Όταν η Αμερική απαγόρευσε την είσοδο στον Τσάρλι Τσάπλιν γιατί τον θεωρούσαν “επικίνδυνο κομμουνιστή”. Τι τους απάντησε

19 Σεπτεμβρίου 1952. Ο Τσάρλι Τσάπλιν βρισκόταν μέσα σε ένα πλοίο στη μέση του Ατλαντικού, με προορισμό την Αγγλία, όταν έφτασαν νέα από την Αμερική. Αν ξαναπατούσε το πόδι του στις ΗΠΑ, θα τον συνελάμβαναν. Η κατηγορία: ήταν «επικίνδυνος κομμουνιστής».

Τη δεκαετία του ’50, ο Τσάρλι Τσάπλιν είχε συμπληρώσει σχεδόν 40 χρόνια που έμενε μόνιμα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Είχε φύγει από την πατρίδα του, την Αγγλία, το μακρινό 1914, σε ηλικία 26 χρόνων, προκειμένου να κυνηγήσει την τύχη του στο Χόλιγουντ. Μέσα σε αυτές τις δεκαετίες είχε μετατραπεί στον διασημότερο σταρ του βωβού κινηματογράφου, είχε παντρευτεί και είχε κάνει οικογένεια.

Το Σεπτέμβριο του 1952, εν όψει της πρεμιέρας της νέας του ταινίας «Τα Φώτα της Ράμπας», αποφάσισε να επισκεφθεί την Αγγλία, όπου και είχαν γίνει τα γυρίσματα. Επιβιβάστηκε στο πλοίο «Βασίλισσα Ελισάβετ» στις 18 Σεπτεμβρίου, μαζί με τη γυναίκα και τα τέσσερα παιδιά τους. Μία μέρα αργότερα και δίχως να το γνωρίζει, το όνομά του φιγουράριζε στα πρωτοσέλιδα των αμερικανικών εφημερίδων.

Ο επικεφαλής της Επιτροπής Αντιαμερικανικών Δραστηριοτήτων, ο διαβόητος Γερουσιαστής Τζόζεφ Μακ Κάρθι, είχε αφήσει να διαρρεύσει ότι εάν ο Βρετανός ηθοποιός επέστρεφε στις ΗΠΑ, οι αρχές θα τον συνελάμβαναν.

Η πολιτική του αποκαλούμενου Μακαρθισμού  στην Αμερική αφορούσε στη μαζική απαγγελία κατηγοριών για ανυπακοή και προδοσία, χωρίς όμως ουσιαστικά αποδεικτικά στοιχεία. Ο όρος περιγράφει κυρίως την αμερικανική πολιτική την εποχή του ψυχρού πολέμου και του “Ερυθρού Τρόμου” (Red Scare), που διήρκεσε από τα τέλη της δεκαετίας του 1940 ως τα τέλη της δεκαετίας του 1950.

Στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, υπήρξε έντονος ο φόβος για κομμουνιστική διείσδυση και επιρροή των αμερικανικών ιδρυμάτων και οργανισμών μέσω σοβιετικών πρακτόρων. Εκείνη την εποχή είχε δημιουργηθεί η περίφημη Μαύρη Λίστα του Χόλυγουντ. Ήταν ένας άτυπος κατάλογος που κυκλοφορούσε στις κινηματογραφικές εταιρείες του Χόλυγουντ, προγράφοντας καλλιτέχνες που θεωρούνταν μέλη ή επηρεάζονταν από το Κομμουνιστικό Κόμμα.

Μάλιστα, ο Γενικός Εισαγγελέας, Τζέιμς Μακγκρέινρι, είχε εκδώσει επίσημη ανακοίνωση ότι είχε ανασταλεί η πράσινη κάρτα του Τσάπλιν και προκειμένου να ξαναμπεί στη χώρα, θα έπρεπε να περάσει από συνέντευξη. Στη συνέντευξη αυτή θα εξετάζονταν ενδελεχώς οι «πολιτικές του απόψεις και οι ηθικές του αρχές».

Ήταν προφανές ότι όλα αυτά γίνονταν εν όψει της αντικομμουνιστικής μανίας του Ψυχρού Πολέμου. Όπως αποκαλύφθηκε αργότερα, το όνομα του Τσάρλι Τσάπλιν είχε προστεθεί στην επίσημη λίστα του FBI με τους ύποπτους για κομμουνισμό, τη γνωστή “Μαύρη Λίστα”. Ο ίδιος βέβαια, όταν είχε ρωτηθεί για τα πιστεύω του, είχε δηλώσει:

«Δε θέλω να κάνω καμία επανάσταση, το μόνο που θέλω είναι να κάνω κι άλλες ταινίες».

Ωστόσο, τα νέα δεδομένα τον έπιασαν απροετοίμαστο. Ο Τσάπλιν δεν ήθελε να ρισκάρει το μέλλον του ίδιου και της οικογένειάς του. Όταν έφτασε στο Λονδίνο, στις 23 Σεπτεμβρίου, κλήθηκε να δώσει μία συνέντευξη τύπου. Για ακόμη μία φορά, οι δημοσιογράφοι τον ρώτησαν αν ήταν κομμουνιστής. Η απάντησή του αυτή τη φορά ήταν λιγότερο διπλωματική.

«Δεν είμαι κομμουνιστής, είμαι απλώς κάποιος που το μόνο που θέλει για την ανθρωπότητα είναι μία στέγη πάνω από το κεφάλι κάθε ανθρώπου».

Βέβαια, ο ηθοποιός ήταν φανερά δυσαρεστημένος με το αμερικανικό κράτος. Έτσι, επέλεξε χωρίς δισταγμό να παραμείνει στην Ευρώπη. Δεν γύρισε ούτε όταν οι επικεφαλής που άσκησαν τις διώξεις εναντίον του έφυγαν από την εξουσία. Δήλωνε χαρακτηριστικά ότι δεν θα επέστρεφε στην Αμερική ακόμα κι αν ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός γινόταν πρόεδρος.

Και σχεδόν τήρησε την υπόσχεσή του. Η μόνη φορά που πάτησε το πόδι του ξανά στο αμερικανικό έδαφος ήταν 20 χρόνια μετά, το 1972, για να παραλάβει ένα Όσκαρ. Η παραμονή του ήταν ολιγοήμερη κι όταν έφυγε, δεν ξαναγύρισε ποτέ.

Πηγή αρχικής εικόνας του Τσάπλιν: 40η Έκθεση Μοντελισμού της IPMS Ελλάδος (Τεχνόπολη – Γκάζι, Οκτώβριος 2021)