. Εμφανίζονται στη συγγραφέα τη στιγμή που αναρωτιέται  εάν οι άνδρες έχουν δίκιο όταν μιλούν για τη χυδαία φύση της γυναίκας.

Οι αρετές απαντούν στις ερωτήσεις της και την καθησυχάζουν επικαλούμενες ιστορίες ταλαντούχων και ισχυρών γυναικών απ΄ όλη την ιστορία.

Μέσα από τις ιστορίες της Ωραίας Ελένης, της Διδούς και της Βασίλισσας του Σαβά, η ντε Πιζάν επιχειρηματολόγησε για την ανάγκη εκπαίδευσης των γυναικών.

«Δεν συμμερίζονται όλοι οι άνδρες – και ιδιαίτερα οι σοφότεροι – την άποψη ότι είναι κακό για τις γυναίκες να έχουν εκπαίδευση. Αλλά είναι αλήθεια ότι πολλοί ανόητοι άνδρες το υποστήριξαν αυτό επειδή ένιωσαν άβολα όταν κάποιες γυναίκες γνώριζαν περισσότερα από εκείνους», υποστήριζε η συγγραφέας.

Έλεγε μάλιστα ότι οι γυναίκες έπρεπε να ασχοληθούν με την ειρήνη επειδή οι άνδρες, ίσως από τη φύση τους, είναι πιο παράτολμοι και ισχυρογνώμονες και η ακαταμάχητη επιθυμία τους να εκδικηθούν τον εαυτό τους, δεν τους επιτρέπει να προβλέπουν τους  κινδύνους και τον τρόμο που φέρνει ο πόλεμος.

Η Κριστίν ντε Πιζάν εξέφρασε τις σκέψεις της τον Μεσαίωνα, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία πως παραμένουν επίκαιρες.

Πληροφορίες: ozy.com

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Το βιβλίο της Σιμόν Ντε Μποβουάρ που μπήκε στη μαύρη λίστα του Βατικανού. Η γυναίκα που συκοφαντήθηκε ως «πορνογράφος» και «νυμφομανής», επειδή είχε ελεύθερη σχέση με τον Σαρτρ