Η αμερικανική βάση του Ελληνικού. Πώς τα «αμερικανάκια» επηρέασαν ολόκληρες γειτονιές της Αττικής. Το ραδιόφωνο και η αμερικανική αγορά

Ήταν το 1947 όταν η περίφημη USAF (United States Air Force) εγκαταστάθηκε στην περιοχή του αεροδρομίου του Ελληνικού και για πρώτη φορά επισήμως οι ΗΠΑ σηματοδότησαν την εμπλοκή τους στον ελληνικό εμφύλιο.

Η Ελλάδα εισέρχεται στο ΝΑΤΟ το 1952 και το 1953 η κυβέρνηση Παπάγου υπογράφει τη συμφωνία για την ανάπτυξη αμερικανικών βάσεων στην Ελλάδα.

Έτσι η Αμερικανική βάση του Ελληνικού αρχίζει να παίζει τον ρόλο της στην περιοχή. Από το 1960 ήταν το κέντρο ηλεκτρονικού ελέγχου και είχε στην εποπτεία της ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο.

Παρέμεινε στον χώρο μέχρι το 1993 οπότε και ξηλώθηκε. Με κάποια «καθυστέρηση» αφού ο Ανδρέας Παπανδρέου από την νίκη του στις εκλογές του 1981 είχε ως βασικό σύνθημα «έξω οι Βάσεις του θανάτου».

Ο ασπροκόκκινος υδατόπυργος

Σήμερα ο τεράστιος υδατόπυργος που είναι ορατός από τη λεωφόρο Βουλιαγμένης μένει να θυμίζει την εποχή εκείνη. Ο Υδατόπυργος χτίστηκε το 1953 για να μπορεί το αμερικανικό στρατόπεδο να έχει πάντα σταθερή πίεση νερού στο πυροσβεστικό σύστημα της βάσης.

Έχει ύψος 36 μέτρα και η δεξαμενή που βρίσκεται στην κορυφή του έχει ύψος 5,5 μέτρα και διάμετρο 8,2 μέτρα και αποτελείται από 6 χαλύβδυνους πυλώνες.

Οι εγκαταστάσεις της Αμερικανικής βάσης, μετά την αποχώρηση των αμερικανών άλλες χρησιμοποιήθηκαν από τον Ελληνικό Στρατό και τις υπηρεσίες που στέγασε στην περιοχή, όπως το ΚΕΑ (Κέντρο Ελέγχου Αεροσκαφών» και άλλα κτίρια δόθηκαν για χρήσεις στον Δήμο Ελληνικού και και κοινωνικούς φορείς.

Τα μικρά χαμηλά κτίρια, κάτω ακριβώς από τον υδατόπυργο στεγάζουν σχολικές μονάδες για ΑΜΕΑ, και βρίσκονται στα δεξιά μας όπως μπαίνουμε από τη Λεωφόρο Βουλιαγμένης.

Αριστερά, στο ίδιο σημείο η κλειστή καγκελόπορτα οδηγεί στα δύο γήπεδα baseball που χρησιμοποιούσαν στρατιώτες και πολιτικό προσωπικό την εποχή που οι αμερικανοί λειτουργούσαν τον χώρο.

Το αμερικανικό Pi-Ex και οι σπιτικές «επιδείξεις»

Πολύ κοντά στην Λεωφόρο Βουλιαγμένης βρίσκονται τα δύο μεγάλα χαμηλά κτίρια που στέγαζαν το θρυλικό – για την εποχή – Pi-Ex, δηλαδή το αμερικανικό πρατήριο για τα ψώνια όσων υπηρετούσαν στη βάση.

Ψώνια στο Pi-Ex εκείνη την εποχή ήταν το όνειρο κάθε συνεπούς καταναλωτή και συγχρόνως άπιαστο όνειρο αφού δεν είχε πρόσβαση σε αυτό Έλληνας πολίτης.

Φανταστείτε όμως ότι μιλάμε για μια εποχή που τα κουτάκια μπύρας ή των γνωστών αναψυκτικών των μεγάλων πολυεθνικών δεν πωλούντο στην ελληνική αγορά. Γι’ αυτό και όποιος είχε φίλο ή έκανε φίλο κάποιον που δούλευε στη βάση πάντα προσέβλεπε στα «τυχερά» προς κατανάλωση και φυσικά προς επίδειξη.

Στα τέλη της δεκαετίας του ’70 πολλοί κάτοικοι των νοτίων προαστίων όπως μαζεύονταν για τις περίφημες επιδείξεις τάπερ, μαζεύονταν σε σπίτια που ένα ιδιότυπο παρεμπόριο με προϊόντα από τη βάση άλλαζαν χέρια σε τιμές που βόλευαν και τον πελάτη και τον «μεσάζοντα».

Πολλές φορές μάλιστα οικογένειες που έπαιρναν μετάθεση έβγαζαν σε πώληση ακόμη και την οικοσκευή τους και κάπως έτσι άρχισαν να δημιουργούνται οι «αμερικανικές αγορές».

Οι κυρίες ζαχάρωναν τα αμερικανικά σεντόνια και τους μεγάλους ψυγειοκαταψύκτες, οι κύριοι εργαλεία και ηλεκτρονικά και οι νεότεροι τους δίσκους βινυλίου και τα πιο φαντεζί ρούχα.  Μπορεί να κρύβει δεκάδες στερεότυπα η προηγούμενη φράση. Όμως εκείνη την εποχή αυτή ήταν η πραγματικότητα.

Οι Αμερικανοί στρατιωτικοί δούλευαν στη Βάση αλλά έφτιαχναν τη ζωή για τους ίδιους και τις οικογένειές τους στις περιοχές γύρω από το αεροδρόμιο. Παλιό Φάληρο, Καλαμάκι, Άλιμος, Ελληνικό και φυσικά η Γλυφάδα είχαν μικρές αμερικανικές παροικίες που άφησαν στο στίγμα τους.

Κάποιοι από αυτούς ζουν ακόμη στην Ελλάδα αν και οι περισσότεροι επέστρεψαν στις ιδιαίτερές τους πατρίδες.

Στα χρόνια που έζησαν όμως εδώ, έφεραν το δικό τους τρόπο ζωής, Life style που λέμε στα …ελληνικά στις γειτονιές που διαβιούσαν.

Γίναμε «αμέρικαν μπαρ»

Η Γλυφάδα είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα. Τα μπαρ που προτιμούσαν οι αμερικανοί, τα πρώτα μαγαζιά που πουλούσαν χάμπουργκερ, πριν ακόμη ιδρυθούν οι γνωστές ελληνικές αλυσίδες ή έρθουν στην Ελλάδα οι γνωστές αμερικανικές, άρχισαν να ξεφυτρώνουν στο παραλιακό προάστιο.

Η γνωστή σήμερα «μπιφτεκούπολη» τους αμερικανούς της βάσης είχε ως αρχικούς πελάτες.

Βεβαίως η Γλυφάδα ιδιαίτερα, αλλά και ο Πειραιάς συχνά γινόταν κέντρο άγριων συμπλοκών ειδικά όταν κατέπλεε ο περίφημος «Έκτος Στόλος». Οι κουρασμένοι από τη θάλασσα ναύτες αναζητούσαν πάση θυσία διασκέδαση και συχνά πιωμένοι είτε μεταξύ τους είτε με ντόπιους έκαναν άγριους καυγάδες.

Μάλιστα στη Γλυφάδα εκτός της Ελληνικής περιπολίες έκαναν και αμερικανοί αστυνομικοί της Βάσης για να ελέγχουν τους «δικούς» τους.

Πιάνεις τον αμερικανικό σταθμό;

Πέραν τον πολιτικών και ιδεολογικών  προεκτάσεων της βάσης – που δεν εξετάζονται στο άρθρο, οι αμερικανοί  της βάσης έδωσαν το δικό τους στίγμα και στη νεολαία της εποχής κυρίως μέσα από τον ραδιοφωνικό σταθμό της Βάσης που έφερνε στ’ αυτιά τους όλες τις μεγάλες μουσικές επιτυχίες πολύ πριν οι δίσκοι βινυλίου εισαχθούν στην εγχώρια αγορά.

Οι νεότεροι που διαβάζετε αυτές τις γραμμές υπολογίστε ότι τότε δεν υπήρχε ούτε youtube ούτε Spotify και φυσικά ούτε τόσα ραδιόφωνα, όπως σήμερα, και για να ακούσεις τη μουσική που αγαπάς έπρεπε να περιμένεις κάποιο ραδιόφωνο να την παίξει ή να πας στο δισκοπωλείο της γειτονιάς σου κι αν ήσουν τυχερός να βρεις τον δίσκο για να τον αγοράσεις.

«This is America’s top 40. Keep your feet on the ground» έλεγε η φωνή του παραγωγού και χιλιάδες μουσικόφιλοι ήταν συντονισμένοι. Κάποιοι που διέθεταν κασετόφωνο, έγραφαν τις εκπομπές και μετά χέρι με χέρι κυκλοφορούσαν στις παρέες.

«Έξω οι βάσεις του θανάτου»

Το κλίμα για τους Αμερικανούς της Βάσης βάρυνε μετά τις 23 Δεκεμβρίου του 1975. Τότε η προωτοεμφανιζόμενη οργάνωση «17 Νοέμβρη» δολοφόνησε στο Ψυχικό τον Ρίτσαρντ Γουέλς, επικεφαλής του κλιμακίου της CIA στην Αθήνα.

Ο αντιαμερικανισμός άρχισε να φουντώνει και όσο περνούσαν τα χρόνια τα μέτρα ασφαλείας αυξάνονταν.

Οι διαδηλώσεις του ΠΑΣΟΚ έξω από τις βάσεις που ο Παπανδρέου είχε τάξει ότι θα φύγουν  ήταν στην ημερήσια διάταξη μετά τις εκλογές του ’81.

Σήμερα η περιοχή της πρώην Αμερικανικής Βάσης στο Ελληνικό που μετεξελίχθηκε σε Ελληνικό στρατόπεδο έχει μείνει ρημαγμένη στο πέρασμα του χρόνου, οι αμερικανοί όμως που υπηρέτησαν στην μονάδα του Ελληνικού έχουν μια δραστήρια κοινότητα στην Αθήνα, όσοι παραμένουν ακόμη εδώ, και διαδικτυακά ανταλλάσσοντας αναμνήσεις και ωραίες στιγμές από την θητεία τους σε μια πόλη που για κάποιους έγινε η δεύτερη πατρίδα τους.

Πηγή φωτογραφιών είναι σελίδα στο Facebook: Friends of Hellinikon

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Η επική σύγκρουση που οι Αμερικανοί θεωρούν ότι είναι η δική τους «ναυμαχία της Σαλαμίνας». Το Μιντουγέι όπου πήραν εκδίκηση για το Περλ Χάρμπορ και οι κατάσκοποι ξέπλυναν την ντροπή τους